Ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης παραχώρησε συνέντευξη στον ΑΝΤ1 και τον Γιώργο Λιάγκα ενόψει των εκλογών της 25ης Ιουνίου.
«Οι μόνοι που μιλάμε για το μέλλον της χώρας είμαστε εμείς, η Νέα Δημοκρατία. Δεν αναλωνόμαστε σε σκιαμαχίες και κόντρες, που εντέλει δεν ενδιαφέρουν τους πολίτες», επεσήμανε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συνέντευξή του στην εκπομπή «Το Πρωινό» με τον Γιώργο Λιάγκα, στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΝΤ1. «Όταν βάζεις τον πήχη ψηλά πρέπει να πηδήξεις ακόμη πιο ψηλά», σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μητσοτάκης και έθεσε εκ νέου το διακύβευμα των επικείμενων εκλογών. «Για εμένα ο πήχης είναι μία άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, εξηγώ συνεχώς στον κόσμο γιατί επιθυμώ μία αυτοδύναμη κυβέρνηση, που είναι προϋπόθεση για να κάνω τις μεγάλες αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος. Κανείς δεν θα ήθελε μια ασταθή πλειοψηφία του ενός, δύο ή τριών βουλευτών. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει αποδείξει ότι μπορεί να ενσωματώσει στελέχη από άλλους πολιτικούς χώρους», τόνισε ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας.
Σε ερώτηση για το επόμενο υπουργικό συμβούλιο ο κ. Μητσοτάκης προανήγγειλε ευρύ «rotation», όπως είπε, αλλά και τη συμμετοχή περισσότερων γυναικών. Κατηγόρησε, δε, τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ ότι έχουν κρυφή ατζέντα στην οικονομία και δη στη φορολόγηση, και ότι «αγαπούν εξίσου την υπερφορολόγηση».
Απαντώντας για την ακρίβεια ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας επέμεινε για περισσότερους ελέγχους, στήριξη των ευάλωτων, αλλά και αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποκάλυψε, δε, ότι το πρώτο νομοσχέδιο ενδεχόμενης επόμενης κυβέρνησής του θα είναι η επικαιροποίηση του επιτελικού κράτους και το δεύτερο θα αφορά στις προτεραιότητες της φορολογικής πολιτικής.
Τα βασικά σημεία της συνέντευξης του Κ. Μητσοτάκη
Aκόμα -από κεκτημένη ταχύτητα- σε περιοδείες μού φωνάζουν «είσαι και θα είσαι ο Πρωθυπουργός». Τους λέω, λοιπόν, ότι δεν είμαι Πρωθυπουργός, είμαι αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, τέως Πρωθυπουργός, υποψήφιος Πρωθυπουργός. Και αν θέλετε να ξαναείμαι Πρωθυπουργός να φροντίσετε όλες και όλοι να πάτε να ξαναψηφίσετε στις εκλογές της 25ης Ιουνίου, αντί να πάτε στην παραλία ή να θεωρήσετε ότι το αποτέλεσμα έχει ήδη κριθεί.
Νομίζω ότι το αποτέλεσμα της προηγούμενης κάλπης δημιουργεί προσδοκίες και σίγουρα μία πολύ βαριά αίσθηση ευθύνης. Πιστεύω ότι θα πάμε καλά και στις επόμενες εκλογές. Σίγουρα όμως το αποτέλεσμα αυτό ήταν για εμένα μία προσωπική επιβράβευση, αλλά ταυτόχρονα κι ένα μεγάλο βάρος στους ώμους μου. Γιατί είναι μεγάλη ευθύνη όταν σε ψηφίζουν, ουσιαστικά, περισσότεροι από ό,τι σε ψήφιζαν στις προηγούμενες εκλογές.
Κράτησα για τον εαυτό μου και για την οικογένειά μου τη μεγάλη ικανοποίηση μιας μεγάλης νίκης, αλλά από εκεί και πέρα, όπως σου είπα, αμέσως το μυαλό πηγαίνει στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Ξέρω πολύ καλά πόσο εύκολο είναι να εφησυχάσει κανείς, να θεωρήσει το αποτέλεσμα δεδομένο, με ποδοσφαιρικούς όρους να πιστέψει κανείς ότι η επόμενη εκλογή είναι ο αγώνας ρεβάνς και το σκορ του πρώτου αγώνα μετράει. Το σκορ του πρώτου αγώνα δεν μετράει. Ξεκινάμε από την αρχή, οι κάλπες είναι άδειες. Οπότε -το λέω σε όλους τους τόνους- τίποτα δεν έχει κριθεί.
Κι επειδή πιστεύω ότι έχω οικοδομήσει με πολλή προσπάθεια μία σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες, και με αυτούς οι οποίοι μπορεί να διαφωνούν μαζί μου και να μην με ψηφίζουν, δεν θα επέτρεπα ποτέ στον εαυτό μου ούτε να χαλαρώσει, ούτε «να καβαλήσει το καλάμι».
Κράτησα για τον εαυτό μου και για την οικογένειά μου τη μεγάλη ικανοποίηση μιας μεγάλης νίκης, αλλά από εκεί και πέρα, όπως σου είπα, αμέσως το μυαλό πηγαίνει στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Ξέρω πολύ καλά πόσο εύκολο είναι να εφησυχάσει κανείς, να θεωρήσει το αποτέλεσμα δεδομένο, με ποδοσφαιρικούς όρους να πιστέψει κανείς ότι η επόμενη εκλογή είναι ο αγώνας ρεβάνς και το σκορ του πρώτου αγώνα μετράει. Το σκορ του πρώτου αγώνα δεν μετράει. Ξεκινάμε από την αρχή, οι κάλπες είναι άδειες. Οπότε -το λέω σε όλους τους τόνους- τίποτα δεν έχει κριθεί.
Κι επειδή πιστεύω ότι έχω οικοδομήσει με πολλή προσπάθεια μία σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες, και με αυτούς οι οποίοι μπορεί να διαφωνούν μαζί μου και να μην με ψηφίζουν, δεν θα επέτρεπα ποτέ στον εαυτό μου ούτε να χαλαρώσει, ούτε «να καβαλήσει το καλάμι».
Aποφεύγω πάντα να κάνω προβλέψεις εκλογικού αποτελέσματος και σίγουρα με ενδιέφερε πάντα να κοιτάω τα του οίκου μου. Εγώ πίστευα μέσα μου ότι μπορούσαμε να προσεγγίσουμε το ποσοστό των προηγούμενων εκλογών. Μάλιστα, σε ανύποπτο χρόνο μετά τις εκλογές του 2019, είχα πει σε κάποιους φίλους μου ότι η πραγματική μου επιτυχία θα ήταν αν μπορέσω να αυξήσω τα ποσοστά μου στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Δηλαδή να με εμπιστευτούν και άνθρωποι που δεν με ψήφισαν το 2019.
Είδαν το έργο μου, το έργο μας μάλλον, γιατί είναι μία ομαδική δουλειά, και επέλεξαν να μας ψηφίσουν σε αυτές τις εκλογές. Και αυτό έγινε κατά κόρον. Πολλοί μας ψήφισαν σε αυτές τις εκλογές. Επομένως αυτός ήταν ο κρυφός μου στόχος, δεν θα τον έλεγα ποτέ δημόσια. Πράγματι ξεπεράσαμε τα ποσοστά του 2019 και ξεπεράσαμε και τον αριθμό των ψήφων που πήραμε το 2019. Αυτό είναι κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο για ένα κόμμα εξουσίας το οποίο διαχειρίζεται…
Δεν περίμενα τις 20 μονάδες διαφορά
Δεν περίμενα τις 20 μονάδες διαφορά αλλά, πάλι, δεν κοίταζα και πάρα πολύ τι κάνει η αντιπολίτευση. Ήξερα πού πρέπει να φτάσουμε εμείς. Γνώριζα, βέβαια, ότι εξαιτίας της απλής αναλογικής θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να σχηματιστεί κυβέρνηση από την πρώτη κάλπη.
Πάλι ο πήχης για εμένα στη δεύτερη κάλπη -επειδή αλλάζει το εκλογικό σύστημα- είναι να έχω μια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Από την πρώτη στιγμή δεν έκρυψα την επιθυμία μου να σχηματίσω μια αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Εξήγησα και εξηγώ στον ελληνικό λαό γιατί η αυτοδύναμη κυβέρνηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να κάνουμε τις μεγάλες αλλαγές για τις οποίες έχω μιλήσει. Δεν νομίζω ότι κάποιος θα ήθελε σήμερα μία κυβέρνηση ασταθή με πλειοψηφία ενός ή δύο ή τριών βουλευτών.
Και, βέβαια, έχω ήδη αποδείξει ότι μία κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει τη δυνατότητα να ενσωματώσει και στελέχη που προέρχονται από άλλους πολιτικούς χώρους.
Είναι αρκετοί οι νεοεκλεγέντες βουλευτές, ξανά υποψήφιοι, οι οποίοι εκτέθηκαν για πρώτη φορά στην κρίση του ελληνικού λαού. Είναι πρόσωπα τα οποία εγώ έφερα στη Νέα Δημοκρατία και τα οποία τώρα αποτελούν μέρος αυτής της -θα έλεγα- νέας Νέας Δημοκρατίας, την οποία με πολύ συστηματική δουλειά οικοδομώ εδώ και επτά χρόνια.
Rotation στο επόμενο υπουργικό συμβούλιο
« Κατ’ αρχάς, το επόμενο Υπουργικό Συμβούλιο θα έχει πολλές περισσότερες γυναίκες. Είναι κάτι για το οποίο έχω δεσμευτεί. Θα υπάρξει σίγουρα μια πολύ μεγάλη εναλλαγή. Θα είναι ένα διαφορετικό Υπουργικό Συμβούλιο από το προηγούμενο Υπουργικό Συμβούλιο. Και αυτό -πάλι το λέω, το τονίζω- υπό την προϋπόθεση ότι θα μας εμπιστευθεί ο ελληνικός λαός. Το λέω πάντα γιατί τίποτα δεν είναι δεδομένο σε μια εκλογή. Και για μένα το βασικότερο κριτήριο, Γιώργο, είναι να ξέρω ότι ο άνθρωπος που θα τοποθετήσω σε μια θέση μπορεί να κάνει τη δουλειά.
Δεν νομίζω ότι πρέπει το Υπουργικό Συμβούλιο να είναι το αποτέλεσμα εσωκομματικών ισορροπιών, ούτε θα έλεγα ότι μετράει τόσο πολύ και στο δικό μου το μυαλό η σταυροδοσία. Σίγουρα είναι μια αναγνώριση το να έχει κάποιος πάρει πολλούς σταυρούς ατομικά. Μόνο που σε αυτή την κάλπη δεν υπάρχουν σταυροί. Να το τονίσουμε.
Η πρόθεσή μου είναι να υπάρχει πολύ σημαντικό -να χρησιμοποιήσω μπασκετικό όρο- «rotation».
Οπωσδήποτε πρέπει πάντα να προετοιμάζεται κανείς για αυτό το ενδεχόμενο. Διότι ξέρεις πολύ καλά ότι κερδίζεις τις εκλογές τη μια μέρα, την επόμενη -εφόσον τα πράγματα πάνε καλά- ορκίζεσαι Πρωθυπουργός και την μεθεπόμενη πρέπει να ορκιστεί το Υπουργικό Συμβούλιο.
Αλλά αυτή τη στιγμή το μυαλό μου είναι προσηλωμένο στην προεκλογική εκστρατεία. Και, κυρίως, στο να μεταφέρω με ακόμα μεγαλύτερη ένταση το πρόγραμμά μας και τις θέσεις μας για το τι πρέπει να γίνει στη χώρα την επόμενη μέρα.
Για τις δημοσκοπήσεις
Δεν είμαι ο ίδιος στατιστικολόγος για να γνωρίζω τι ακριβώς έγινε με τις δημοσκοπήσεις. Όμως, και κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, έλεγα και δημόσια ότι εγώ δεν κοιτάω τόσο τις μετρήσεις. Βλέπω και εισπράττω τα μηνύματα από την κοινωνία. Όπου πηγαίναμε έβλεπα πολύ κόσμο, με πολύ θετική διάθεση απέναντί μας. Έβλεπα ότι το μήνυμα της αντιπολίτευσης, που παρουσίαζε την Ελλάδα «μαύρη κι άραχνη» και την κοινωνία περίπου κατεστραμμένη, δεν περνούσε καθόλου στον κόσμο, γιατί πολύ απλά δεν είναι αυτή η σημερινή Ελλάδα.
Δεν λέω ότι δεν υπάρχουν πολλά προβλήματα. Υπάρχουν πολλά προβλήματα και πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες, αλλά πάντως τα πράγματα είναι καλύτερα το 2023 απ’ ό,τι ήταν το 2019. Εβλεπα, επίσης, αυτό για το οποίο σου μίλησα και πριν, πολλούς ανθρώπους που έρχονταν και μου έλεγαν, «δεν σε ψήφισα το 2019, αλλά θα σε ψηφίσω τώρα». Ενδεχομένως να υπάρχουν και τώρα συμπολίτες μας που δεν μας ψήφισαν στις εκλογές του Μαΐου και θα μας ψηφίσουν τώρα.
Εμένα δεν με ενδιαφέρει καθόλου η διαφορά, γιατί δεν έχει και καμία σημασία ως προς την εκλογική δυναμική και την αριθμητική της επόμενης Βουλής. Εμένα με ενδιαφέρει μόνο το απόλυτο ποσοστό της Νέας Δημοκρατίας.
Για την περιοδεία στην Κρήτη
ανα μια πολύ όμορφη περιοδεία στην Κρήτη, ξεκινώντας από τη Σητεία και καταλήγοντας στο Καστέλι. Τη διέτρεξα όλη, με πολλές ομιλίες. Επιλέγω σε αυτήν την προεκλογική περίοδο, από το να κάνω μεγάλες συγκεντρώσεις και να ζητώ από το κόσμο να έρθει σε εμένα, να πηγαίνω εγώ και να βρίσκω τους πολίτες εκεί όπου κατοικούν.
Ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία για εμένα. Ήταν ένα προσωπικό στοίχημα να είναι η Κρήτη γαλάζια. Το πετύχαμε. Θα το διατηρήσουμε -είμαι σίγουρος- και στην επόμενη κάλπη. Και, θα έλεγα, είναι και μία προσωπική αναγνώριση της μεγάλης δουλειάς που γίνεται στην Κρήτη, σε επίπεδο έργων υποδομής τα οποία προχωράνε με μεγάλη ταχύτητα.
Για το Tik Tok
Γιώργος Λιάγκας: Να σας διακόψω. Χρησιμοποιείτε και εσείς, κυρίως εσείς και με μεγαλύτερη επιτυχία, το TikTok, και ο Αλέξης Τσίπρας όμως. Κάνοντας μία πλάκα, ένα αστείο στο TikTok, είπε ότι «με ρωτάνε οι Κρητικοί γιατί δεν ψηφίζουν Μητσοτάκη και η απάντηση είναι, “μα γιατί τον ξέρουν”». Τι έχετε να απαντήσετε τώρα εσείς, που σας ψήφισαν οι Κρητικοί τόσο πολύ;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Γιατί με ξέρουν. Αυτή είναι η απάντηση που δίνω. Ή γιατί με γνώρισαν καλύτερα. Να πω όμως, Γιώργο, ότι με διαρκείς προσωπικές επιθέσεις δεν νομίζω ότι κανείς μπορεί να κάνει ουσιαστική πολιτική σήμερα. Και ελπίζω η αντιπολίτευση να πήρε το μάθημα αυτό, ότι οι εξυπνάδες, η τοξικότητα και η διαρκής προσωπική στοχοποίηση δεν συνιστούν ουσιαστικά πολιτική.
Εγώ το ξέρω, διότι το έχω βιώσει πολύ έντονα: επτά χρόνια πλέον από τότε που εκλέχθηκα αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας και τέσσερα από τότε που εκλέχθηκα Πρωθυπουργός είμαι, εγώ και η οικογένειά μου, αντικείμενο συστηματικής προσωπικής και οικογενειακής στοχοποίησης.
Αυτή η τακτική εμφανώς, αν δει κανείς το εκλογικό αποτέλεσμα, δεν απέδωσε. Δηλητηρίασε, ταυτόχρονα, τον δημόσιο διάλογο και δεν μας επέτρεψε να μιλάμε όσο θα θέλαμε και να κάνουμε αντιπαράθεση επιχειρημάτων για τα ουσιαστικά προβλήματα των πολιτών.
Φαίνεται, όμως, τώρα και νομίζω φαίνεται αυτό και μετά τις εκλογές, ενδεχομένως -γιατί υπήρχε αυτή η στρατηγική; Όταν υπάρχει πλήρης ένδεια επιχειρημάτων, όταν στην πρώτη πίεση αποκαλύπτονται τα κρυφά προγράμματα των κομμάτων, αναφέρομαι και στον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και στο ΠΑΣΟΚ, ότι ουσιαστικά υπάρχει μία κρυφή ατζέντα αύξησης φόρων, καταλαβαίνω ενδεχομένως γιατί επιλέγουν να στοχοποιούν προσωπικά τον αντίπαλό τους από το να μιλούν γι’ αυτά τα οποία θέλουν να κάνουν.
Για ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ
Γιώργος Λιάγκας: Fake news σημαίνει μία είδηση που είναι ψεύτικη, που κάποιος τη διαρρέει επίτηδες για να δημιουργήσει το χάος και να παραπλανήσει τον κόσμο. Να πω κάτι έτσι απλοϊκά εγώ; Αποκλείετε εσείς το ενδεχόμενο απλώς κάποια στελέχη ή του ΣΥΡΙΖΑ ή του ΠΑΣΟΚ να μην είναι καλά διαβασμένα, να μην ξέρουν το πρόγραμμα του κόμματός τους και απλώς να βγαίνουν και να λένε αρλούμπες, επειδή ακριβώς δεν ξέρουν το πρόγραμμά τους;
Να μην είναι δηλαδή μία κρυφή ατζέντα που να φανερώνουν, αλλά η άγνοιά τους ή η ημιμάθειά τους να τους αναγκάζει να κάνουν κάποιες τέτοιες δηλώσεις.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι δύο ξεχωριστά πράγματα. Όταν επαναλαμβάνεται διαρκώς, και από τον ίδιο τον Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, ότι εμείς «θα ιδιωτικοποιήσουμε το νερό» κι αυτό είναι ένα ψέμα -το λέμε ξεκάθαρα, «λέτε ψέματα», δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση- και λέγεται διαρκώς, τότε είναι στρατηγική.
Και είναι οργανωμένη στρατηγική για να διασπείρουν fake news, κάτι το οποίο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Άρα εδώ δεν συζητάμε για αμάθεια ή για ασχετοσύνη -υπάρχει και αυτό βέβαια. Και νομίζω ότι όταν τα στελέχη και του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ πιέζονται να μας εξηγήσουν που θα βρουν τα λεφτά…
Εμείς έχουμε ένα πρόγραμμα κοστολογημένο και μάλιστα το έχουμε καταθέσει και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε υπάρχει και ένας ευρωπαϊκός κριτής των όσων λέμε. Όταν όμως πιέζουμε, αυτή τη στιγμή και τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, «πού θα βρείτε τα λεφτά;», αρχίζει και αποκαλύπτεται η ατζέντα, η κρυφή ατζέντα των φόρων.
Το είδαμε πριν από τις εκλογές με τις τοποθετήσεις του κ. Κατρούγκαλου για τις ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών, το βλέπουμε τώρα με το ΠΑΣΟΚ, το οποίο αρχίζει και ψελλίζει ότι θα αυξήσει διάφορους φόρους.
Σε ένα πράγμα είναι απολύτως ενωμένοι το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ: αγαπούν εξίσου την υπερφορολόγηση. Εμείς αποδείξαμε ότι μπορούμε να έχουμε ανάπτυξη με πολιτικές μείωσης των φόρων και θέλουμε να τις συνεχίσουμε. Πολύ απλά γιατί αυτή η πολιτική, Γιώργο, απέδωσε στην πράξη. Τόνωσε την ανάπτυξη, δημιούργησε θέσεις απασχόλησης, έφερε τελικά περισσότερα έσοδα από την ανάπτυξη και όχι από την υπερφορολόγηση.
Προφανώς έχουμε μία διαφορετική αντίληψη για το πώς πρέπει να δουλεύει η φορολογία ως αναπτυξιακός μηχανισμός.
Ποια θα είναι τα πρώτα νομοσχέδια
Έχουμε ήδη έτοιμα τα πρώτα μας νομοσχέδια, τα οποία θα έχουμε την ευκαιρία να τα παρουσιάσουμε αναλυτικά στις προγραμματικές δηλώσεις.
Αυτό το οποίο μπορώ να σου πω είναι ότι το πρώτο νομοσχέδιό μας, πάλι, θα είναι η επικαιροποίηση αυτού που αποκαλούμε επιτελικό κράτος. Το επιτελικό κράτος ήταν το πρώτο μας νομοσχέδιο το 2019, δεν είναι τίποτα άλλο από τον τρόπο με τον όποιο είναι οργανωμένη η κεντρική διοίκηση του κράτους, πώς κατανέμουμε αρμοδιότητες, πώς ελέγχουμε τα Υπουργεία, πώς οργανώνουμε το Υπουργικό Συμβούλιο.
Θα υπάρξουν αλλαγές και στην οργάνωση του Υπουργικού Συμβουλίου. Ένα καινούργιο Υπουργείο τουλάχιστον, το Υπουργείο Κοινωνικής και Στεγαστικής Πολιτικής. Θα υπάρξουν εσωτερικές μετακινήσεις αρμοδιοτήτων μεταξύ των Υπουργείων.
Επομένως, αυτό θα είναι το πρώτο νομοσχέδιο. Και το δεύτερο νομοσχέδιο, κατά πάσα πιθανότητα, θα είναι ένα νομοσχέδιο οικονομικού χαρακτήρα στο οποίο θα αποτυπώνονται οι προτεραιότητες της φορολογικής μας πολιτικής.
Για την ακρίβεια
Η ακρίβεια καταπολεμιέται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, αφού αναγνωρίσουμε πρώτα και πάνω από όλα ότι η ακρίβεια είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο πράγματι πιέζει πολύ τα ελληνικά νοικοκυριά, ειδικά τα χαμηλότερα εισοδήματα. Όμως, το πιστεύω ακράδαντα ότι τα χειρότερα τα έχουμε δει. Ο πληθωρισμός πέφτει, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα παραμένει ακόμα επίμονος και η ακρίβεια αντιμετωπίζεται με τρεις τρόπους.
Ο πρώτος είναι περισσότεροι έλεγχοι στην αγορά και καλύτερη λειτουργία της αγοράς. Το «Καλάθι του Νοικοκυριού», το οποίο τώρα, ένα χρόνο μετά, το αντιγράφουν και οι Βρετανοί, λειτούργησε καλά διότι δημιούργησε απλά περισσότερη διαφάνεια στις τιμές.
Τα έκτακτα επιδόματα είναι έκτακτα από τη φύση τους. Άρα, εργαλεία όπως το «Market Pass» δεν θα λύσουν το πρόβλημα, αλλά είναι μια σημαντική ανακούφιση.
Μόνιμη αντιμετώπιση για την ακρίβεια είναι μόνο η αύξηση των μισθών, η μείωση της φορολογίας και η στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος. Και οι μισθοί σταδιακά αυξάνονται στη χώρα μας, αυξάνονται όμως επειδή η χώρα μας αναπτύσσεται γρήγορα.
Ήμουν τώρα στην Κρήτη και βλέπω πολύ ωραίες και ποιοτικές επενδύσεις που γίνονται στον τουρισμό. Τα νέα παιδιά που δουλεύουν σε αυτά τα ξενοδοχεία ή στα ωραία εστιατόρια τα οποία γίνονται παίρνουν μισθούς πολύ υψηλότερους από τον βασικό μισθό. Ακριβώς γιατί και οι πελάτες οι οποίοι πηγαίνουν σε αυτά τα εστιατόρια, σε αυτά τα ξενοδοχεία, μπορούν να ξοδεύουν περισσότερα, κι έτσι και οι εργαζόμενοι να διεκδικήσουν καλύτερους μισθούς. Έτσι ανεβαίνουν οι μισθοί, δεν υπάρχει άλλος μαγικός τρόπος να ανέβουν.
Για το αν πίνει στις περιοδείες
Γιώργος Λιάγκας: Να ρωτήσω κάτι, επειδή στην Κρήτη και εγώ όταν πάω σαν επισκέπτης παντού πίνω και ρακή. Πώς την παλεύετε; Εσείς που είστε και Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Πρωθυπουργός κλπ. Πώς την παλεύετε με τις ρακές εκεί στην Κρήτη;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Απλά δεν πίνω.
Γιώργος Λιάγκας: Α, δεν πίνετε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Προσποιούμαι ότι πίνω. Μα είσαι στα καλά σου; Να έπινα πέντε ρακές και μετά να έπρεπε να βγάλω ομιλία, θα ήταν συνταγή καταστροφής αυτή.
Γιώργος Λιάγκας: Δεν προσβάλλονται εκεί που δεν πίνετε ή κάνετε ότι πίνετε λίγο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα σου πω μια ιστορία. Κάποτε, όταν ήμουν μικρός και ο πατέρας μου έκανε προεκλογική εκστρατεία στην Κρήτη, το 1989, είπα ότι θα τον ακολουθήσω και θα πίνω ό,τι πίνει. Στις 12:00 είχα «φύγει», ήμουν κάπου αλλού. Οπότε κατέληξα ότι εγώ μάλλον δεν έχω τις ίδιες αντοχές.
Για τον Αλέξη Τσίπρα
Ο Τσίπρας είναι 15 χρόνια ήδη αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό. Το πώς βιώνει και το πώς «μεταβολίζει» κανείς πολιτικά μια πολιτική ήττα φαντάζομαι ότι είναι μια βαθιά προσωπική απόφαση, που αφορά τον ίδιο και αφορά το κόμμα του. Άμα με ρωτάς τώρα σε επίπεδο πολιτικό αν πρέπει να δώσει και αυτή τη μάχη…
Γιώργος Λιάγκας: Ναι, είπε ότι «θα είμαι παρών γιατί δεν λιποτακτώ». Μετά θα πρέπει να παραιτηθεί αν η διαφορά είναι μεγάλη…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Γι’ αυτό έχω την άποψή μου, αλλά δεν θα την πω δημόσια.
Γιώργος Λιάγκας: Εσείς τι θα κάνατε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω ότι καταλαβαίνεις εμμέσως ποια είναι η απάντηση στο ερώτημα το οποίο μου θέτεις, αλλά αυτό είναι ένα δικό του ζήτημα και ένα ζήτημα το οποίο αφορά, βέβαια, και το κόμμα του. Αλλά, το τονίζω πάλι, για εμένα το πιο σημαντικό δεν είναι τόσο η προσωπική επιλογή του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ποιο είδος πολιτικής τελικά πρεσβεύουμε. Και νομίζω αν αυτή η κάλπη επιβεβαίωσε κάτι είναι ότι οι πολίτες αναζητούν ένα διαφορετικό υπόδειγμα πολιτικής.
Θέλουν την αλήθεια, θέλουν σοβαρότητα, θέλουν να μπορεί ο πολιτικός να αναγνωρίζει το λάθος του και να λέει «συγγνώμη, θα το διορθώσω». Όλα αυτά δεν τα είδαμε από την αντιπολίτευση. Οπότε εύχομαι και ελπίζω, στα πλαίσια της συνολικής βελτίωσης του πολιτικού διαλόγου, κάτι να έμαθαν από αυτή την κάλπη. Αν και από τα πρώτα δείγματα γραφής του πώς πολιτεύονται μου φαίνεται ότι δεν έμαθαν πολλά.
Για τον Νίκο Ανδρουλάκη
Τι σημαίνει όμως σήμερα κεντροαριστερή πολιτική; Να το δούμε λίγο στην ουσία. Εμείς ακολουθούμε μία βαθιά προοδευτική πολιτική. Και τι σημαίνει προοδευτική πολιτική; Είναι ότι πρώτα και πάνω απ’ όλα στεκόμαστε δίπλα στους πιο αδύναμους και θέλουμε να δίνουμε σε όλους τις ίδιες ευκαιρίες να μπορούν να διακριθούν.
Παραδείγματος χάρη, όταν κάνουμε μία πολιτική για τα άτομα με αναπηρία, πώς θα την ονόμαζες; Είναι δεξιά πολιτική, κεντρώα, αριστερή; Εγώ θα την ονόμαζα προοδευτική πολιτική. Είναι μία πολιτική ισότητας και δικαιοσύνης -επειδή μιλάμε πολύ για τη δικαιοσύνη. Όταν παραδείγματος χάρη βάζουμε τώρα, με χρήματα από το ΕΣΠΑ και σε συνεργασία με του Δήμους -μικρό παράδειγμα- ράμπες για να μπορούν να μπαίνουν τα αμαξίδια σε κάθε παραλία και κάνουμε τις παραλίες μας προσβάσιμες, πώς θα την ονόμαζες αυτή την πολιτική; Εγώ θα την ονόμαζα προοδευτική πολιτική.
Γιώργος Λιάγκας: Και ανθρωποκεντρική, θα έλεγα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και μια πολιτική η οποία τελικά έχει στο επίκεντρο τον άνθρωπο και κυρίως τον αποκλεισμένο. Όταν σήμερα έχουμε προγράμματα για τους αστέγους και οι άστεγοι φεύγουν από τον δρόμο και μπαίνουν σε ένα σπίτι και βρίσκουν ταυτόχρονα μια δουλειά, αυτό σημαίνει ότι αυτή η παράταξη -την οποία κάποιοι μπορεί να αποκαλούν «συντηρητική», κεντροδεξιά παράταξη που «έρχεται από το παρελθόν»- πραγματικά φροντίζει γι’ αυτούς οι οποίοι ήταν «αόρατοι» για την πολιτική σήμερα. Βοηθάει ανθρώπους οι οποίοι ήταν κατατρεγμένοι, δοκιμάζονταν, να ξανασταθούν στα πόδια τους και να έχουν μία δεύτερη ευκαιρία.
Πιστεύω βαθιά σε αυτές τις προοδευτικές πολιτικές, γι’ αυτό και πιστεύω ότι μπορέσαμε ως Νέα Δημοκρατία να διευρύνουμε την απήχησή μας.
Γιώργος Λιάγκας: Εσείς σε αυτό το παλιό, τέλος πάντων, σύστημα που υπήρχε -αριστερός, κεντρώος, δεξιός-, πού θα βάζατε τον εαυτό σας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαι ένας κεντροδεξιός, προοδευτικός, φιλελεύθερος πολιτικός.
Γιώργος Λιάγκας: Πολύ ωραία. Θα σας πάω στο Άγιο Όρος, τα κρατάω όλα. Μου βάζετε πολλά στην πορεία που μου έρχονται στο μυαλό. Τι προτιμάτε ως αντίπαλο; Δεν θα σας πω ποιον προτιμάτε ως αντιπολίτευση, τον Τσίπρα, τον Ανδρουλάκη. Είναι σωστό για τη δημοκρατία μας να υπάρχει αυτός ο «ηγεμόνας», «μονάρχης» όπως σας χαρακτηρίζει ο Αλέξης Τσίπρας, και να μην υπάρχει ένα κεντροαριστερό, αριστερό, δεν ξέρω εγώ, μεγάλο κόμμα; Και να υπάρχει ένας κατακερματισμός, όπως βλέπουμε αυτή τη στιγμή στην αριστερά; Ή να δημιουργηθεί κάποια στιγμή ένας πόλος, κεντροαριστερός, μεγάλος, να σας κοντράρει για το καλό της δημοκρατίας, να υπάρχει μια πιο ισχυρή αντιπολίτευση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να απαντήσουμε κατ’ αρχάς σε αυτό το επιχείρημα το οποίο ακούω να αναπτύσσεται από την αντιπολίτευση περί «παντοδυναμίας Μητσοτάκη». Θα πω δύο πράγματα.
Πρώτον, όταν αυτό ακούγεται από το ΠΑΣΟΚ είναι τουλάχιστον παράξενο. Το ΠΑΣΟΚ έχει κερδίσει τρεις φορές εκλογές τα τελευταία 20 χρόνια με ποσοστά πολύ παραπάνω από το 40%. Δεν άκουσα τότε κανείς να μιλάει για παντοδυναμία.
Παντοδύναμος είναι μόνο ο λαός και αν ο λαός μάς δώσει ένα ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό, θα έχει επιλέξει να το κάνει και πρέπει να σεβαστούμε τη λαϊκή βούληση. Όπως σου εξήγησα, από τη φύση μου είμαι άνθρωπος που ψάχνω και επιδιώκω τις συναινέσεις. Ειδικά όταν έχουμε μπροστά μας θέματα όπως η Συνταγματική Αναθεώρηση ή και πολιτικές, όπως στην εξωτερική πολιτική, όπου δεν πρέπει να είμαστε τώρα διχασμένοι, όταν έχουμε απέναντι μας μία δύσκολη Τουρκία.
Πάντα θα επιδιώκω τις συναινέσεις, όμως πιστεύω ακράδαντα ότι μία σταθερή πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας μπορεί να μας επιτρέψει να εφαρμόσουμε πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά αυτά για τα οποία έχω μιλήσει.
Εγώ, Γιώργο, δεν έχω κρυφή ατζέντα και νομίζω ότι αυτό το ξέρουν οι πολίτες. Ό,τι είπα το 2019 το έκανα, δεν έχω άλλη ατζέντα. Αυτά τα οποία λέω ότι θα κάνω, τα κάνω. Κι αν κάτι δεν μπορώ να το κάνω, θα το πω ευθέως. Θυμάσαι την πίεση την οποία δεχτήκαμε να μειώσουμε, παραδείγματος χάρη, τον ΦΠΑ και είπα «δεν θα το κάνω γιατί είναι λάθος». Άρα, δεν έχω δυσκολία να πάω κόντρα στην κοινή γνώμη, αν πιστεύω ότι κάτι που μπορεί κάποιοι να ισχυρίζονται ότι είναι καλό, θεωρώ ότι είναι λάθος.
Γιώργος Λιάγκας: Άρα λοιπόν, για να επανέλθω στην ερώτησή μου, ένα μεγάλο κόμμα στην κεντροαριστερά ή…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτό είναι πάλι κάτι το οποίο θα το επιλέξουν οι ίδιοι οι πολίτες. Σίγουρα υπάρχει και σήμερα μία αναταραχή στην κεντροαριστερή πολυκατοικία και όλοι διεκδικούν το ρετιρέ. Να θυμίσω, όμως, ότι στις εκλογές πρωτίστως ψηφίζουμε για κυβέρνηση, όχι για αντιπολίτευση. Το τι θα γίνει στην αντιπολίτευση έχει τη σημασία του, αλλά οι πολίτες τελικά με την ψήφο τους εξουσιοδοτούν κάποιον, έναν υποψήφιο Πρωθυπουργό και ένα κόμμα, να διαχειριστεί τις τύχες τού τόπου για μία τετραετία.
Για την επανεκλογή Ερντογάν
Ούτε χάρηκα, ούτε στεναχωρέθηκα, διότι δεν θα μπορούσα σε καμία περίπτωση να παρέμβω στα εσωτερικά μιας άλλης χώρας. Ένα είναι βέβαιο, ότι τον Πρόεδρο Erdoğan τον γνωρίζω. Έχω συζητήσει πολλές φορές μαζί του, δεν μου είναι άγνωστος.
Ελπίζω ότι και υπό την πίεση της οικονομικής πραγματικότητας στην Τουρκία, θα θελήσει να κάνει μία πιο ουσιαστική στροφή ξανά προς τη Δύση και να συζητήσει μαζί μας, με καλή διάθεση και αφήνοντας στην άκρη τις μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις που, δυστυχώς, είδαμε την τελευταία τετραετία.
Έχω πει ότι αν επανεκλεγώ θα επιδιώξω να τον συναντήσω, δεν είμαι όμως και αφελής. Κι επειδή ξέρω ότι οι χώρες δεν αλλάζουν εύκολα την εξωτερική τους πολιτική, έτσι κι εμείς δεν αλλάζουμε την πολιτική μας.
Τα σύνορα θα εξακολουθούν να φυλάσσονται, ο φράχτης θα χτιστεί και θα ολοκληρωθεί, το Λιμενικό θα εξακολουθεί να ενισχύεται, οι Ένοπλες Δυνάμεις μας θα εξακολουθούν να γίνονται ολοένα και πιο ισχυρές. Και, βέβαια, η χώρα θα οικοδομεί ακόμα πιο στέρεες συμμαχίες και στην Ευρώπη αλλά και με τις Ηνωμένες Πολιτείες, γιατί με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται συνολικά η γεωπολιτική μας θέση.
Άρα αυτές οι προτεραιότητες, ασχέτως του τι θα γίνει με την Τουρκία, είναι προτεραιότητες για μένα αδιαπραγμάτευτες.
Η Μαρέβα σάς έχει επηρεάσει σε κάποια πολιτική απόφαση;
Γιώργος Λιάγκας: Τώρα μου δίνετε πάσα, πραγματικά, να κάνω και λίγο πλάκα. Γιατί σας ακολουθεί αυτή η φήμη ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είναι τυχερός, να το πω έτσι, δεν είναι γουρλής. Παρότι εσείς μια χαρά έχετε πάει στη ζωή σας, πώς προκύπτει τώρα ότι δεν είστε γουρλής, έχετε γίνει Πρωθυπουργός, ζείτε μια χαρά ζωή, δεν καταλαβαίνω. Εσείς γελάτε με αυτό που σας «ακολουθεί»;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πάρα πολύ, ναι.
Γιώργος Λιάγκας: Γελάτε. Το έχετε ακούσει φαντάζομαι.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και νομίζω ότι πρέπει κανείς να χρησιμοποιεί και τέτοια θεματάκια, να αυτοτρολάρεται και λίγο, δεν βλάπτει.
Γιώργος Λιάγκας: Εσείς κάνετε πλάκα με αυτό στην οικογένειά σας; Λέτε δηλαδή ότι θα μας τύχει αυτό ή όχι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εσωτερικά πρέπει να σου πω ότι πολλά από αυτά τα οποία λέγονται εγώ μπορεί να έχω την εμπειρία να τα αντιμετωπίζω και να μην τους δίνω καμία σημασία, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι το ίδιο ισχύει για τα παιδιά, για την οικογένεια. Αλλά επειδή πολλά μπορεί να ακούγονται στον δημόσιο διάλογο, καλό είναι όσο γίνεται να μην αναπαράγουμε τέτοιου είδους στερεότυπα.
Γιώργος Λιάγκας: Στο σπίτι η Μαρέβα, δεν θα ρωτήσω πόσο ερωτευμένος είστε, τα έχετε πει, τα γνωρίζουμε όλα, έχετε πει ότι είστε πιο ερωτευμένος τώρα μετά την επανένωσή σας και το πιστεύω και φαίνεται αυτό. Εγώ που σας βλέπω και στην Τήνο, φαίνεστε πραγματικά ότι είστε ένα πολύ ερωτευμένο ζευγάρι, αυτά είναι γνωστά.
Η Μαρέβα σαν γυναίκα, που οι γυναίκες μας επηρεάζουν στη ζωή μας, σας έχει επηρεάσει ποτέ σε μία πολιτική σας απόφαση; Την έχετε ρωτήσει, τη ρωτάτε κατ’ αρχάς εσείς;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Βεβαίως και συζητώ όλες τις σημαντικές αποφάσεις με τη Μαρέβα και ξέρω ότι είναι ένας άνθρωπος που θα μου πει τη γνώμη της, χωρίς να υπάρχει καμία απολύτως ατζέντα, πέραν του τι η ίδια πιστεύει ότι είναι καλό για μένα, πράγμα το οποίο δεν είναι πάντα δεδομένο στη δουλειά την οποία κάνω. Βέβαια τελικά οι αποφάσεις είναι δικές μου, αλλά δε νομίζω…
Γιώργος Λιάγκας: Πόσο τοις εκατό σάς επηρεάζει;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν μπορώ να το πω αυτό, αλλά ξέρεις πολύ καλά ότι δεν υπάρχει κανένα ζευγάρι το οποίο να έχει μία ισορροπία στη σχέση του, που με κάποιο τρόπο ο άντρας να μην επηρεάζει τη γυναίκα, η γυναίκα να μην επηρεάζει τον άντρα.
Έχουμε μία πολύ όμορφη σχέση. Η Μαρέβα μένει η ίδια αρκετά μακριά από την πολιτική, παρότι έχει ένα πολύ πλούσιο κοινωνικό έργο το οποίο δεν θέλει ποτέ η ίδια να προβάλλει. Βοηθάει με τον τρόπο της αρκετό κόσμο.
Έχει άποψη προφανώς για το τι συμβαίνει κι όπως η ίδια ισχυρίζεται -και μπορεί να έχει δίκιο- έχει περισσότερη συναισθηματική νοημοσύνη. Και πιστεύω ότι μερικές φορές μπορεί να βλέπει πράγματα τα οποία εγώ ενδεχομένως είτε να μην τα βλέπω είτε να μην θέλω να τα βλέπω.
Γιώργος Λιάγκας: Τα παιδιά πόσο κοντά είναι στην πολιτική; Είναι κοντά στον μπαμπά τους; Σας είδαμε πήγατε ψηφίσατε και μαζί. Στην πολιτική πόσο κοντά όμως είναι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι ιδιαίτερα. Είμαι πολύ τυχερός που έχω τρία καταπληκτικά παιδιά, είναι αυτή τη στιγμή και τα τρία στο εξωτερικό, επιστρέφουν τώρα ανάλογα και με τις υποχρεώσεις τους για να βοηθήσουν στην προεκλογική εκστρατεία, αλλά και για να περνάμε χρόνο μαζί. Γιατί η μεγαλύτερη βοήθεια την οποία μπορούν να μου παρέχουν είναι να έχουμε ποιοτικό οικογενειακό χρόνο οι πέντε μας.
Γιώργος Λιάγκας: Άρα η «δυναστεία Μητσοτάκη» σταματάει σε εσάς πολιτικά; Δηλαδή αποκλείεται ένα από τα τρία σας παιδιά να σας πουν, «μπαμπά, θέλουμε να ασχοληθούμε και εμείς αργότερα»;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, ο όρος «δυναστεία» παραπέμπει σε…
Γιώργος Λιάγκας: Κάτι αρνητικό. Δεν το είπα αρνητικά πάντως εγώ, αλήθεια.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, αυτό εξαρτάται από τα ίδια. Όπως κι εγώ επέλεξα να μπω στην πολιτική στα 35 μου, όχι στα 25 μου, έχοντας μια δεκαετή επαγγελματική καριέρα στις πλάτες μου, έτσι και τα παιδιά μου δεν ξέρω τι θα θελήσουν να κάνουν κάποια στιγμή.
Γιώργος Λιάγκας: Μπορεί κάποια στιγμή δηλαδή να το…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν θα το απέκλεια. Πάντως…
Γιώργος Λιάγκας: Θα το αποτρέψετε εσείς αν σας το πουν;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ούτε θα τα αποτρέψω, ούτε θα τα ενθαρρύνω. Νομίζω ότι έχουν μια πολύ καλή εικόνα τού τι σημαίνει πραγματικά να ασχολείται κανείς με την πολιτική. Θα τους θέσω έναν όρο μόνο.
Γιώργος Λιάγκας: Ποιον;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ότι αν θέλετε να πολιτευτείτε, θα πρέπει πρώτα να έχετε δουλέψει.
Η δουλειά του πρωθυπουργού είναι δύσκολη
Είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά, εξαιρετικά απαιτητική, αλλά σου δίνει μια τεράστια ικανοποίηση όταν μπορείς να πηγαίνεις τα πράγματα μπροστά. Για εμένα η μεγάλη ικανοποίησή μου είναι ότι σήμερα η χώρα είναι σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι ήταν το 2019.
Και βέβαια, Γιώργο, επειδή κάποιος πρέπει να κάνει αυτή τη δουλειά, εάν πιστεύει κάποιος ότι έχει να προσφέρει στα κοινά και, πράγματι, είναι ανιδιοτελής και θέλει το γενικό καλό, τότε οφείλει με κάποιο τρόπο να ασχοληθεί με τα κοινά.
Διότι αν δεν το κάνει αυτός -και αυτό είναι και μια παρότρυνση προς νεότερους συμπολίτες μας να μπουν στην πολιτική- το κενό θα γεμίσει από κάποιον άλλον.
Τώρα αν με ρωτάς «είναι μια δουλειά η οποία έχει πολλές, πάρα πολλές δύσκολες στιγμές;». Είναι μια δουλειά η οποία απαιτεί, ακριβώς επειδή δεν είμαστε Ελβετία, να πρέπει να μπαίνει και ο Πρωθυπουργός στη μεγάλη λεπτομέρεια των θεμάτων. Και αυτό νομίζω ότι σε ένα επίπεδο είναι καλό γιατί και οι Υπουργοί μου γνωρίζουν ότι ξέρω πολύ καλά τα χαρτοφυλάκιά τους, άρα είναι δύσκολο να με κοροϊδέψουν ή να μου παρουσιάσουν μια εικόνα της πραγματικότητας διαφορετική από αυτό το οποίο πραγματικά συμβαίνει.
Είναι πολύ κουραστική, θέλει πολλές ώρες. Δεν κοιμάσαι ποτέ τελείως ήσυχος, διότι ξέρεις ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να χτυπήσει το τριψήφιο στο σπίτι. Και για κακό θα χτυπήσει, δεν θα χτυπήσει για καλό μέσα στη νύχτα. Αλλά, από την άλλη, είναι μία δουλειά που σου δίνει πάρα πολύ μεγάλη ικανοποίηση όταν βλέπεις ότι μπορείς πράγματι να οδηγήσεις μια χώρα στην κατεύθυνση που εσύ θέλεις.
Νομίζω ότι το τελευταίο σίγουρα για εμένα δεν έπαιξε ρόλο, γιατί μπαίνοντας στην πολιτική δεν φανταζόμουν εκείνη τη στιγμή ότι θα φτάσω να γίνω Πρωθυπουργός. Θεωρούσα ότι μπορώ να είμαι χρήσιμος, θεωρούσα και θεωρώ ότι οι εμπειρίες μου, η μόρφωσή μου αλλά και τα βιώματά μου, μου δίνουν τη δυνατότητα να είμαι ένας καλός πολιτικός.
Αλλά πρέπει να σου πω ότι ουδέποτε θεωρούσα την πολιτική κατ’ ανάγκη μονόδρομο και ούτε και πιστεύω ότι θα κλείσω την καριέρα μου ως πολιτικός. Και μετά την πολιτική, πιστεύω, όταν τελειώσει…
Θα μπορούσα να κάνω πολλά διαφορετικά πράγματα.
Θα μπορούσα να διδάσκω. Θα ήθελα πολύ να διδάξω, να μπορούσα να γυρίσω στο πανεπιστήμιο στο οποίο σπούδασα και να διδάξω. Θα μπορούσα να ασχοληθώ με ζητήματα που έχουν να κάνουν με πράγματα τα οποία με απασχολούν πολύ, όπως το περιβάλλον, η τεχνητή νοημοσύνη, οι ατζέντες του μέλλοντος. Μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να κάνει πολλά διαφορετικά πράγματα. Αλλά αυτή την στιγμή είμαι απολύτως προσηλωμένος σε αυτό που κάνω.
Έχω να κερδίσω, έχουμε να κερδίσουμε, εκλογές στις 25 Ιουνίου και να έχουμε μια παραγωγική τετραετία.
Ξέρω ότι στο βάθος του μυαλού μου, ο Θεός να μου δίνει δύναμη και υγεία, να έχω καλά χρόνια μετά την πολιτική, να κάνω πολλά ενδιαφέροντα πράγματα και να περάσω περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μου.
Επειδή η ζωή είναι γεμάτη απρόοπτα. Και πρέπει να είσαι έτοιμος, θεωρητικά, και γι’ αυτό το ενδεχόμενο. Και επειδή, το τονίζω, οι εκλογές κρίνονται τελικά από αυτούς οι οποίοι θα πάνε να ψηφίσουν, γι’ αυτό και η συμμετοχή, τελικά, στην κάλπη έχει τόσο μεγάλη σημασία.
Εμείς δουλεύουμε πάρα πολύ σκληρά, αλλά η ομορφιά της δημοκρατίας είναι ότι την Παρασκευή 23 Ιουνίου -θα έχω ξαναγυρίσει την Ελλάδα, θα έχω πει αυτά τα οποία θέλω να πω- θα τα κλείσουμε όλα, θα πάμε να φάμε με την οικογένεια, όπως κάνω κάθε Σάββατο βράδυ, μπορεί να πάω να αθληθώ ή να παίξω ποδόσφαιρο με τους φίλους μου. Και την Κυριακή, στις 25 Ιουνίου, θα περιμένουμε με σεβασμό την ετυμηγορία του ελληνικού λαού.
Για το Άγιον Όρος
Να ξεκινήσω από το γενικό και να πάω στο ειδικό. Πράγματι η αριθμητική της ενισχυμένης αναλογικής ανεβάζει τον πήχη της αυτοδυναμίας όσο περισσότερα κόμματα μπαίνουν στη Βουλή. Άρα, κάποιοι οι οποίοι θεωρούν δεδομένο ότι θα έχουμε την αυτοδυναμία, ας το ξανασκεφτούν. Διότι μπορεί να έχουμε επτά κόμματα στη Βουλή και ο πήχης της αυτοδυναμίας να ανεβαίνει.
Τώρα για το Άγιο Όρος, έχω πάει πολλές φορές στο Άγιο Όρος. Είχα υποσχεθεί στον γιο μου…
Είχα υποσχεθεί στον γιο μου, ο οποίος δεν έχει πάει, ότι θα τον πάω. Έχω καταπληκτικές αναμνήσεις από μία επίσκεψη που έκανα με τον πατέρα μου το 1986, όταν ήμουν 18 ετών. Ήταν κάτι το οποίο το είχαμε προγραμματίσει πριν από τις εκλογές. Καταλαβαίνω απόλυτα όλους όσοι λένε ότι το ταξίδι αυτό μπορεί να έχει και μια πολιτική διάσταση. Από την άλλη η Εκκλησία δεν μπλέκει και δεν πρέπει να μπλέκει…
Για το κόμμα Νίκη
Γιώργος Λιάγκας: Έχουμε δει όμως διάφορα μηνύματα από μονές, διάφορα e-mail που έχουν φύγει που λένε υπέρ του «Νίκη». Σας αγχώνει όλο αυτό; Δηλαδή πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρχει μία υπόγεια τέτοια διαδρομή;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν πιστεύω ότι είναι κάτι στο οποίο πρέπει να αποδώσουμε πολύ μεγάλη σημασία και νομίζω ότι τα μηνύματα της μη εμπλοκής της Εκκλησίας στις πολιτικές εξελίξεις έχουν σταλεί με πάρα πολύ σαφή τρόπο από τους καθ’ ύλην αρμόδιους και αυτοί είναι ο Αρχιεπίσκοπος, θεωρώ όμως ότι αυτή είναι και η άποψη του Πατριάρχη, ο οποίος είναι και ο πνευματικός επιστάτης και, θα έλεγα, ο πνευματικός ηγέτης του Αγίου Όρους.
Άρα, δεν θεωρώ ότι αυτό είναι κάτι το οποίο με απασχολεί πολύ. Εξ αρχής το είχαμε προγραμματίσει. Είναι το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος. Δεν μπορούμε να κάνουμε…
Για τα Τέμπη
Χρησιμοποίησες τη λέξη «δυσάρεστη», δεν ήταν δυσάρεστη, ήταν ένα σοκ. Ήταν τραυματική, βαθιά τραυματική εμπειρία για εμένα και για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία και από την πρώτη στιγμή ανέλαβα την ευθύνη που μου αναλογεί.
Προφανώς και ξέραμε ότι στον ΟΣΕ υπήρχαν μεγάλα προβλήματα και γνωρίζαμε ότι υπήρχαν καθυστερήσεις στην υλοποίηση της σύμβασης. Και η τραγωδία…
Γιώργος Λιάγκας: Τους τρέχατε εσείς; Είχατε πάρει κάποια μέτρα, επειδή γνωρίζω ότι τα ελέγχετε όλα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όσο μπορούσαμε κάναμε μεγάλη προσπάθεια να επιταχύνουμε μία βαθιά προβληματική σύμβαση. Όμως η αλήθεια είναι, Γιώργο, και δεν το έχω κρύψει ποτέ, ότι η σύμβαση αυτή δεν είχε ολοκληρωθεί, και αν είχε ολοκληρωθεί θα είχαμε πολύ μεγάλες πιθανότητες να μην είχε συμβεί αυτό το τραγικό το οποίο συνέβη.
Γι’ αυτό είναι κάτι το οποίο και εμένα θα με βαραίνει πάντα και το οποίο θα με αναγκάζει μονίμως να θυμάμαι αυτό το οποίο έγινε για δύο λόγους: πρώτον, γιατί πρέπει να αποδοθεί δικαιοσύνη γι’ αυτούς οι οποίοι φταίνε. Και έχω εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη, η οποία έχει κινηθεί πιο γρήγορα από ό,τι συνήθως για να μπορέσει να αποδώσει τις προσωπικές ποινικές ευθύνες. Και, βέβαια, η δική μου υποχρέωση την επόμενη μέρα είναι να εξασφαλίσω ότι δεν θα ξαναγίνει κάτι τέτοιο και ότι θα έχουμε απολύτως ασφαλή και σύγχρονα τρένα.
Άρα, οι εκλογές δεν είναι «κολυμπήθρα του Σιλωάμ». Δεν λέμε «πω-πω επειδή κερδίσαμε τελειώσαμε με αυτήν την εκκρεμότητα», το ανάποδο. Επειδή εγώ συναντώ συχνά και πολύ διακριτικά γονείς…
Γιώργος Λιάγκας: Τους συναντάτε ακόμα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, δεν το διαφημίζω. Δύο πράγματα μου ζητάνε: «δικαιοσύνη και να μην ξαναγίνει». Και γι’ αυτό για μένα είναι μία διαρκής υπόμνηση, δεν είναι κάτι το οποίο τελειώνει επειδή «μηδενίσαμε το κοντέρ» και πάμε σε μία καινούρια εκλογική θητεία.
Γιώργος Λιάγκας: Το γνωρίζετε αφού τους συναντάτε, ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν κάνει κι ένα σύλλογο. Οι άνθρωποι αυτοί ζητάνε δικαίωση. Κι επειδή αυτή εδώ η εκπομπή, το γνωρίζετε, πρωτοστάτησε, έβγαλε τους ανθρώπους αυτούς πολλές φορές, τους έδωσε βήμα και λόγο, ζητάνε δικαίωση οι άνθρωποι αυτοί. Αισθάνεστε εσείς ανθρώπινα -είπατε ότι θα αποδοθούν οι ευθύνες και οι πολιτικές ανελήφθησαν κλπ- ότι αυτοί οι άνθρωποι, ανθρώπινα, θα αισθανθούν δικαιωμένοι από ό,τι και αν γίνει από εδώ και πέρα; Δηλαδή, θα πάρουν την απάντηση σε ένα μεγάλο «γιατί» που ζητάνε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Οι άνθρωποι αυτοί έχασαν τα παιδιά τους. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τραγωδία. Ό,τι και να πω δεν πρόκειται να είναι βάλσαμο για την ψυχή τους, πρέπει να κάνω το καλύτερο. Ούτε μπορώ να γυρίσω το χρόνο πίσω, μην κοροϊδευόμαστε.
Η δικαιοσύνη θα έλεγα κλείνει ένα κεφάλαιο, αλλά δεν είναι μία απώλεια η οποία μπορεί να ξεπεραστεί. Όμως οι άνθρωποι αυτοί, με περίσσευμα αξιοπρέπειας, σου λένε «φρόντισε να μην ξαναγίνει αυτό, να μην υπάρξουν άλλοι γονείς οι οποίοι να θρηνήσουν ξανά τα παιδιά τους από ένα ατύχημα το οποίο δεν έπρεπε ποτέ να γίνει».
Γιώργος Λιάγκας: Εσείς προσωπικά τσαντιστήκατε -πέραν της στεναχώριας της ανθρώπινης, της πολιτικής- πήρατε πέντε τηλέφωνα και μιλήσατε έντονα σε κάποιους ανθρώπους να τους πείτε ότι εδώ κάναμε λάθη και έχουμε τεράστια ευθύνη γι’ αυτό που συνέβη;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαι άνθρωπος που, όπως σου είπα -επειδή μου αρέσει να μπαίνω στις λεπτομέρειες των θεμάτων- πρέπει να αναλαμβάνω και την ευθύνη όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά. Δεν μπορώ να έχω μόνο τα θετικά και να μην βγαίνω μπροστά στις δυσκολίες. Και δεν κρύφτηκα. Ούτε στα Τέμπη κρύφτηκα, όπως δεν κρύφτηκα και σε άλλες δυσκολίες. Αλλά η υποχρέωσή μου ήταν πάντα να μάθουμε από τα λάθη μας και από τις τραγωδίες. Όταν έγιναν οι καταστροφικές πυρκαγιές του 2021…
Γιώργος Λιάγκας: Το Μάτι.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν αναφέρομαι στο Μάτι, αναφέρομαι σε αυτά που έτυχαν επί των δικών μας ημερών. Δεν είχαμε νεκρούς, γιατί δούλεψε το «112», μια μεγάλη κατάκτηση. Είπα όμως ότι πρέπει να ξαναδούμε συνολικά τον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένη η Πυροσβεστική. Πέρυσι είχαμε μια καλύτερη χρονιά και εύχομαι και ελπίζω και φέτος, να μας βοηθήσει και λίγο ο καιρός, πάλι να έχουμε μια καλή χρονιά. Έτσι, όμως, το πολιτικό σύστημα «μεταβολίζει» τα λάθη του, αρκεί να υπάρχει η διάθεση να τα αναγνωρίσει κανείς και να κάνει κάτι γι’ αυτό.
Γιώργος Λιάγκας: Πάντως αυτό που λέτε τώρα εσείς, είναι σαν να λέτε ότι «αναλαμβάνω όλη την ευθύνη εγώ παρότι εκεί που έπρεπε να μιλήσω όπως έπρεπε το έκανα».
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μπορεί να μίλησα αλλά το ζήτημα είναι ότι δεν… Εδώ μην κοροϊδευόμαστε: υπήρξαν ανθρώπινα λάθη και υπήρξε και ένα συστημικό λάθος. Από την πρώτη στιγμή, νομίζω ότι αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν δύο επίπεδα ευθύνης. Μαθαίνουμε από τα λάθη μας και προσπαθούμε πάντα να γίνουμε καλύτεροι.
Για το MeToo
Είναι μεγάλη κατάκτηση, πρωτίστως για την ισότητα και τα δικαιώματα των γυναικών, να μπορείς να βγαίνεις και να μιλάς και να καταγγέλλεις, χωρίς να φοβάσαι, μια περίπτωση όπου κάποιος, κατά κανόνα άντρας, προσπάθησε να σε εκμεταλλευτεί με κάποιο τρόπο, σεξουαλικά, ή άσκησε επάνω σου φυσική ή φραστική βία.
Είναι μεγάλη κατάκτηση αυτό το οποίο έγινε. Και σε αυτούς οι οποίοι μιλούν για ενδεχόμενες υπερβολές, ας δούμε τη μεγάλη εικόνα. Προφανώς αυτά συνέβαιναν και στο παρελθόν, αλλά δεν είχαν το θάρρος οι γυναίκες να βγουν και να μιλήσουν και τώρα μπορούν και το κάνουν.
Εμείς έχουμε μία υποχρέωση: να δημιουργήσουμε το πλαίσιο ώστε αυτές οι καταγγελίες να μπορούν να γίνονται χωρίς να αισθάνονται οι γυναίκες ότι φοβούνται.
Έχουμε πια, σε πολλά Αστυνομικά Τμήματα, ειδικές ομάδες που ασχολούνται με την ενδοοικογενειακή βία. Έχουμε πρωτοβουλίες όπως το «Panic Button», εξαιρετικά σημαντικές, που μια γυναίκα η οποία μπορεί να βρίσκεται σε ένα εν δυνάμει κακοποιητικό περιβάλλον, έχει στο κινητό της μία εφαρμογή κρυπτογραφημένη, που δεν την βλέπει προφανώς ο σύντροφός της, που αν αισθάνεται ότι απειλείται θα πατήσει το κουμπί και κάποιος θα έρθει και θα παρέμβει άμεσα. Άρα όχι μόνο δεν είναι «αμερικανιά» ή είναι η μόδα, είναι μια μεγάλη πρόοδος για την ελληνική κοινωνία.
Νομίζω ότι μας βάζει, μας υποχρεώνει, να σκεφτούμε όχι μόνο πώς θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του σήμερα, αλλά κυρίως πώς θα εκπαιδεύσουμε τα παιδιά σήμερα για να γίνουν πιο ώριμοι και ανεκτικοί πολίτες την επόμενη μέρα.
Το τι γίνεται στα σχολεία με το ζήτημα του bullying, το οποίο και αυτό πάντα υπήρχε. Αλλά το πώς αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή την εκπαίδευση, ειδικά των νέων παιδιών, του Δημοτικού, στο πώς θα λύνουν τις διαφορές τους, στο πώς ανέχονται τη διαφορετικότητα.
Διότι, τι είναι το bullying τελικά; Κάποιος είναι χοντρός, ψηλός, έχει άλλο σεξουαλικό προσανατολισμό, είναι κάπως διαφορετικός από εμάς, άρα αυτό είναι «κακό». Αυτό, αν δεν εκπαιδεύσουμε τα παιδιά από το Δημοτικό, από το Νηπιαγωγείο, ότι η διαφορετικότητα δεν είναι κάτι κατακριτέο και ότι όλοι μας είμαστε διαφορετικοί με τον τρόπο μας, ότι μπορούμε να συνυπάρχουμε και πρέπει να σεβόμαστε την διαφορετικότητα του άλλου, τότε σε δέκα χρόνια τα παιδιά αυτά, ναι, θα είναι πολύ πιο επιρρεπή στο να ασκήσουν bullying.
Για γάμους ομοφυλοφίλων
Κατ’ αρχάς, είμαι πολύ υπερήφανος για το γεγονός ότι για πρώτη φορά η χώρα έχει μια συνολική στρατηγική για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, η οποία εκδηλώνεται σε πολλές διαφορετικές πολιτικές μας: από το γεγονός ότι, παραδείγματος χάρη, ένας ομοφυλόφιλος δεν μπορούσε να δώσει αίμα, μέχρι σημαντικές διορθώσεις οι οποίες έγιναν, απαγόρευση των θεραπειών μεταστροφής, βίαιες πρακτικές οι οποίες τραυμάτιζαν πραγματικά παιδικές και εφηβικές ψυχές. Όλες αυτές είναι πολύ σημαντικές κατακτήσεις. Και, βέβαια, στέλνοντας και εμείς το μήνυμα, έχοντας κοντά μου ανθρώπους οι οποίοι είναι ανοιχτά ομοφυλόφιλοι.
Οντως οι κοινωνίες ωριμάζουν. Εμείς έχουμε μία πολύ συγκεκριμένη στρατηγική την οποία θέλουμε να εφαρμόσουμε. Από εκεί και πέρα, όπως σου είπα, πιστεύω ότι πρέπει κανείς να είναι συντονισμένος και με την πρόοδο της κοινωνίας. Αυτό το οποίο μπορώ να σου πω είναι ότι στη γενιά των παιδιών μου τα ζητήματα αυτά έχουν ήδη λυθεί.
Γιώργος Λιάγκας: Όντως, ναι.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουν λυθεί τελείως, ναι, έχουν λυθεί.
Γιώργος Λιάγκας: Δεν θα πρέπει να υπάρχει όμως και η τυπική λήξη;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε το σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο είναι μία σημαντική κατάκτηση και για το οποίο εγώ, ήδη, είχα τοποθετηθεί. Όπως σου είπα, όλα τα πράγματα θα τα δούμε στην κατάλληλη χρονική στιγμή, αλλά για τη νέα γενιά τα ζητήματα αυτά τα έχει ήδη λύσει η ίδια η ζωή.
Για Μύκονο και κατεδαφίσεις
Το ζήτημα αυτό μας είχε προβληματίσει εδώ και καιρό, αλλά ξέρεις, στην πολιτική υπάρχουν σταγόνες οι οποίες ξεχειλίζουν το ποτήρι. Η αλήθεια είναι ότι η Μύκονος, παρότι συνεισφέρει σημαντικά στο τουριστικό μας προϊόν, ήταν ταυτόχρονα και ένας προορισμός στον οποίο κάποιοι θεωρούσαν ότι μπορούσαν να κάνουν ό,τι θέλουν. Και να παραβιάζουν ανοιχτά τον νόμο και να περιφρονούν με τρόπο ξεδιάντροπο, θα έλεγα, το νομικό πλαίσιο το οποίο ισχύει για όλους τους άλλους.
Είπαμε, κάποια στιγμή, ότι αυτό δεν θα γίνει ανεκτό. Εφαρμόσαμε λοιπόν τον νόμο, δεν κάναμε τίποτα διαφορετικό. Νομίζω ότι επειδή οι αυθαίρετες κατασκευές είναι ένα πρόβλημα το οποίο έχουμε προσπαθήσει να το αντιμετωπίσουμε… Μα θα ξεκινήσεις με τα μεγάλα ψάρια όχι με τα μικρά και θα δείξεις ότι και απέναντι σε μαγαζιά τα οποία μπορεί να κάνουν δεκάδες εκατομμύρια τζίρο, ότι δεν μπορείς να είσαι ανεκτικός. Και με αυτόν τον τρόπο στέλνεις ένα μήνυμα σε όλους.
Αν αρχίσεις και τιμωρείς μόνο τον μικρό και ο μεγάλος αισθάνεται ότι είναι στο απυρόβλητο, δεν έχεις κάνει τίποτα. Άρα ναι, θα ξεκινήσεις από τον μεγάλο και, ναι, θα ξεκινήσεις και από τον πιο εμβληματικό σου προορισμό, για να στείλεις ένα μήνυμα: πρώτον, ότι ο νόμος ισχύει για όλους και δεύτερον, ότι εν πάση περιπτώσει, έχουμε ένα φυσικό περιβάλλον το οποίο δεν μπορείς να το καταπατάς με τέτοιο τρόπο. Εγώ όταν πήγαινα στη Μύκονο, μιας και έχω να πάω παραπάνω από…
Για συνεντεύξεις σε μη πολιτικές εκπομπές
Μερικές φορές αυτό το οποίο αποκαλούμε «μη πολιτική εκπομπή» μπορεί να είναι πολύ πιο πολιτική από την «πολιτική εκπομπή» η οποία ασχολείται μονίμως με την «κουζίνα» της πολιτικής, η οποία τελικά δεν αφορά τον πολύ κόσμο. Μιλήσαμε σήμερα, ας πούμε, για θέματα που αφορούν τα άτομα με αναπηρία ή για το πρόγραμμα «Στέγη Μου» ή για τα θέματα του bullying ή για τα θέματα των γυναικών, του δημογραφικού, του πώς οι γυναίκες θα μπορέσουν να έχουν μια στήριξη από το κράτος για να κάνουν περισσότερα παιδιά.
Αυτά είναι τα πολιτικά θέματα. Άρα μπορώ να σου πω ότι οι εκπομπές «lifestyle» μπορούν να αναδεικνύουν θέματα τα οποία τελικά ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο την κοινωνία από το να ξαναδούν δύο υποψήφιους βουλευτές να τσακώνονται και να αναμασούν τα ίδια και τα ίδια κλισέ, τα οποία τελικά οδηγούν τον πολίτη στο να κλείσει την τηλεόραση.
ενικά δεν έχω ποτέ ανοιχτή τηλεόραση στο γραφείο. Δηλαδή βλέπω διάφορους οι οποίοι δουλεύουν και έχουν ανοιχτή την τηλεόραση. Για εμένα μου είναι πολύ δύσκολο. Πρέπει να είμαι συγκεντρωμένος στη δουλειά μου.
Αλλά από εκεί και πέρα, λες «αν τις βαριέσαι». Ξέρω πολύ καλά ότι σε μια προεκλογική περίοδο πρέπει να μπορείς να επαναλαμβάνεις το μήνυμά σου. Διότι αν εσύ το έχεις πει αρκετές φορές, τότε το μήνυμα θα αρχίσει να περνάει. Δεν σημαίνει ότι επειδή είπα κάτι στη σημερινή μας εκπομπή, ότι έμεινε και το άκουσε κάποιος. Άρα πρέπει να επαναλαμβάνουμε το μήνυμά μας. Και για εμένα το μήνυμα το οποίο θέλω να επαναλάβω είναι το σχέδιό μας για τη επόμενη μέρα.
Επαναλαμβάνω: οι πολίτες ψηφίζουν για το αύριο, όχι για το χθες. Ωραία η επιβράβευση για αυτά τα οποία κάναμε, αλλά οι εκλογές της 21ης Μαΐου τελείωσαν. Έχουμε εκλογές στις 25 Ιουνίου και οι πολίτες θα ψηφίσουν για τον υποψήφιο Πρωθυπουργό και για το κόμμα το οποίο θα πιστέψουν ότι μπορεί τελικά να κάνει τη ζωή τους καλύτερη.