Πριν από ενάμιση μόλις μήνα ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία πέτυχαν μια ευρεία εκλογική και ιδεολογική νίκη, καταγράφοντας μια διαφορά 23 ποσοστιαίων μονάδων απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ.
Το μεταρρυθμιστικό και εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα της ΝΔ, και κυρίως η υπόσχεση για αύξηση του πραγματικού εισοδήματος των εργαζομένων, έπεισαν την πλειοψηφία της κοινωνίας, δίνοντας στον Κυριάκο Μητσοτάκη μια επαρκή κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να εφαρμόσει αυτό το πρόγραμμα.
Μέσα σε λίγες όμως εβδομάδες φάνηκε ότι αυτή ακριβώς η μεταρρυθμιστική δυναμική μπορεί να θολώσει από τις κρίσιμες αδράνειες ενός μέρους του κρατικού μηχανισμού. Η αδυναμία της Ελληνικής Αστυνομίας να ελέγξει και να αδρανοποιήσει έναν μέσης επικινδυνότητας κίνδυνο δημόσιας ασφάλειας, όπως ήταν η καταδρομική επίθεση 150 Κροατών χούλιγκαν στην Αθήνα, αλλά και η έκρηξη των πυρομαχικών στην αεροπορική βάση της Νέας Αγχιάλου, φέρνουν ξανά με δραματικό τρόπο στην επιφάνεια κάποιες χρόνιες παθογένειες του κρατικού μηχανισμού.
Όσες καινοτόμες μεταρρυθμίσεις και αν σχεδιάσει μια φιλόδοξη κυβέρνηση, δεν θα είναι ικανές να φέρουν ουσιαστικά αποτελέσματα εάν δεν υπάρξουν βαθιές τομές στη λειτουργία, τη στελέχωση και, το κυριότερο ίσως, στην αξιολόγηση του δημόσιου τομέα. Όπως ξεκάθαρα ανέφερε ο Πρωθυπουργός στις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης, “ο τόπος μας, δυστυχώς, κουβαλά ακόμα στρεβλώσεις και αμαρτίες δεκαετιών που επιδεινώθηκαν από την πρωτοφανή οικονομική περιπέτεια της τελευταίας δεκαετίας”. Η προφανής αυτή διαπίστωση δεν πρέπει όμως να αποτελέσει κάποιου είδους άλλοθι για συνέχιση και διαιώνιση αυτών των στρεβλώσεων, αλλά εφαλτήριο για ριζικές και γενναίες αλλαγές.
Το τραγικό περιστατικό στη Νέα Φιλαδέλφεια κατέδειξε με σοκαριστικό τρόπο ότι η πολιτική της ανοχής και της αδράνειας απέναντι στον οργανωμένο χουλιγκανισμό δεν προκαλεί μόνο ανθρώπινες απώλειες αλλά καταρρακώνει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας απέναντι αφενός στους θεσμούς του κράτους, αφετέρου δε στη δύναμη της πολιτικής να βελτιώσει την ζωή των πολιτών και να εγγυηθεί την ασφάλειά τους. Όπως μαθαίνουμε από το ρεπορτάζ, η αδράνεια της Ελληνικής Αστυνομίας προήλθε από την αδυναμία επιτελικών της στελεχών να εφαρμόσουν ένα αποτελεσματικό σχέδιο πρόληψης. Ο Υπουργός Επικρατείας Μάκης Βορίδης άφησε μάλιστα να εννοηθεί ότι πιθανότατα υπάρχει πρόβλημα στη συστημική λειτουργία της Ελληνικής Αστυνομίας.
Νωπά είναι εξάλλου τα τραύματα και από το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, όπου ένας άλλος νευραλγικός πυλώνας του κράτους, όπως είναι οι συγκοινωνιακές υποδομές, απέτυχε παταγωδώς και πάλι, αφενός λόγω αδράνειας στην εφαρμογή και λειτουργία των αναγκαίων συστημάτων ασφαλείας, αφετέρου δε λόγω σκανδαλωδώς κακής στελέχωσης των συγκεκριμένων υποδομών.
Δεν αρκεί όμως πλέον να παραμένει κάποιος στο επίπεδο των διαπιστώσεων. Η κυβέρνηση εκλέχθηκε ακριβώς για να επιλύσει αυτές τις διαχρονικές παθογένειες του πυρήνα του κράτους. Είναι πλέον κραυγαλέα ορατή η ανάγκη για αξιολόγηση όλων των στελεχών του δημόσιου τομέα από ανεξάρτητους φορείς, η ριζική αλλαγή του τρόπου επιλογής των διευθυντικών και επιτελικών στελεχών και η διαρκής επικαιροποίηση των συστημάτων λειτουργίας και ασφάλειας των βασικών λειτουργειών του κράτους.
Πέρα από τα περίφημα “rotation” των Υπουργών, η αποτελεσματική λειτουργία του κράτους κρίνεται από την ύπαρξη διαδικασιών ελέγχου και αξιολόγησης του προσωπικού και των συστημάτων. Και η αξιολόγηση αυτή δεν μπορεί να γίνει εσωτερικά, διότι καταλήγουν στο τέλος να αποτελούν τακτοποιήσεις μεταξύ φατριών και ομάδων του βαθέος κράτους, το οποίο γνωρίζει τέλεια πως να επιβιώνει. Μια ριζική όμως αλλαγή αυτού του παγιωμένου συστήματος αδράνειας απαιτεί κεντρική πολιτική απόφαση και ρίξεις με παγιωμένα συστήματα ευνοιοκρατίας. Πρόκειται όμως πλέον για μια απαίτηση της συντριπτικής πλειοψηφίας της κοινωνίας και ένα χρέος της κυβέρνησης απέναντι στους πολίτες. Ο “πολυδιάστατος εκσυγχρονισμός” που φιλόδοξα εξήγγειλε από το βήμα της Βουλής ο Κυριάκος Μητσοτάκης απαιτεί ακριβώς αυτές τις ρήξεις με τα στεγανά του βαθέος κράτους και τις αδράνειες των ευθυνόφοβων επιτελικών στελεχών.