Μέχρι το παρά πέντε αναμένεται να συνεχίσει το παζάρι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με μοχλό πίεσης το βέτο κατά της Σουηδίας και της Φινλανδίας, αλλά και την απειλητική ρητορική κατά της Ελλάδας.
Το ερχόμενο δεκαπενθήμερο θα είναι κρίσιμο για το ποια τροπή θα πάρουν τα πράγματα. Πολλά αναμένεται να παιχτούν μεταξύ Ρώμης – Βρυξελλών- Μαδρίτης- Στρασβούργου.
Στις 23 και 24 Ιουνίου είναι προγραμματισμένη η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, με γεωπολιτικά θέματα στην ατζέντα (Ουκρανία, Δυτικά Βαλκάνια), και στην οποία ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να ζητήσει να περιληφθεί στα συμπεράσματα αναφορά στην Τουρκία, όπως έγινε πέρυσι σε δύο προηγούμενες Συνόδους.
Στις Βρυξέλλες το κλίμα για την Τουρκία είναι βαρύ, καθώς πολλές χώρες θεωρούν ότι παρατράβηξε το σχοινί. Την περασμένη Πέμπτη, ο Πίτερ Στάνο, εκπρόσωπος της Κομισιόν για θέματα Εξωτερικών Υποθέσεων, δήλωσε ότι «η Τουρκία πρέπει να σταματήσει όλες τις απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας και να σέβεται την κυριαρχία όλων των κρατών – μελών της ΕΕ στα χωρικά ύδατα και στον εναέριο χώρο τους». Και πρόσθεσε ότι η Κομισιόν περιμένει από την Τουρκία να δείξει εποικοδομητική συμπεριφορά καθώς τα όποια ανοιχτά ζητήματα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ειρηνικό τρόπο, μέσω διαλόγου, με καλή πίστη και πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου.
Μια ανάλογη αναφορά είναι πιθανόν να περιληφθεί στα συμπεράσματα, καθώς ο Στάνο σημείωσε ότι αν η Τουρκία δεν επιδείξει καλή πίστη «η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα αναγκαστούν να εξετάσουν κατάλληλη απάντηση». Ακόμα, όμως,τίποτα δεν είναι βέβαιο και πολλά θα εξαρτηθούν από τη στάση της Άγκυρας.
Εξάλλου, όλοι γνωρίζουν ότι η τουρκική πλευρά εξαγριώνεται με τέτοιου είδους δηλώσεις, και ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θεωρούν ότι η Άγκυρα αποτελεί τον μόνο ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας που έχουν με τη Μόσχα και δεν επιθυμούν να τον χάσουν. Από την άλλη πλευρά, η κλιμάκωση της έντασης από την Τουρκία απειλεί με αποσταθεροποίηση της περιοχής στηδύσκολα διαχειρίσιμη συγκυρία που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Την παραμονή της Συνόδου, ο κ. Μητσοτάκης θα επισκεφθεί τη Ρώμη, όπου θα έχει ένα τετ τ τετ δείπνο με τονπρωθυπουργό της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι. Στην ατζέντα της συνάντησης βρίσκεται η Ουκρανία και το ενεργειακό – ο κ. Ντράγκι είναι από τους πρώτους ευρωπαίους ηγέτες που ζήτησαν να ληφθούν μέτρα για το φυσικό αέριο. Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, έθεσε θέμα άμεσης υιοθέτησης ευρωπαϊκού πλαφόν για την τιμή του φυσικού αερίου στον καγκελάριο Όλαφ Σολτς, στο τρένο που τους μετέφερε μαζί με τον ΕμμανουέλΜακρόν στο Κίεβο.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός στηρίζει αυτή την ιδέα και η συνάντηση με τον Ντράγκιθεωρείται πολύ σημαντική, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, από το Μέγαρο Μαξίμου. Και, όπως, μεταδίδεται, δεν θα παραλείψει να ενημερώσει τον ομόλογό του για την κατάσταση με την Τουρκία.
Τις προηγούμενες ημέρες καταβλήθηκαν προσπάθειες να αποφορτιστεί η ένταση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία, με τις ΗΠΑ να ρίχνουν το βάρος τους προς αυτή την κατεύθυνση. Στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, ανάμεσα στους διπλωματικούς συμβούλους της Αμερικής (ΤζέικΣάλιβαν), Γερμανίας (Γενς Πλέτνερ), Βρετανίας (Στίβεν Λόβγκροουβ) και Γαλλίας (Φιλίπ Ερερά) με τον στενό σύμβουλο του Ερντογάν, Ιμπραχιμ Καλίν, μεταφέρθηκε σαφές μήνυμα ότι η ένταση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να αποκλιμακωθεί άμεσα.
Μετά από αυτή τη συνάντηση, η Τουρκία αναδιπλώθηκε. Από εκεί που είχε κοπεί με ευθύνη της Τουρκίας κάθε δίαυλος επικοινωνίας με τη χώρα μας, ξαφνικά οι υπουργοί Άμυνας Ελλάδας – Τουρκίας,Νίκος Παναγιωτόπουλος και ΧουλουσίΑκάρ, είχαν μια σύντομη συνάντηση καιοι υπουργοί Εξωτερικών, Νίκος Δένδιαςκαι Μεβλούτ Τσαβούσογλου, αντάλλαξαν κοινωνικού τύπου φιλοφρονήσεις.
Ο πάγος φάνηκε να σπάει, αλλά αμέσως μετά ο Ερντογάν εξακολούθησε τη συνήθη ρητορική του, επιτιθέμενος προσωπικάστον Κυριάκο Μητσοτάκη και αμφισβητώντας την εντιμότητα του.
Χθες, η φιλοερντογανική εφημερίδα Sabahμε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα υπό τον τίτλο «Απόβαση με ντοκουμέντα στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ», έγραφε ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα παρουσιάσει στο ΝΑΤΟ ντοκουμέντα, τα οποία θα αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα στρατικοποιεί νησιά του Αιγαίου κατά παράβαση των συνθηκών της Λωζάνης και των Παρισίων.
Οι διαρροές στον Τύπο δεν συνιστούν απαράβατη εξωτερική πολιτική, ωστόσο μετά από αυτά τα αμφιλεγόμενα μηνύματα, πολλοί διερωτώνται αν η Τουρκία κάνει την ανάγκη φιλοτιμία μέχρι το τέλος του μήνα, ώστε να αποφύγει καταδικαστικές δηλώσεις από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, και έπειτα συνεχίσει την προκλητική στάση της.
Το παιχνίδι δεν είναι απλό για τον Ερντογάν. Η πρόσφατη δήλωση του ΟλαφΣολτς, ο οποίος καταδίκασε τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, χαρακτηρίζοντας «αντιπαραγωγικό» και «ενάντια στο πνεύμα του ΝΑΤΟ» την παύση των συνομιλιών ανάμεσα σε συμμάχους, προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ. Το ίδιο και η δήλωση του State Department ότι η κυριαρχία της χώρας μας στα ελληνικά νησιά δεν αμφισβητείται. Οι αντιδράσεις της τουρκικής πλευράς έδειξαν ότι δεν περίμενε τέτοιες αντιδράσεις και έτσι ο Ερντογάν δεν μπορεί να είναι σίγουρος αν θα βγει ένα τόσο ριψοκίνδυνο παιχνίδι. Ειδικά, όταν η οικονομία του βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού και ο τουρισμός στα δημοφιλή θέρετρα, κατά μήκος της ακτογραμμής στο Αιγαίο, θα αποτελούσε μια γερή ανάσα.
Επιπλέον, βλέπει ότι η αναθεωρητική τακτική του Πούτιν δεν γίνεται ανεκτή από τη Δύση και αν υπερβεί τα όρια κινδυνεύει να οδηγήσει τη χώρα του στην απομόνωση.
Το να εγείρει θέμα Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, εκτός από ουσιαστικά, είναι και διαδικαστικά δύσκολο για τον Ερντογάν. Η ατζέντα της Συνόδου είναι συγκεκριμένη: Ουκρανία, Ρωσία, νέο στρατηγικό δόγμα, και θα συζητηθεί το αίτημα για ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας.
Ο κάθε ηγέτης, έχει περιθώριο ως 5΄για να τοποθετηθεί επί της ατζέντας, αν και δεν απαγορεύεται να μιλήσει και για άλλα θέματα. Αλλά ο Ερντογάν θα έχει γίνει ήδη δυσάρεστος προβάλλοντας βέτο για τις δύο παραπάνω χώρες -κάτι που θεωρείται δεδομένο, καθώς πολλοί τον θεωρούν «δούρειο ίππο» της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ.
Η διαδικασία, όπως περιγράφουν πηγές που γνωρίζουν πως λειτουργεί το ΝΑΤΟ,θα έχει τραβήξει χρονικά καθώς οι άλλοι θα επιχειρήσουν να μεταπείσουν τον Τούρκο πρόεδρο, οπότε το να επεκταθεί και στο θέμα της Ελλάδας δεν θα είναι η πιο έξυπνη κίνηση από την πλευρά του. Γιατί εκτός από τον Έλληνα πρωθυπουργό, θα αναγκάσει τουλάχιστον τους Μακρόν και Μπάιντεν να αντιδράσουν και να βρεθούν απέναντί του.
Κανένας δεν θα επιδιώξει να απομονώσει τον Ερντογάν, ιδίως όσο μένει σε ρητορικές προκλήσεις και δεν προκαλεί επεισόδιο στο πεδίο. Ωστόσο δεν μπορούν ούτε να τον «χαϊδέψουν» καθώς δεν τον θεωρούν απόλυτα πιστό στο δικό τους στρατόπεδο. Αλλά και ο Ερντογάν δενέχει κανένα συμφέρον να κόψει τις γέφυρες με το ΝΑΤΟ.
Στο Μέγαρο Μαξίμου, εκτιμούν ότι ακόμα και αν εξελιχθούν θετικά τα πράγματα, η προκλητική ρητορική από την πλευρά της Τουρκίας δεν πρόκειται να σταματήσει. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει να αντιμετωπίσει και το εσωτερικό του μέτωπο. Η δημοφιλία του είναι πεσμένη, μια πιθανή εκλογική ήττα μπορεί να σημάνει αυτοεξορία ή φυλακή για τον ίδιο και για μέλη της οικογένειας του και ήδη διακινούνται σενάρια για πρόωρες εκλογές το φθινόπωρο. Θα χρειαστεί να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του και γι’ αυτό κινείται σε μια επικίνδυνη γραμμή, συμπαρασύροντας και την αντιπολίτευση.
Αν υπάρχει ένα όριο στο εκρηκτικό σκηνικό που έχει στηθεί το τελευταίο διάστημα, σίγουρα σχετίζεται με τον εκλογικό ορίζοντα τόσο του Έλληνα πρωθυπουργού όσο και του Τούρκου προέδρου. Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πως θα εξελιχθεί η κατάσταση αν η Ελλάδα και η Τουρκία βρεθούν σε παράλληλες εκλογικές διαδικασίες το φθινόπωρο.
Ως τότε, θα υπάρξει και κάτι ακόμα που συμβάλλει στη θετική εικόνα της Ελλάδας και στην καθόλου κολακευτική σύγκριση με τους γείτονες. Την Τρίτη, 5 Ιουλίου, το πρωί, ο κ. Μητσοτάκης θα μιλήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο, με αφορμή την έξοδο της χώρας μας από την ενισχυμένη εποπτεία. Η κάποτε προβληματική Ελλάδα επιστρέφει στον πυρήνα της Ευρώπης ενώ η Τουρκία απομακρύνει τους αλλοτινούς συμμάχους της.