Επί μιάμιση και πλέον ώρα στην Άγκυρα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ταγίπ Ερντογάν ξετύλιγαν το δύσκολο κουβάρι των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Ήταν φανερό ότι και οι δύο ηγέτες ήθελαν να προτάξουν τη θετική ατζέντα στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, χωρίς ωστόσο να κρύψουν κάτω από το χαλί τα υπαρκτά προβλήματα διαφωνιών.
«Σήμερα δείξαμε ότι δίπλα στις διαπιστωμένες διαφωνίες μας μπορούμε να γράφουμε μία παράλληλη σελίδα, με τις συμφωνίες μας» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Έλληνας πρωθυπουργός, φέρνοντας ως απόδειξη το γεγονός ότι «οι υπουργοί μας υπέγραψαν μνημόνια συνεργασίας στους τομείς της υγείας και ειδικά στον τομέα της πολιτικής προστασίας».
Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο ο Έλληνας πρωθυπουργός όσο και ο Τούρκος πρόεδρος στη συνέντευξη Τύπου αλλά και σε αναρτήσεις τους αναφέρθηκαν στην ανάγκη να διατηρηθεί αυτή η θετική ατζέντα και το κλίμα συνεργασίας των δύο χωρών, ενώ το ίδιο κλίμα πέρασε και στα τουρκικά ΜΜΕ.
Το δείπνο που παρέθεσε ο Ερντογάν στον Μητσοτάκη
Παρά τις διαφωνίες τους, οι δύο ηγέτες επισφράγισαν τη θετική εικόνα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με μια χειραψία μπροστά στις κάμερες, αλλά και στη συνέχεια, στο πλουσιοπάροχο δείπνο που παρέθεσε ο Τούρκος πρόεδρος προς τιμήν του Έλληνα πρωθυπουργού, στο οποίο μετείχαν οι δύο αντιπροσωπείες αλλά και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίας, μετά από πρόσκληση Ερντογάν.
Εκεί, σε πιο χαλαρή ατμόσφαιρα, με τη συνοδεία μουσικής και με πιάτα όπως αγκινάρες με φρέσκα κουκιά, αρνίσια παϊδάκια, ντολμαδάκια, σαλάτα και χαλβά, καθώς και κεμπάπ με φυστίκι, αλλά και μπακλαβά, οι δύο πλευρές έλιωσαν τους πάγους.
Η on camera διαφωνία Μητσοτάκη-Ερντογάν για τη Χαμάς
Στη συνέντευξη Τύπου που προηγήθηκε, οι «σκόπελοι» ήταν αρκετοί. Αν και οι περισσότεροι περίμεναν οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν να κονταροχτυπηθούν για τις βασικές ελληνοτουρκικές διαφορές, μείζων διαφωνία κατέληξε να είναι η Χαμάς.
Και αυτό γιατί ο κ. Μητσοτάκης επισήμανε στις κοινές δηλώσεις με τον Τούρκο πρόεδρο ότι «με την Τουρκία δεν συμφωνούμε πάντα στα θέματα τα οποία αφορούν τη Μέση Ανατολή», για να εξηγήσει: «Η θέση της Αθήνας είναι ότι το Ισραήλ είχε κάθε δικαίωμα να αμυνθεί σε μία αιματηρή και προκλητική εισβολή τρομοκρατών στο έδαφός του, σε μία επίθεση με θύματα αθώους, οι οποίοι δολοφονήθηκαν, απήχθησαν, βασανίστηκαν και μάλιστα από μία τρομοκρατική οργάνωση που δεν εκπροσωπεί τον παλαιστινιακό λαό».
Ο Ταγίπ Ερντογάν έσπευσε να απαντήσει πως τη θεωρεί αντιστασιακή οργάνωση. «Δεν θεωρώ τρομοκρατική οργάνωση τη Χαμάς. Αντιθέτως, έχει ιδρυθεί για να προστατεύσει τα εδάφη, είναι αντιστασιακή οργάνωση [...] Αν την πείτε τρομοκρατική οργάνωση, αυτό θα μας λυπούσε».
Ο Έλληνας πρωθυπουργός έκλεισε γρήγορα το θέμα, λέγοντας: «Ας συμφωνήσουμε, κ. πρόεδρε, ότι διαφωνούμε στο θέμα αυτό, αλλά ας συμφωνήσουμε ότι συμφωνούμε στην ανάγκη αυτή τη στιγμή να υπάρχει μια άμεση κατάπαυση του πυρός και πάνω απ’ όλα, πάνω απ’ όλα να προστατευθούν οι άμαχοι Παλαιστίνιοι, που είναι και τα άδικα, τα μεγάλα θύματα αυτού του πολέμου». Εκεί συμφώνησε και ο Ερντογάν: «Αυτό μπορεί να γίνει, σας ευχαριστώ» είπε.
Διαφωνία νο 2: Η Μονή της Χώρας
Η δεύτερη διαφωνία αφορούσε στη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί, κάτι το οποίο έθεσε ο Έλληνας πρωθυπουργός στη συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο.
«Με ειλικρίνεια συζητήσαμε τη δυσαρέσκειά μας για το γεγονός ότι η Μονή της Χώρας θα λειτουργήσει πια ως τέμενος. Ο κ. Ερντογάν άκουσε όσα είπα και πιστεύω ότι, κατ’ ελάχιστον, είναι σημαντικό να μπορούμε να διαφυλάξουμε την πολιτιστική αξία του μνημείου, για να μπορεί να είναι επισκέψιμο από όλους» τόνισε.
Ο Τούρκος πρόεδρος αρχικά υποστήριξε ότι η Τουρκία αποτελεί χώρα-υπόδειγμα όσον αφορά στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ως προς τη Μονή της Χώρας απάντησε: «Αποδώσαμε ξανά το τέμενος Καριγέ στη θρησκευτική λατρεία και στους επισκέπτες μετά τις εργασίες σχολαστικής αποκατάστασης, μετά την απόφαση που λάβαμε το 2020. Αποδίδουμε μεγάλη σημασία στην προστασία κάθε έργου που αποτελεί περιουσιακό στοιχείο της UNESCO και στην απόδοση προς χρήση από το έθνος μας και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το τέμενος Καριγέ είναι ανοικτό για όλους».
Διαφωνία νο 3: Η μειονότητα στη Θράκη είναι μουσουλμανική, όχι τουρκική
Η τρίτη διαφωνία ήρθε on air, όταν ο Τούρκος πρόεδρος χαρακτήρισε εκ νέου τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης «τουρκική», λέγοντας ότι τη βλέπει ως μία ανθρώπινη γέφυρα μεταξύ των δύο χωρών.
«Αναμένουμε η θετική ατμόσφαιρα στις σχέσεις μας να συμβάλει στην ικανοποίηση των δικαιωμάτων των Τούρκων και ομογενών μας στην Ελλάδα» δήλωσε συγκεκριμένα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Πάραυτα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε, λέγοντας αρχικά ότι «οι μειονότητες στις χώρες μας, που προσδιορίζονται από τη Συνθήκη της Λωζάννης, αποτελούν γέφυρα φιλίας», και διόρθωσε τον Ερντογάν:
«Ο χαρακτηρισμός της μειονότητας ως θρησκευτικής προβλέπεται ρητά στη Συνθήκη της Λωζάννης και το έμπρακτο ενδιαφέρον για την ευημερία της επιβεβαιώνεται με την έμπρακτη τήρηση αρχών ισονομίας και ισοπολιτείας και με τη λήψη ειδικών μέτρων που απολαμβάνουν οι μουσουλμάνοι της χώρας μας».
Ο Έλληνας πρωθυπουργός συνέχισε με αιχμές: «Θα ήταν ευχής έργο αν την ίδια άνθηση γνώριζε ο διαρκώς συρρικνούμενος ελληνισμός στην Τουρκία».
Για το Κυπριακό
Όσον αφορά το Κυπριακό, ο Τούρκος πρόεδρος επανέλαβε ότι είναι σημαντικό να υπάρξει δίκαιη και μόνιμη λύση «στη βάση των πραγματικοτήτων στο νησί». Ένα τέτοιο βήμα θα συμβάλει στη σταθερότητα και την ειρήνη σε ολόκληρη την περιοχή, συμπλήρωσε.
Από την πλευρά του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε πως για το Κυπριακό «προφανώς διαφωνούμε, αλλά το αντίδοτο στο αδιέξοδο δεν μπορεί να είναι άλλο από τον διάλογο» και «πρέπει να δοθεί χρόνος στην ειδική απεσταλμένη του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ».
Ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε, επίσης, ότι η Ελλάδα υποστήριζε και υποστηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, με προϋπόθεση τον σεβασμό του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Δείτε τις κοινές δηλώσεις Μητσοτάκη-Ερντογάν
Οι συμφωνίες που υπεγράφησαν ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία
Και κάπου εκεί σταμάτησαν οι διαφωνίες.
Οι δύο ηγέτες σε κοινή τους ανακοίνωση επισήμαναν την ανάγκη συνέχισης της θετικής ατζέντας Ελλάδας και Τουρκίας και αναφέρονται ειδικότερα:
- Στην ίδρυση ελληνοτουρκικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου, το οποίο θα προωθήσει την επιχειρηματική συνεργασία με βάση συγκεκριμένους και καλά στοχευμένους τομείς, και επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να διπλασιάσουν τον όγκο του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών.
- Στη σύναψη μνημονίου συμφωνίας για τη συνεργασία σε θέματα διαχείρισης καταστροφών και εκτάκτων αναγκών.
- Στην υπογραφή συμφωνίας για τη συνεργασία στους τομείς της Υγείας και Ιατρικών Επιστημών.
Η κοινή δήλωση Μητσοτάκη-Ερντογάν
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τουρκίας, κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, συναντήθηκαν στις 13 Μαΐου, στην Άγκυρα, σε πνεύμα καλής θέλησης και συνεργασίας.
Οι δύο ηγέτες εξέτασαν τα αποτελέσματα του 5ου Συμβουλίου Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου 2023, και έκαναν απολογισμό της προόδου των συναντήσεων που είχαν πραγματοποιηθεί έκτοτε, με βάση τους πυλώνες του πολιτικού διαλόγου, της θετικής ατζέντας και των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, υπό την καθοδήγηση των Υπουργών Εξωτερικών.
Οι δύο ηγέτες εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα στο πλαίσιο της Θετικής Ατζέντας που περιλαμβάνει μέτρα κοινού ενδιαφέροντος σε διάφορους τομείς. Οι δύο χώρες υπογράμμισαν τη σημασία του κοινού σχεδίου δράσης για την οικοδόμηση της οικονομικής συνεργασίας ως βασικό πυλώνα των διμερών σχέσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι δύο πλευρές χαιρέτισαν επίσης την ίδρυση του τουρκο-ελληνικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου, το οποίο θα προωθήσει την επιχειρηματική συνεργασία με βάση συγκεκριμένους και καλά στοχευμένους τομείς, και επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να διπλασιάσουν τον όγκο του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών.
Αναγνωρίζοντας τις κοινές προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και της σεισμικής ευαλωτότητας της περιοχής και υπενθυμίζοντας τους τραγικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου 2023 στην Τουρκία, οι δύο πλευρές σημείωσαν με ικανοποίηση τη σύναψη μνημονίου συμφωνίας για τη συνεργασία σε θέματα διαχείρισης καταστροφών και εκτάκτων αναγκών.
Οι δύο πλευρές εξέφρασαν επίσης την ικανοποίησή τους για την υπογραφή συμφωνίας για τη συνεργασία στους τομείς της Υγείας και Ιατρικών Επιστημών.
Οι ηγέτες εξέτασαν επίσης περιφερειακά και διεθνή ζητήματα και επιβεβαίωσαν την κοινή τους άποψη ότι το σημερινό κλίμα στις διμερείς σχέσεις συμβάλλει σημαντικά στην ενίσχυση της σταθερότητας στην περιοχή.
Οι δύο ηγέτες ανέθεσαν στους υπουργούς Εξωτερικών τους να συντονίσουν τις εργασίες τους ενόψει των επόμενων συναντήσεων στο πλαίσιο του συμφωνηθέντος οδικού χάρτη.
Και οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν να εδραιώσουν το σημερινό θετικό κλίμα σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Αθήνας του 2023 για τις φιλικές σχέσεις και την καλή γειτονία, να διερευνήσουν περαιτέρω τομείς συνεργασίας, να συνεχίσουν τις τακτικές ανταλλαγές και να διατηρήσουν αποτελεσματικούς διαύλους επικοινωνίας σε πολλαπλά επίπεδα, προς όφελος και των δύο εθνών σε μια ατμόσφαιρα φιλίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης».
Κυβερνητικές πηγές: Στο τέλος του έτους η νέα συνάντηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας
Κυβερνητικές πηγές έκαναν λόγο για θετικό κλίμα στη συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών, ενώ τόνισαν ότι οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι η επόμενη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας θα πραγματοποιηθεί στην Άγκυρα περί το τέλος του έτους.
Επίσης, συμφωνήθηκε να επαναληφθούν οι ελληνοτουρκικές συναντήσεις επί τη βάσει των τριών αξόνων, που είχαν συμφωνηθεί κατά τη συνάντησή τους στο Βίλνιους, ήτοι πολιτικός διάλογος, θετική ατζέντα και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Ικανοποίηση στην κυβέρνηση -Οι αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης
Σε γενικές γραμμές, η πρώτη αποτίμηση της κυβέρνησης για την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα είναι θετική.
Όπως σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, μιλώντας στο Mega, «συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε, δεν περιμέναμε κάτι διαφορετικό», ωστόσο τόνισε ότι μέσω του διαλόγου «ακούγονται οι θέσεις μας σε πολύ κρίσιμα ζητήματα».
Από την πλευρά του, ο ΣΥΡΙΖΑ σχολίασε ότι «η σημερινή, νέα επίδειξη της τουρκικής προκλητικότητας από τον Πρόεδρο Ερντογάν, που μίλησε ξανά για "τουρκική μειονότητα" στη Θράκη απέναντι σε έναν άβουλο, αμήχανο Κυριάκο Μητσοτάκη, επιβεβαιώνει τους κινδύνους που συνεπάγεται η ΙΧ εξωτερική του πολιτική και το δόγμα του δεδομένου συμμάχου που εφαρμόζει, θέτοντας, με τη συστηματική της υποχωρητικότητα, σε κίνδυνο τα συμφέροντα της χώρας. Το ίδιο ισχύει και για τη χλιαρή αντίδρασή του στην πρόσφατη πρόκληση της μετατροπής σε τζαμί της Μονής της Χώρας».
Το ΠΑΣΟΚ, διά του προέδρου του Νίκου Ανδρουλάκη, επισήμανε ότι «ο Ερντογάν συνέχισε σήμερα ακάθεκτος τις προκλήσεις του, επιβεβαιώνοντας ότι ο όποιος διάλογος πρέπει να γίνεται χωρίς αυταπάτες». Για να προσθέσει: «Για εμάς η Συνθήκη της Λωζάννης είναι γραμμένη σε πέτρα και η μόνη πραγματικότητα στην Κύπρο είναι η κατοχή και βάρβαρη εισβολή του "Αττίλα". Γι’ αυτό και η λύση πρέπει να δοθεί με σεβασμό στα ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών».
Το ΚΚΕ από την πλευρά του υποστήριξε ότι «οι προσπάθειες της κυβέρνησης να καλλιεργήσει προσδοκίες και αβάσιμο εφησυχασμό, χρησιμοποιώντας την ψευδαίσθηση των "ήρεμων νερών", διαψεύστηκαν για ακόμα μια φορά», καθώς «στα τετελεσμένα και τις διεκδικήσεις της τουρκικής ηγεσίας έχουν προστεθεί οι νέες προκλητικές ενέργειες, όπως οι αντιδράσεις στη χωροθέτηση θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και στο Ιόνιο, οι νέες NAVTEX στην καρδιά του Αιγαίου, στο πλαίσιο του κατασκευάσματος περί "γκρίζων ζωνών" και του δόγματος της "Γαλάζιας Πατρίδας", αλλά και η επιμονή στις αναφορές για "τουρκική μειονότητα" στη Θράκη και η θέση των "δύο κρατών" στο Κυπριακό, που διαιωνίζει τις συνέπειες της 50χρονης κατοχής».
Η Νέα Αριστερά δήλωσε ότι «δεν γίναμε σοφότεροι μετά τις δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για το πού βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών σε ό,τι αφορά στις διαφορετικές προσεγγίσεις τους», και ζητά ενημέρωση των πολιτικών αρχηγών.
