Σε κατάσταση σοβαρής κρίσης βρίσκεται ξανά το μεταναστευτικό ζήτημα μετά την εκρηκτική αύξηση των παράνομων αφίξεων τις τελευταίες εβδομάδες στα νησιά του Αιγαίου και τον Έβρο.
Σε καθημερινή πλέον βάση, δεκάδες μετανάστες εισέρχονται παράνομα στη χώρα με λέμβους, με σκάφη, με ιστιοφόρα, ακόμη και με τζετ σκι, ενώ παρατηρούνται πλέον και αφίξεις με πολυτελή γιοτ. Μετά από μια αρχική αμηχανία, στην Κυβέρνηση έχει σημάνει συναγερμός και αμέσως μετά την επιστροφή του Πρωθυπουργού από την τριμερή συνάντηση στην Κύπρο αναμένεται να πραγματοποιηθούν πριν από τη ΔΕΘ έκτακτες συσκέψεις στο Μαξίμου για την αντιμετώπιση της κατάστασης.
Η νέα αυτή έκρηξη των μεταναστευτικών ροών δεν είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται αποκλειστικά στο Αιγαίο. Οι παράνομες αφίξεις μεταναστών στην Ιταλία τις τελευταίες εβδομάδες έχουν αυξηθεί δραματικά, ενώ συχνά είναι τα πολύνεκρα ναυάγια στη Μεσόγειο, με κορυφαίο βέβαια το ναυάγιο στα ανοικτά της Πύλου στις 14 Ιουνίου με τους εκατοντάδες νεκρούς. Οι αρνητικές αυτές εξελίξεις στο μεταναστευτικό αποτέλεσαν ένα από τα βασικά θέματα που συζητήθηκαν την Πέμπτη στη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με την Ιταλίδα ομόλογό του Τζόρτζια Μελόνι. Σύμφωνα με το Μαξίμου, στη συνάντηση “επιβεβαιώθηκε η συναντίληψη ότι μία ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική απαιτεί την φύλαξη των συνόρων, καθώς και την ανάγκη να παταχθούν τα δίκτυα των λαθροδιακινητών και να αποτρέπονται οι αναχωρήσεις από τις τρίτες χώρες”.
Στην αποτροπή των αναχωρήσεων εστιάζονται και οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά κυρίως τις ροές στην Κεντρική Μεσόγειο. Τον Ιούλιο η Ένωση υπέγραψε συμφωνία με την Τυνησία ύψους άνω του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ για τον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης και την αποτροπή των παράνομων αναχωρήσεων μεταναστών με προορισμό την Ευρώπη. Τους επόμενους μήνες θα φανεί όμως εάν η συμφωνία αυτή θα φέρει και πρακτικά αποτελέσματα.
Παρόμοια συμφωνία με την Τυνησία έχει συνάψει η ΕΕ και με την Τουρκία από το 2016, αλλά η Άγκυρα δεν τηρεί τις πλέον κρίσιμες παραμέτρους της συμφωνίας, που είναι να αποδέχεται επιστροφές των μεταναστών που καταφθάνουν παράνομα στα νησιά του Αιγαίου και να αποτρέπει τις παράνομες αναχωρήσεις σκαφών προς τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Από το 2018 αρνείται η Τουρκία να δεχθεί επιστροφές, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις των ελληνικών Κυβερνήσεων. Παρά όμως την μη τήρηση της συμφωνίας με την ΕΕ, η Άγκυρα συνεχίζει να εισπράττει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως σε βοήθεια από την Ένωση.
Η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά τον περασμένο Φεβρουάριο προσφέρει ένα παράθυρο ευκαιρίας για την αντιμετώπιση των παράτυπων μεταναστευτικών ροών από την Τουρκία προς την Ελλάδα και στη συνέχεια προς τη Δυτική Ευρώπη. Ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης θα συναντηθεί αύριο στην Άγκυρα με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν και σύμφωνα με το ρεπορτάζ, εκτός από το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο, θα συζητηθεί και η “θετική ατζέντα” των διμερών σχέσεων. Είναι προφανές ότι η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού δεν μπορεί και δεν πρέπει να απουσιάζει από τον ελληνοτουρκικό διάλογο και να μην αποτελεί και αυτή ένα μέρος της “θετικής ατζέντας”. Παράλληλα όμως πρέπει να ενταθούν και οι προσπάθειες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την οριστικοποίηση της νέας συμφωνίας για το προσφυγικό και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών, με ορίζοντα μια οριστική απόφαση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου.
Παράλληλα θα πρέπει επίσης να ενταθούν οι διπλωματικές προσπάθειες της ΕΕ για την αντιμετώπιση των κρίσεων στις χώρες προορισμού των μεταναστευτικών ροών. Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι τελευταίες εξελίξεις στη Συρία, όπου εξελίσσεται ένα νέο κύμα λαϊκών αντιδράσεων κατά του καθεστώτος Άσαντ, όπως επίσης και τα πολλαπλά πραξικοπήματα σε χώρες του Σαχέλ στην Αφρική και ένας επαπειλούμενος πόλεμος στον Νίγηρα.
Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα συνεχίζει να κάνει καθημερινά το καθήκον της, με το Λιμενικό Σώμα να διασώζει τους ανθρώπους που φτάνουν υπό άθλιες συνθήκες στα ελληνικά χωρικά ύδατα και τα ελληνικά νησιά, διαψεύδοντας έτσι στην πράξη όσους κακόβουλα κατηγορούν τη χώρα ότι “πνίγει πρόσφυγες”. Μαζί όμως με την τήρηση του ανθρωπιστικού και νομικού της καθήκοντος, η Ελλάδα θα πρέπει να επιδιώξει με σχέδιο και επιμονή τη μείωση των παράνομων μεταναστευτικών ροών, ώστε να αποφευχθεί μια νέα μείζονα κρίση, η οποία εκτός του ότι θα έχει σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις, θα αποτελεί και εθνικό κίνδυνο.