Τα προβλήματα του ΕΣΥ είναι πάμπολλα, πολύπλοκα, χρόνια, δομικά και δεν αντιμετωπίζονται με εμβαλωματικές, πρόχειρες και βραχυπρόθεσμες «λύσεις».
Άλλωστε, όλες τους αποτυγχάνουν σχεδόν… αμέσως μετά την εξαγγελία τους, όπως όλοι καλά και επώδυνα γνωρίζουμε.
Επιχειρήθηκαν λύσεις «σοσιαλιστικές», «φιλελεύθερες», μεικτές. Εις μάτην, όμως. Ξανάρχεται τώρα η «ιδέα» ενίσχυσης της δημόσιας (νοσοκομειακής, κυρίως) υγείας, με εμπλοκή ιδιωτών γιατρών, με δεδομένο ότι το βασικότερο και πλέον σκληροπυρηνικό πρόβλημα είναι η εγκατάλειψη του ΕΣΥ από ολοένα και περισσότερους γιατρούς που υπηρετούν σε αυτό, με την παράλληλη πρωτοφανή άρνηση ιδιωτών γιατρών να ενταχθούν στο δημόσιο σύστημα, με αποτέλεσμα οι αλλεπάλληλοι διαγωνισμοί και προκηρύξεις θέσεων να ακυρώνονται λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος…
Αποτέλεσμα: νησιά και απομακρυσμένες περιοχές να στερούνται και των πλέον στοιχειωδών ειδικοτήτων, οι ντόπιοι ιδιώτες γιατροί να αρνούνται να συνδράμουν, ακόμη και με έξτρα αμοιβή, με «μπλοκάκι», τα Κέντρα Υγείας να μην μπορούν να λειτουργήσουν, να απαιτείται η αεροπορική μεταφορά ασθενών και υπερηλίκων στο πλησιέστερο δημόσιο νοσοκομείο.
Τα περιφερειακά δημόσια νοσοκομεία των μεγάλων πόλεων είναι τα περισσότερα άρτια οργανωμένα και εξοπλισμένα από πλευράς τεχνικής υποδομής. Αλλά για να λειτουργήσουν αυτές οι υποδομές απαιτείται… ιατρικό προσωπικό. Που δεν υπάρχει…
Ακόμη και τα μεγάλα δημόσια νοσοκομεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πατρών κ.λπ. έχουν πιεστική έλλειψη προσωπικού. Που κάθε μέρα γίνεται μεγαλύτερη από τις διαρκώς και αυξανόμενες παραιτήσεις μόνιμου ιατρικού προσωπικού, που στρέφεται στον ιδιωτικό τομέα. Κατά κύριο λόγο, επειδή δεν αντέχουν τις απάνθρωπες εφημερίες -συχνά ακόμη και 10 ανά μήνα- με συνακόλουθες επιπτώσεις στην ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών.
Δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι «πολιτικές» βελτίωσης του ΕΣΥ επικεντρώνονται, βασικά, σε αυτό το μείζον πρόβλημα. Να βρούμε κόσμο, να πείσουμε γιατρούς (αλλά και νοσηλευτικό προσωπικό) να στελεχώσουν τα δημόσια νοσοκομεία!
Δεν είναι τυχαίο ότι και στα αιτήματα των συνδικαλιστικών οργάνων των γιατρών του δημοσίου (που απέδειξαν περίτρανα την αίσθηση καθήκοντος και αξιοθαύμαστης αυτοθυσίας στα δύσκολα της πανδημίας!) οι προσλήψεις έρχονται πρώτες και όχι τα μισθολογικά θέματα - που και αυτά χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης…
Βεβαίως, το πρόβλημα θα αντιμετωπιζόταν καίρια και άμεσα με μία και μόνη κίνηση: χρήματα! Μισθοί ικανοποιητικοί, που θα προσέλκυαν το ενδιαφέρον νέων γιατρών που σήμερα επιλέγουν τον ιδιωτικό τομέα, άρα επαρκές (τουλάχιστον) ιατρικό προσωπικό, βελτίωση των συνθηκών εργασίας…
Αλλά χρήματα δεν υπάρχουν και οι ανάγκες του δημόσιου τομέα είναι… παμφάγες. Επιπροσθέτως, η αδιαφορία, ολιγωρία, έλλειψη προληπτικής σχέσης (;), που καταγράφηκε στη διαχείριση του ΕΣΥ δεκαετίες ολόκληρες, καθιστούν το πρόβλημα σήμερα διογκωμένο, δισεπίλυτο. Αν, λ.χ., δίνονταν σταδιακά λελογισμένες και στα εκάστοτε δημοσιονομικά περιθώρια μισθολογικές αυξήσεις στο προσωπικό της δημόσιας υγείας, σήμερα το «κενό» δεν θα ήταν τόσο δυσθεώρητο και οι προσφορές του ιδιωτικού τομέα θα ήταν συγκριτικά λιγότερο δελεαστικές.
Ένας (μακαρίτης, πλέον) καλός φίλος, που είχε σπουδάσει Ιατρική στη Σουηδία, μου εξηγούσε το έξυπνο σύστημα που λειτουργεί εκεί.
Το παραθέτω, γιατί ίσως αποτελεί μιας πρώτης τάξεως λύση και για τα καθ’ ημάς:
Οι υποψήφιοι φοιτητές των ιατρικών σχολών, με το που επιτύχουν στις εξετάσεις και αρχίσει η εκπαίδευσή τους, πληρώνονται από το σουηδικό δημόσιο και λαμβάνουν κάθε χρόνο, για όσα χρόνια διαρκεί η φοίτησή τους, τις αυξήσεις που παίρνουν όλοι οι πτυχιούχοι δημόσιοι υπάλληλοι! Μοναδική προϋπόθεση, στην οποία συμφωνούν εγγράφως οι φοιτητές, μόλις πάρουν το πτυχίο τους να υπηρετήσουν υποχρεωτικά για 10 χρόνια σε δημόσια νοσοκομεία! Μετά, αν το επιλέξουν, μπορούν να ιδιωτεύσουν.
Η πείρα έδειξε ότι ένας συγκριτικά μεγάλος αριθμός γιατρών δεν εγκατέλειψε ποτέ τη δημόσια υγεία στη Σουηδία. Η τεράστια εμπειρία που απέκτησαν στις καθαρές ιατρικές πράξεις, σε συνδυασμό με τις απεριόριστες ευκαιρίες έρευνας που διαθέτουν τα δημόσια νοσοκομεία με τα εκατομμύρια περιστατικά, συν φυσικά τους ικανοποιητικούς μισθούς που έφθασαν να εισπράττουν… μισθοδοτούμενοι από τα φοιτητικά τους χρόνια, τους κράτησαν στις θέσεις τους! Από τις οποίες, με τα χρόνια έχουν και τη δυνατότητα παροχής ιδιωτικών υπηρεσιών τα απογεύματα, εκτός ωραρίου, στα νοσοκομεία τους, καταβάλλοντας κάποια «συμμετοχή» για τη χρήση των νοσοκομειακών υποδομών.
Μήπως το σουηδικό μοντέλο συνέβαλλε μακροπρόθεσμα στη λύση του πρωταρχικού προβλήματος του ΕΣΥ, την έλλειψη προσωπικού; Και το ίδιο μπορεί να εφαρμοσθεί και για τις δημόσιες σχολές νοσηλευτικής, για την επάρκεια νοσηλευτικού προσωπικού. Μήπως;