Στην εκδήλωση του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για την παρουσίαση 166 νέων, σύγχρονων προγραμμάτων σπουδών για όλους τους μαθητές παραβρέθηκε
ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο πρωθυπουργός, αναφέρθηκε στη δημιουργία εκπαιδευτικού προγράμματος που θα λειτουργεί ως αποτελεσματικός μοχλός κοινωνικής κινητικότητας για κάθε παιδί, θα παρέχει ίσες ευκαιρίες ανέλιξης στην εποχή της παγκόσμιας κοινωνίας της γνώσης και θα διαμορφώνει δημιουργικούς, εξωστρεφείς και ενεργούς πολίτες αναφέρθηκε
«Μιλάμε ουσιαστικά και για έναν νέο τρόπο μάθησης, ο οποίος χρησιμοποιεί νέα εργαλεία για το πώς μεταφέρουμε τη γνώση, για το πώς εμπλέκουμε τους ίδιους τους μαθητές σε άλλους τρόπους συμμετοχής μέσα στην τάξη, με πιο πολλές ομαδικές εργασίες, πιο πολλά πειράματα, πολύ περισσότερη χρήση της τεχνολογίας», σημείωσε ο πρωθυπουργός.
«Χαίρομαι ιδιαίτερα που εισάγονται πια στη μαθησιακή διαδικασία νέες έννοιες, νέα γνωστικά πεδία, αλλά χαίρομαι διπλά γιατί μέσα από αυτήν τη νέα διαδικασία, μέσα από αυτά τα νέα προγράμματα σπουδών, προωθούμε τη συνθετική γνώση. Αντιλαμβανόμαστε τελικά ότι τα γνωστικά πεδία δεν είναι απομονωμένα σιλό, τα οποία δεν επικοινωνούν το ένα με το άλλο. Αλλά ακριβώς η συνθετότητα του κόσμου μέσα στον οποίο ζούμε μας υποχρεώνει να μπορούμε να τα βλέπουμε συνδυαστικά. Και πιστεύω ότι ακριβώς αυτή η νέα προσέγγιση είναι που τελικά θα κάνει και το ίδιο το σχολείο πιο ενδιαφέρον για τους μαθητές και πιο δημιουργικό για τους δασκάλους και τους καθηγητές, οι οποίοι θα κληθούν να προσαρμοστούν σε αυτή τη νέα διαδικασία», πρόσθεσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Σχετικά με τον ρυθμό της μεταρρύθμισης, ο κ. Μητσοτάκης τόνισε πως «οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι μεταρρυθμίσεις οι οποίες γίνονται σε βάθος χρόνου. Μιλάμε τώρα για καινούργια προγράμματα σπουδών, τα οποία θα μπουν σε πλήρη εφαρμογή το 2023. Ήδη δοκιμάζονται πιλοτικά στα πρότυπα και στα πειραματικά σχολεία. Επειδή ο κόσμος αλλάζει πάρα πολύ γρήγορα. Και επειδή κάθε χρόνος που περνά και τα παιδιά μας διδάσκονται μία ύλη η οποία μπορεί να είναι απαρχαιωμένη, με τρόπους που δεν συνάδουν με τα καινούρια μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας, είναι χρόνος χαμένος για τα παιδιά μας, είναι λιγότερα εφόδια τα οποία μπορεί να έχουν στη διάθεσή τους. Είναι ένα σχολείο πιο βαρετό, πιο συμβατικό σε σχέση με το σχολείο το οποίο οραματιζόμαστε. Ναι, για αυτό επειγόμαστε».
Ο πρωθυπουργός πραγματοποίησε ιδιαίτερη αναφορά στο εκπαιδευτικό προσωπικό που συμμετέχει στα επιμορφωτικά προγράμματα και συγκεκριμένα στα εργαστήρια δεξιοτήτων.
«Χάρηκα πάρα πολύ με αυτό το οποίο άκουσα για τον αριθμό των 80.000 δασκάλων και καθηγητών που ήδη επιμορφώνονται στα εργαστήρια δεξιοτήτων. Είναι μια μεγάλη επανάσταση αυτή. Όπως μια επανάσταση για την παιδεία μας -και θέλω και πάλι να ευχαριστήσω όλους τους δασκάλους και όλους τους καθηγητές- ήταν η αναγκαστική πλην όμως απολύτως απαραίτητη χρήση της τηλεκπαίδευσης για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της πανδημίας. Ανοίγουμε αυτή τη γνώση όχι μόνο στους μαθητές αλλά σε όλους. Η ψηφιακή τεχνολογία μας δίνει πια ένα νέο παράθυρο για να μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στη γνώση με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν τον οποίο είχαμε στο παρελθόν».
«Τα Προγράμματα Σπουδών είναι τα θεμέλια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθορίζουν το τι διδάσκεται, αποτελούν τη βάση για την εκπόνηση των σχολικών βιβλίων, ενώ κατευθύνουν τον εκπαιδευτικό στον σχεδιασμό του μαθήματος», σημείωσε η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, υπογραμμίζοντας τους άξονες καινοτομίας των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών.
«Πρώτον, αλλάζουμε το τι διδάσκεται, εκσυγχρονίζουμε και αναβαθμίζουμε το περιεχόμενο των Προγραμμάτων Σπουδών. Δεύτερον, αλλάζουμε το πώς διδάσκεται το μάθημα, δίνοντας πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην κριτική σκέψη, στην κριτική γνώση, υιοθετούμε μια πιο βιωματική προσέγγιση. Τρίτον, προβλέψαμε οριζόντια ψηφιακή διάσταση. Αξιοποιώντας τις ψηφιακές τεχνολογίες, καλλιεργούμε τις ψηφιακές δεξιότητες και παρέχουμε πλούσιο συνοδευτικό ψηφιακό υλικό σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα».
Διευκρινίζεται ότι τα ισχύοντα προγράμματα σπουδών δεν έχουν ανανεωθεί για σχεδόν δύο δεκαετίες και λόγω των καταιγιστικών επιστημονικών εξελίξεων και των αναδυόμενων απαιτήσεων της κοινωνίας του μέλλοντος έχουν καταστεί αναχρονιστικά.
Τα νέα προγράμματα στηρίζονται σε αναδιαρθρωμένο και επικαιροποιημένο περιεχόμενο, στη βάση των σύγχρονων επιστημονικών δεδομένων και σε σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις, που προάγουν τη βιωματική, συμμετοχική εκπαίδευση.
Το σχέδιο περιλαμβάνει τέσσερις άξονες:
- Ανάπτυξη ήπιων και ψηφιακών δεξιοτήτων, μετάβαση από ένα κλειστό, συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, στο αυτόνομο και ευέλικτο σχολείο της ανοιχτής σκέψης.
- Ίσες ευκαιρίες για όλους - εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης για όλους στην εκπαίδευση, ειδικότερα των πιο ευάλωτων ομάδων.
- Ενίσχυση και προώθηση εναλλακτικών εκπαιδευτικών διαδρομών, με επαγγελματική προοπτική.
- Αυτονομία-αξιολόγηση για την ενίσχυση της θέσης των εκπαιδευτικών, καθώς την ιχνηλάτηση και βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος.
Τα νέα προγράμματα σπουδών εστιάζουν στην αναδιάρθρωση του διδακτικού σχεδιασμού και της παιδαγωγικής φιλοσοφίας με έμφαση στην ουσία της γνώσης και σε όσα ο μαθητής χρειάζεται να γνωρίζει και να κατανοεί μετά το μάθημα, και όχι στην άκριτη αποστήθιση μιας ύλης.
Παράλληλα, ακολουθούνται οι σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις ενώ σε όλα τα μαθήματα ενσωματώνονται οι ψηφιακές τεχνολογίες έχοντας πάντα ως στόχο τη διαμόρφωση ενός σχολείου που εμπνέει, ευαισθητοποιεί και ενεργοποιεί τη σχολική κοινότητα καθιστώντας το πιο ελκυστικό κεντρίζοντας το ενδιαφέρον των μαθητών και ενθαρρύνοντας τους εκπαιδευτικούς να οραματιστούν και να πρωτοτυπήσουν.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, η Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, αρμόδια για θέματα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής, Ζέττα Μακρή, ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, αρμόδιος για θέματα Ανώτατης Εκπαίδευσης, Άγγελος Συρίγος, ο Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής, Αλέξανδρος Κόπτσης, ο Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης, Απόστολος Δημητρόπουλος, ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων, Γεώργιος Καλαντζής, ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), Ιωάννης Αντωνίου ενώ παραβρέθηκαν επίσης εκπρόσωποι της ομάδας που εργάστηκε για τα νέα προγράμματα σπουδών, μαθητές, εκπαιδευτικοί, διευθυντές σχολείων, διευθυντές εκπαίδευσης και περιφερειακοί διευθυντές εκπαίδευσης από την εκπαιδευτική κοινότητα καθώς και πρόεδροι φορέων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη:
Αγαπητοί μου μαθητές, δάσκαλοι, καθηγητές στελέχη του ΥΕΠ, κυρία και κύριοι Υφυπουργοί, κυρία Υπουργέ, προσέξατε ίσως ότι αντέστρεψα της σειρά των προσφωνήσεων, ακριβώς για να σηματοδοτήσω με αυτόν τον τρόπο ότι όλο αυτό το σπουδαίο έργο το οποίο σας παρουσιάστηκε σήμερα, γίνεται για εσάς τους μαθητές. Για να μπορείτε να πηγαίνετε στο σχολείο με περισσότερο κέφι, με περισσότερη χαρά, για να μην είναι το σχολείο μία βαρετή διαδικασία. Για να μπορείτε να ανακαλύψετε μέσα από τη μαθησιακή διαδικασία νέα ενδιαφέροντα, να αποκτήσετε νέα εργαλεία, για να κατανοήσετε καλύτερα πως δουλεύει αυτός ο περίπλοκος και σύνθετος κόσμος και να αποκτήσετε εφόδια, γνώσεις, αλλά και δεξιότητες που θα σας συνοδεύουν σε ολόκληρή σας τη ζωή.
Θέλω να συγχαρώ από καρδιάς τον κ. Αντωνίου, αλλά και όλα τα στελέχη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, όλους τους διαμορφωτές αυτών των νέων προγραμμάτων σπουδών. Ξέρω, κ. Αντωνίου, πόσο σκληρά δουλέψατε, αλλά ξέρω, κυρίως, πόσο μεράκι και ενέργεια βάλατε σε αυτήν την προσπάθεια για πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια η εκπαίδευσή μας να αποκτήσει νέα προγράμματα σπουδών.
Και δεν νομίζω ότι χρειάζεται να μιλήσω πολύ αναλυτικά για τη σημασία αυτής της δουλειάς και για το πόσο παράξενο μου φαίνεται το γεγονός ότι δεν είχε ολοκληρωθεί νωρίτερα. Το γεγονός, δηλαδή, ότι έπρεπε να περάσουν δεκαετίες ολόκληρες για να αναμορφώσουμε συνολικά το τι διδάσκουμε και το πως το διδάσκουμε και αυτό ακριβώς κάνουν τα νέα προγράμματα σπουδών.
Και χαίρομαι ιδιαίτερα που εισάγονται πια στη μαθησιακή διαδικασία νέες έννοιες, νέα γνωστικά πεδία, αλλά χαίρομαι διπλά γι’ αυτό το οποίο είπατε κ. Αντωνίου, κυρία Υπουργέ, αγαπητοί συνδιαμορφωτές των προγραμμάτων, ότι μέσα από αυτήν την νέα διαδικασία, μέσα από αυτά τα νέα προγράμματα σπουδών, προωθούμε την συνθετική γνώση. Αντιλαμβανόμαστε τελικά ότι τα γνωστικά πεδία δεν είναι απομονωμένα σιλό τα οποία δεν επικοινωνούν το ένα με το άλλο. Αλλά ακριβώς η συνθετότητα του κόσμου μέσα στον οποίο ζούμε μας υποχρεώνει να μπορούμε να τα βλέπουμε συνδυαστικά.
Και πιστεύω ότι ακριβώς αυτή η νέα προσέγγιση είναι που τελικά θα κάνει και το ίδιο το σχολείο πιο ενδιαφέρον για τους μαθητές και πιο δημιουργικό για τους δασκάλους και τους καθηγητές οι οποίοι θα κληθούν να προσαρμοστούν σε αυτή τη νέα διαδικασία.
Μιλάμε ουσιαστικά και για ένα νέο τρόπο μάθησης ο οποίος χρησιμοποιεί νέα εργαλεία για το πώς μεταφέρουμε τη γνώση, για το πώς εμπλέκουμε τους ίδιους τους μαθητές σε άλλους τρόπους συμμετοχής μέσα στην τάξη, με πιο πολλές ομαδικές εργασίες, πιο πολλά πειράματα, πολύ περισσότερη χρήση της τεχνολογίας. Νέους τρόπους εξετάσεων. Η εξέταση γιατί να είναι μόνο ένα γραπτό κείμενο και να μην είναι μία προφορική παρουσίαση; Γιατί να μην είναι αύριο ένα βίντεο το οποίο θα φτιάξετε εσείς; Διότι πια οι τρόποι της επικοινωνίας έχουν αλλάξει και η τεχνολογία έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Εσείς, οι μαθητές μας, το ξέρετε καλύτερα από όλους μας αυτό.
Πάρτε για παράδειγμα την κλιματική αλλαγή. Αναφέρθηκαν και οι προλαλήσαντες σε αυτό το εξαιρετικά σύνθετο φαινόμενο. Από πλευράς θετικών επιστημών δεν μπορεί να κατανοήσει κανείς την κλιματική αλλαγή αν δεν έχει ταυτόχρονα γνώσεις χημείας, φυσικής, βιολογίας, μαθηματικών.
Η κλιματική αλλαγή, όμως, ταυτόχρονα είναι και ένα κοινωνικό φαινόμενο που συνδέεται με τη μετανάστευση. Ένας από τους λόγους που πολλοί κατατρεγμένοι άνθρωποι εγκαταλείπουν τους τόπους στους οποίους διαμένουν είναι ακριβώς γιατί η κλιματική αλλαγή κάνει πολύ πιο δύσκολη τη ζωή τους εκεί. Άρα, για να μπορούμε να αντιληφθούμε ένα τόσο σύνθετο φαινόμενο το οποίο επηρεάζει τη ζωή όλων μας πρέπει να μπορέσουμε να βρούμε έναν τρόπο τα γνωστικά αυτά πεδία τα οποία διδάσκουμε να επικοινωνούνε καλύτερα μεταξύ τους.
Πάρτε παράδειγμα αυτό το οποίο είπε πριν ο μαθηματικός ο οποίος συμμετείχε στο πάνελ, ο καθηγητής, το πώς αντιλαμβανόμαστε την ίδια την πανδημία. Ένα βιολογικό, μία κρίση η οποία στον πυρήνα της έχει την βιολογία, αλλά όταν θα διδάσκεστε αύριο για τη σύνθεση των κυττάρων ίσως δείτε το RNA και το DNA μέσα από μία διαφορετική ματιά όταν σκεφτείτε ότι ακριβώς αυτή η γνώση μάς επιτρέπει σήμερα να έχουμε στη διάθεσή μας εμβόλια τα οποία αποτελούν και την τελική λύση στο πρόβλημα της πανδημίας.
Ή να καταλάβουμε καλύτερα τα μαθηματικά της αναπαραγωγής. Πώς αυξάνονται οι ρυθμοί και πώς πέφτουν στη συνέχεια. ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη μαθηματική γνώση η οποία πρέπει πια η ίδια να βρίσκει εφαρμογή στην πράξη και να συνδέεται με πραγματικά παραδείγματα.
Και, βέβαια, η χρήση της τεχνολογίας οριζόντια αποτελεί μια πολύ μεγάλη πρόκληση. Και εδώ δεν αναφερόμαστε μόνο στα εργαλεία τα οποία πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους τα παιδιά, στους διαδραστικούς πίνακες, στο πώς θα εφοδιάσουμε τους καθηγητές μας με νέα ψηφιακά εργαλεία, στη σημαντικότατη δουλειά η οποία γίνεται στον τομέα της ψηφιακής επιμόρφωσης.
Χάρηκα πάρα πολύ με αυτό το οποίο άκουσα για το νούμερο των 80.000 δασκάλων και καθηγητών που ήδη επιμορφώνονται στα εργαστήρια δεξιοτήτων. Είναι μια μεγάλη επανάσταση αυτή. Όπως μια επανάσταση για την παιδεία μας -και θέλω και πάλι να ευχαριστήσω όλους τους δασκάλους και όλους τους καθηγητές- ήταν η αναγκαστική πλην όμως απολύτως απαραίτητη χρήση της τηλεκπαίδευσης για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της πανδημίας. Το γεγονός ότι ανοίγουμε αυτή τη γνώση όχι μόνο στους μαθητές, αλλά σε όλους, πια η ψηφιακή τεχνολογία μας δίνει ένα νέο παράθυρο για να μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στη γνώση με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν τον οποίο είχαμε στο παρελθόν.
Είμαι πραγματικά ενθουσιασμένος με αυτή την δουλειά γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι η βάση οποιασδήποτε μεταρρύθμισης θα πρέπει να είναι το σχολείο. Τι διδάσκουμε, πώς το διδάσκουμε, πώς χτίζουμε μια νέα σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του κράτους και των εκπαιδευτικών, πως αφήνουμε τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς πιο ελεύθερους, δίνοντάς τους περισσότερα εργαλεία, περισσότερες επιλογές. Δυνατότητες εσείς οι ίδιοι να διαλέξετε τα βιβλία τα οποία θα χρησιμοποιείτε αύριο για να διδάξετε με τον καλύτερο τρόπο. Αλλά πως όλα αυτά τελικά θα οδηγήσουν σε αυτό το οποίο αποτελεί το διαχρονικό ζητούμενο σε αυτή τη χώρα. Το αποκαλούμε μια καλύτερη παιδεία, μια παιδεία για όλους, μια παιδεία η οποία αλλάζει στην πράξη.
Επιτρέψτε μου να κλείσω απαντώντας και εγώ με τη σειρά μου σε ένα ερώτημα το οποίο το έθιξε και η υπουργός και το ακούω και εγώ συχνά. Μα καλά, όλα αυτά σημαντικές αλλαγές που πιστεύω ότι έχουν τη στήριξη της εκπαιδευτικής κοινότητας και των μαθητών μας και των γονέων, όλα αυτά πρέπει να γίνουν γρήγορα; Πρέπει να γίνουν απότομα; Μήπως αλλάζουν πολλά πράγματα με πολύ γρήγορο ρυθμό;
Η απάντησή μου είναι απλή, δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι μεταρρυθμίσεις οι οποίες γίνονται σε βάθος χρόνου. Μιλάμε τώρα για καινούργια προγράμματα σπουδών, τα οποία θα μπουν σε πλήρη εφαρμογή το 2023. Ήδη δοκιμάζονται πιλοτικά στα πρότυπα και στα πειραματικά σχολεία.
Επειδή ο κόσμος αλλάζει πάρα πολύ γρήγορα. Και επειδή κάθε χρόνος που περνά και τα παιδιά μας διδάσκονται μία ύλη η οποία μπορεί να είναι απαρχαιωμένη με τρόπους που δεν συνάδουν με τα καινούρια μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας, είναι χρόνος χαμένος για τα παιδιά μας, είναι λιγότερα εφόδια τα οποία μπορεί να έχουν στην διάθεσή τους. Είναι ένα σχολείο πιο βαρετό, πιο συμβατικό σε σχέση με το σχολείο το οποίο οραματιζόμαστε. Ναι, για αυτό επειγόμαστε.
Αλλά όλοι πρέπει να έχουμε αυτή την αίσθηση του κατεπείγοντος, όχι μόνο εμείς ως η πολιτική ηγεσία, όχι μόνο οι μαθητές αλλά πιστεύω ότι και οι ίδιοι οι δάσκαλοι και καθηγητές μας, στους οποίους τόση εμπιστοσύνη έχουμε θα βρουν μέσα από αυτά τα καινούρια προγράμματα σπουδών και τα καινούργια εργαλεία την δυνατότητα να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους.
Πιστεύω ακράδαντα ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο, τίποτα πιο ζωντανό, τίποτα πιο δημιουργικό από το να μεταφέρεις γνώση, με οποιοδήποτε τρόπο. Εσείς το κάνετε ως επάγγελμα, πιστεύω ότι το κάνετε και ως λειτούργημα με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτή η χρωματισμένη λέξη, κάνετε κάτι πάρα πολύ σημαντικό για την κοινωνία, κυρίως για τη νέα γενιά.
Και αυτός είναι ο λόγος που μερικές φορές μπορούμε να δίνουμε την αίσθηση ότι βιαζόμαστε αλλά ό,τι κάνουμε το κάνουμε μελετημένα και γνωρίζουμε, επίσης, ότι το τελικό αποτύπωμα αυτής της δουλειάς, κυρία Υπουργέ, κυρία Υφυπουργέ, κυρία Υφυπουργέ, κύριοι Γενικοί, κ. Αντωνίου, θα φανεί σε χρόνια από τώρα, δεν θα φανεί αύριο ούτε του χρόνου ούτε του παραχρόνου. Και ενδεχομένως θα ξεπεράσει κατά πολύ το αποτύπωμα όχι απλά αυτή την κυβερνητική θητεία, αυτή την κυβέρνηση, εμάς τα στελέχη της κυβέρνησης, εμένα προσωπικά, που τώρα έχω την τιμή να είμαι πρωθυπουργός αυτής της χώρας.
Στην κυριολεξία είναι μία επένδυση στο μέλλον. Και, επίσης, αυτό το οποίο θα πρέπει να διαμορφώσουμε είναι μία διαδικασία, κ. Αντωνίου, που θα έχουμε ένα δυναμικό τρόπο που τα προγράμματα αυτά να ανανεώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, να μην χρειαστεί να περιμένουμε πάλι 20 χρόνια για να σχεδιάσουμε τα νέα προγράμματα σπουδών. Αλλά και η ίδια η διαδικασία της ανανέωσης των προγραμμάτων σπουδών είναι κάτι το οποίο πρέπει να μας απασχολήσει.
Όμως, στον πυρήνα του νέου σχολείου, όπως τουλάχιστον εγώ το οραματίζομαι, το φαντάζομαι, το θέλω για κάθε παιδί, για κάθε μαθήτρια, για κάθε μαθητή, για κάθε εκπαιδευτικό, για κάθε γονέα, είναι ακριβώς αυτή η δουλειά που κάνουμε. Είναι το DNA για να το πούμε, να χρησιμοποιήσουμε ένα βιολογικό όρο της νέας εκπαίδευσης τι διδάσκουμε, πώς το διδάσκουμε και, τελικά, το απαραίτητο εργαλείο το οποίο θα κάνει το σχολείο πιο συναρπαστικό και την ίδια την γνώση πιο εύκολη στην μετάδοσή της και στην αφομοίωσή της έτσι ώστε όλα τα παιδιά, ναι, θα διεκδικούν πάντα περισσότερα διαλείμματα, αυτό είναι απολύτως θεμιτό και ωραίο, αλλά και υγιές.
Αλλά, ταυτόχρονα, θα αισθάνεστε πιο συχνά αυτή την αίσθηση που είναι δύσκολο να τη βάλει κανείς σε λόγια, του τι σημαίνει ξαφνικά να ανακαλύπτετε κάτι το οποίο δεν ξέρετε. Και αυτό, τελικά, είναι ο πυρήνας της γνώσης και αυτό, τελικά, είναι που θα κάνει και το σχολείο ενδιαφέρον, δημιουργικό και τελικά χρήσιμο. Συγχαρητήρια για την δουλειά που κάνετε, σας ευχαριστώ πάρα πολύ.