Ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής Οικονομικών υγείας στο London School of Economics και πρώην υπουργός, μέσω ανάρτησης στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook, εξηγεί λεπτομερώς τι συνέβη με τον κορωνοϊό στην Κίνα.
«Δεν χρειάζεται να πανικοβληθούμε, ούτε όμως και να εφησυχάσουμε. Το Ελληνικό σύστημα υγείας πρέπει να είναι απόλυτα προετοιμασμένο σε περίπτωση πανδημίας. Θα βγει εμβόλιο που θα λύσει το πρόβλημα; Ναι, αλλά μάλλον όχι τους επομένως κρίσιμους μήνες. Η χρήση όμως συνδυασμού υπαρχόντων αντιικών φαρμάκων ίσως είναι αποτελεσματική. Θα ξέρουμε σε λίγες εβδομάδες» τονίζει, μεταξύ άλλων ο κ. Μόσιαλος.
Ολόκληρη η ανάρτηση του κ. Μόσιαλου για τον κορωνοϊό
Τι συνέβη τελικά με τον κορωνοϊό και πόσο πρέπει να ανησυχούμε; Η επιδημία ξεκίνησε στην πόλη Wuhan πρωτεύουσα της επαρχίας Hubei το Δεκέμβριο. Τα πρώτα κρούσματα εντοπίστηκαν από γιατρούς των τοπικών νοσοκομείων που έκαναν και τις σχετικές αναφορές στις τοπικές αρχές. Οι αρχές προσπάθησαν να αποκρύψουν την κατάσταση και στην ουσία προπηλάκισαν και απομόνωσαν τους γιατρούς. Αυτό ήταν κάτι το αναμενόμενο σε μια χώρα με αυταρχικό καθεστώς και με πλήρη έλεγχο της πληροφορίας και των ΜΜΕ. Τα κρούσματα όμως άρχισαν να πολλαπλασιάζονται και αμέσως φάνηκαν οι αδυναμίες του Κινεζικού υγειονομικού συστήματος και η ανεπάρκεια των τοπικών αρχών. Η Κίνα έχει αναπτυχθεί πολύ τεχνολογικά τα τελευταία χρόνια αλλά το σύστημα υγείας χρειάζεται ριζική αναδιοργάνωση και πολύ καλύτερη χρηματοδότηση.
Η Κίνα διαθέτει λιγότερο από το 6% του ΑΕΠ της για την υγεία. Ένα μεγάλο όμως ποσοστό δαπανών (περίπου 30%) είναι ιδιωτικές δαπάνες. Υπάρχουν σημαντικές ανισότητες όσον αφορά στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας κυρίως στις αγροτικές περιοχές, όπου η παροχή υπηρεσιών είναι υποτυπώδης. Επίσης ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού οι λεγόμενοι hukou (εσωτερικοί μετανάστες) δεν έχουν σοβαρή ασφαλιστική κάλυψη γιατί τα δικαιώματα κάλυψης παραμένουν στη πόλη από την οποία προέρχονται και δεν μεταφέρονται στις πόλεις που ζουν και εργάζονται. Οι Κινέζοι δεν εμπιστεύονται τα κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και προσφεύγουν μαζικά στα νοσοκομεία δια πάσαν νόσον (τα τελευταία χρόνια τα νοσοκομεία αναλαμβάνουν και τη διοίκηση των κέντρων υγείας σε μια προσπάθεια να αλλάξουν την εντύπωση των Κινέζων όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας).
Στα νοσοκομεία η αναμονή είναι μεγάλη και πολλές φορές υπερβαίνει τις 5-6 ώρες. Οι Κινέζοι εισήγαγαν ένα σύστημα προτεραιότητας με κουπόνια έτσι ώστε όταν πας στο νοσοκομείο παίρνεις το κουπόνι με τον αριθμό προτεραιότητας και περιμένεις να σε δουν. Δεν υπάρχει σύστημα διαλογής των ασθενών με βάση την κρισιμότητα της κάθε περίπτωσης. Απλά αναμονή. Το Κινεζικό δαιμόνιο, που συναγωνίζεται με το Ελληνικό για την πρωτοκαθεδρία σε παγκόσμιο επίπεδο, ανέδειξε ένα καινούργιο επάγγελμα. Αυτό της διαχείρισης κουπονιών. Έτσι το πρωί οι πρώτοι που πάνε στο νοσοκομείο είναι οι πωλητές κουπονιών. Μαζεύουν δεκάδες κουπόνια και μετά τα πουλάνε (10 ευρώ περίπου το καθένα) στους πιο εύπορους Κινέζους που δεν θέλουν να περιμένουν ώρες για να δούνε γιατρό (που για να τους εξυπηρετήσει περαιτέρω θα πάρει και αυτός το σχετικό φιλοδώρημα).
Οι διοικητές των νοσοκομείων προέρχονται συνήθως από την κομματική νοσοκομειακή επετηρίδα και δεν έχουν εκπαιδευθεί στη διοίκηση μεγάλων και συνθετών οργανισμών (βέβαια και εμείς βάλαμε πρόσφατα ιδιοκτήτη ταβέρνας να διοικήσει μεγάλο πανεπιστημιακό νοσοκομείο στον κάμπο).
Πάρα ταύτα μετά από μερικά χρόνια κάτι μαθαίνουν στου κασίδη το κεφάλι. Όμως ο πραγματικός πρόεδρος/διοικητής του νοσοκομείου είναι πάντα ο πανάσχετος γραμματέας της τοπικής κομματικής οργάνωσης. Στους μεγάλους δημόσιους οργανισμούς (π.χ. νοσοκομεία, πανεπιστήμια) υπάρχουν πάντα δύο διοικητές αλλά ο πραγματικός πανίσχυρος διοικητής είναι ο γραμματέας της οργάνωσης. Δεν υπάρχει επομένως επαρκής διαχειριστική τεχνογνωσία. Παράλληλα το Κινεζικό Κέντρο για τον Έλεγχο των Νοσημάτων στερείται επιχειρησιακής ικανότητας. Παρότι στελεχώνεται από σοβαρούς επιστήμονες η πλειοψηφία τους είναι ερευνητές χωρίς σοβαρές γνώσεις δημόσιας υγείας και ικανότητες αντιμετώπισης επιδημιών.
Στη Wuhan είχαμε επομένως ένα κακό συνδυασμό πολλών παραγόντων. Κακή πολιτική και υγειονομική διαχείρηση, υποχρημοτοδοτούμενο σύστημα υγείας, κακές διοικήσεις νοσοκομείων, ανεπάρκεια του τοπικού παραρτήματος του Κέντρου για τον Έλεγχο των Νοσημάτων. Και επήλθε η καταστροφή. Αυτό που ακολούθησε με συντονισμένες ενέργειες από το Πεκίνο θα μπορούσε να γίνει μόνο στην Κίνα. Μόνο ένα τόσο ισχυρό και αυταρχικό καθεστώς (που η τοπική του εκδοχή δημιούργησε το πρόβλημα) θα μπορούσε να επιβάλλει τους σοβαρούς περιορισμούς στην διακίνηση των κατοίκων αλλά και τους περιορισμούς της οικονομικής και εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Η επαρχία Hubei είναι πλέον πλήρως απομονωμένη. Οι μεγάλες πόλεις της Κίνας έχουν χωριστεί σε τομείς και οι κάτοικοι μπορούν να κινούνται μόνο μέσα στα όρια που έχουν ορίσει οι τοπικές αρχές. Η αστυνομία κυριαρχεί παντού. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν επιστρέψει ακόμη στις δουλειές τους.
Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια είναι κλειστά και δεν πρόκειται να ανοίξουν για μήνες. Οι εργαζόμενοι θα αρχίσουν να επιστρέφουν σταδιακά στις δουλειές τους αλλά μόνο όσοι είναι απολύτως απαραίτητοι. Την κρίση στη Wuhan τη διαχειρίζεται πλέον ο δήμαρχος της Σανγκάης και το επιτελείο του που έχουν αντικαταστήσει τις τοπικές αρχές (για τις οποίες θα υπάρξουν αυστηρές κυρώσεις Κινεζικού τύπου).
Πρέπει να ανησυχούμε; Το τι συμβαίνει στη Wuhan είναι κατά τη γνώμη μου άγνωστο ακόμη και τώρα. Ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων έχει μειωθεί σημαντικά αλλά το τοπικό σύστημα είναι ανεπαρκέστατο και υπάρχει μάλλον σημαντική υποεκτίμηση του πραγματικού αριθμού των κρουσμάτων. Το υπουργείο υγείας έχει μεταφέρει δεκάδες χιλιάδες υγειονομικούς στη Hubei ενώ όλοι είδαμε την ταχύτατη ανέγερση ‘νοσοκομείων’ εντός ολίγων ημερών. Στην ουσία ήταν μια εντυπωσιακή συναρμολόγηση προκάτ εγκαταστάσεων. Εκτός όμως της Hubei ο αριθμός των κρουσμάτων παραμένει χαμηλός και ο ρυθμός αύξησης τους έχει μειωθεί σημαντικά. Αυτό είναι ενθαρρυντικό αλλά δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθεί η κατάσταση όταν οι Κινέζοι αρχίσουν να επιστρέφουν, έστω και σταδιακά, στις δουλειές τους.
Δεν χρειάζεται να πανικοβληθούμε ούτε όμως και να εφησυχάσουμε. Το Ελληνικό σύστημα υγείας πρέπει να είναι απόλυτα προετοιμασμένο σε περίπτωση πανδημίας. Θα βγει εμβόλιο που θα λύσει το πρόβλημα; Ναι, αλλά μάλλον όχι τους επομένως κρίσιμους μήνες. Η χρήση όμως συνδυασμού υπαρχόντων αντιικών φαρμάκων ίσως είναι αποτελεσματική. Θα ξέρουμε σε λίγες εβδομάδες.