Μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά όλα τα εμπλεκόμενα μέρη φιλοδοξούν να γραφτεί ένα νέο ουσιαστικό κεφάλαιο για το Κυπριακό, αυτή τη φορά στο επιβλητικό Palais de Nations, την έδρα του ΟΗΕ στη Γενεύη.
Ειδικότερα, η πενταμερής συνάντηση ( Ελλάδα-Τουρκία -Ην. Βασίλειο - Κύπρος και Τουρκοκυπριακή κοινότητα ) στη Γενεύη στις 17 και 18 Μαρτίου επανέφερε στη μνήμη τη τελευταία μεγάλη προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού που διεξήχθει, χωρίς επιτυχία, στο ελβετικό θέρετρο Κραν Μοντανά το 2017. Από τότε, το ζήτημα έχει παραμείνει σε αδιέξοδο, καθώς τα «αγκάθια» που εμποδίζουν τη λύση παραμένουν στο τραπέζι . Μάλιστα το μεγάλο ερωτήματα που παραμένει στο τραπέζι είναι το κατά πόσον τα εμπλεκόμενα μέρη είναι διατεθειμένα να συνεχίσουν τις διαβουλεύσεις από εκεί που διεκόπησαν, θέση που υπερασπίζεται σθεναρά η Κυπριακή Δημοκρατία.
Η επερχόμενη συνδιάσκεψη έρχεται σε συνέχεια της συνάντησης των εκπροσώπων των δύο κοινοτήτων με τον Γ.Γ στη Νέα Υόρκη, τον Οκτώβριο, όπου αποφασίστηκαν τα επόμενα βήματα για το Κυπριακό .Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πώς οι προετοιμασίες για τη νέα συνάντηση βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη τόσο στην Αθήνα όσο και στη Λευκωσία, με στόχο να εξευρεθεί ο τρόπος για θετική πρόοδο στο ζήτημα.
Στη Γενεύη ο Χριστοδουλίδης με στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών
Επιπλέον, ο Πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, έχει δηλώσει ότι πηγαίνει στη Γενεύη με στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών, ενώ ο τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ επιμένει στις θέσεις του για αναγνώριση των κατεχομένων. Μάλιστα ο Κύπριος Πρόεδρος αναμένεται σήμερα στην Αθήνα για συνομιλίες με τον Κυριάκο Μητσοτάκη για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού συντονισμού των δύο χωρών ενόψει των κρίσιμων διαβουλεύσεων στην έδρα του ΟΗΕ στη Γενεύη.
Σύμφωνα με πληροφορίες, παρά τις προκλήσεις και τις χαμηλές προσδοκίες, η διεθνής κοινότητα παραμένει αισιόδοξη ότι η συνεργασία και ο διάλογος μπορούν να οδηγήσουν σε θετική πρόοδο των διαπραγματεύσεων. Η επόμενη εβδομάδα θα αποφανθεί αν αυτή η προσπάθεια θα οδηγήσει σε μια νέα εποχή για το Κυπριακό.
Παρά ταύτα, η συνάντηση αναμένεται να είναι δύσκολη, καθώς οι δύο πλευρές δεν φαίνεται να έχουν μετακινηθεί από τις βασικές τους θέσεις. Η ελληνική και η κυπριακή πλευρά επιδιώκουν οι συζητήσεις να βασίζονται στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, υποστηρίζοντας τη λύση της διζωνικής/δικοινοτικής ομοσπονδίας, ενώ ακόμη δίνουν έμφαση στην αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και την εγγυητική συμφωνία. Στον αντίποδα η Τουρκία και οι τουρκοκύπριοι επιμένουν στη λύση των δύο κρατών.
Από την πλευρά του ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, επιμένει στη δέσμευσή του για στήριξη της κατεύθυνσης εξεύρεσης ενός κοινά αποδεκτού τρόπου να σπάσει το αδιέξοδο.
Σε αυτό το πλαίσιο σύμφωνα με διπλωματικές πηγές η Αθήνα παραμένει συγκρατημένα αισιόδοξη ως προς την ουσιαστική πρόοδο των διαπραγματεύσεων, καθώς η παρατεταμένη τουρκική ρητορική περί λύσης δύο κρατών δεν αφήνει πολλά περιθώρια για την επίτευξη συμφωνίας. Παρά ταύτα η Ελλάδα, μαζί με την Κύπρο, θα συνεχίσει να εργάζεται για την επίτευξη μιας λύσης που θα είναι συμβατή με τα διεθνή ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Το Κραν Μοντανά και το κρίσιμο δείπνο που οδήγησε στο ναυάγιο
Η Διάσκεψη ξεκίνησε στις 28 Ιουνίου 2017 με την παρουσία του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες. Ο Γκουτέρες παρουσίασε το λεγόμενο «Πλαίσιο Γκουτέρες», το οποίο επικεντρωνόταν σε έξι κρίσιμα σημεία του Κυπριακού. Οι δύο πλευρές, μαζί με τις εγγυήτριες δυνάμεις (Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία) και την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις
Στις 6 Ιουλίου 2017 πραγματοποιήθηκε ένα κρίσιμο δείπνο, στο οποίο ο Γκουτέρες προσπάθησε να παρουσιάσει ένα πλαίσιο στρατηγικής συμφωνίας. Το δείπνο κατέληξε σε πλήρη αποτυχία. Ο Νίκος Αναστασιάδης, τότε πρόεδρος της Κύπρου, ανέφερε ότι η Τουρκία δεν ήταν διατεθειμένη να καταθέσει γραπτές προτάσεις για τις εγγυήσεις, ενώ ο ίδιος δεν αποδέχτηκε τον προτεινόμενο μηχανισμό παρακολούθησης της εφαρμογής της λύσης διατηρώντας επιφυλάξεις. Το τελευταίο γεγονός οδήγησε σε σφοδρές επικρίσεις εναντίον του σε Ελλάδα και Κύπρο, καθώς θεωρήθηκε από κάποιους αναλυτές πως με αυτόν τον τρόπο δεν διευκόλυνε τον γ.γ. του ΟΗΕ να καταθέσει το σχέδιο στρατηγικής συμφωνίας που είχε καταρτίσει.
Η ελληνική και κυπριακή διπλωματία είχε αποδώσει τότε την αποτυχία των διαπραγματεύσεων κυρίως στην άκαμπτη στάση της Τουρκίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τουρκία αρνήθηκε να καταργήσει τις εγγυήσεις και να αποσύρει τα στρατεύματά της, ενώ ζητούσε τη διατήρηση του δικαιώματος μονομερούς στρατιωτικής επέμβασης. Επιπλέον, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες , η Τουρκία επέμενε σε μια πολιτική ισότητα που θα έδινε στους Τουρκοκύπριους σημαντική επιρροή στη λήψη αποφάσεων, κάτι που θεωρήθηκε απαράδεκτο από την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως πριν από τη Διάσκεψη του Κραν Μοντανά, είχαν λάβει χώρα τρεις γύροι συνομιλιών στο Μοντ Πελεράν το φθινόπωρο του 2016 και η Διάσκεψη της Γενεύης τον Ιανουάριο του 2017. Οι επαφές μεταξύ του Ελληνοκυπρίου διαπραγματευτή Ανδρέα Μαυρογιάννη και του Τουρκοκυπρίου ομολόγου του Οζντίλ Ναμί είχαν δημιουργήσει μια αίσθηση ότι η λύση ήταν κοντά.
Τα έξι σημεία του Γκουτέρες για το Κυπριακό
Τα έξι σημεία του πλαισίου Γκουτέρες για το Κυπριακό, τα οποία παρουσιάστηκαν στο Κραν Μοντανά το 2017, αποτελούσαν μια προσπάθεια να οδηγήσουν τις διαπραγματεύσεις για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού. Αυτά τα σημεία επικεντρώνονταν σε κρίσιμα ζητήματα που έπρεπε να επιλυθούν για να επιτευχθεί μια βιώσιμη λύση. Παρόλο που δεν υπάρχουν λεπτομερείς πληροφορίες για κάθε σημείο, τα κύρια θέματα που περιλαμβάνονταν ήταν:
- Εδαφικό: Η διευθέτηση των εδαφικών ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων για την ανταλλαγή εδαφών.
- Διακυβέρνηση: Η μορφή της διακυβέρνησης σε ένα ενιαίο κράτος, με έμφαση στη συμμετοχή και των δύο κοινοτήτων.
- Ιδιοκτησία: Η διευθέτηση των ζητημάτων ιδιοκτησίας, τα οποία ήταν και παραμένουν ένα από τα πιο προβληματικά ζητήματα.
- Ασφάλεια και Εγγυήσεις: Η κατάργηση των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων, καθώς και η απόσυρση των ξένων στρατευμάτων.
- Δικαιώματα των Πολιτών: Τα δικαιώματα των Τούρκων πολιτών και η πολιτική ισότητα.
- Επανεγκατάσταση: Θέματα που αφορούν την επανεγκατάσταση των προσφύγων.
Αυτά τα σημεία αποτέλεσαν τη βάση για τις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά, αλλά η συνάντηση κατέληξε σε αποτυχία, κυρίως λόγω των διαφωνιών που προαναφέρθηκαν παραπάνω