H πανδημία του κορωνοϊού εξέθεσε την όποια φτωχή ηγεσία κάθε χώρας σε παγκόσμια κλίμακα, όπως έδειξαν οι περιπτώσεις των ΗΠΑ και της Ισπανίας και ανέδειξε τις φωτεινές εξαιρέσεις, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Όπως σημειώνει ο πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, Τάκης Παππάς, σε ανάλυσή του, την οποία επικαλέστηκε το Bloomberg στο εγκώμιό του για την Ελλάδα για τον τρόπο διαχείρισης της παρούσας κρίσης τρεις βασικοί παράγοντες καθορίζουν τον τρόπο που οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την πανδημία:
- η αποφασιστικότητα και η αποτελεσματικότητα των ηγεσιών τους
- η ικανότητα των κρατών και των εθνικών συστημάτων υγείας να αντιμετωπίσουν μια τέτοια κρίση
- η προθυμία των κοινωνιών να συμμορφωθούν με τα έκτακτα περιοριστικά μέτρα
Ειδικότερα, όπως δείχνει η σύγκριση στον τρόπο χειρισμού της κρίσης από την Ελλάδα και την Ισπανία «φαίνεται ότι μια καλά ενσωματωμένη και φιλελεύθερη κυβέρνηση έχει πολύ καλύτερη απόδοση από μια αποσυνδεδεμένη και στελεχωμένη και με λαϊκιστές», γράφει σημειώνοντας ότι στις 5 Απριλίου η Ισπανία κατέγραφε σχεδόν 130.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα του κορωνοϊού και περίπου 12.000 θανάτους, ενώ η Ελλάδα περί τα 1.700 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 68 θανάτους. «Το ερώτημα λοιπόν είναι: Γιατί αυτές οι δύο μεσογειακές χώρες, που οι λαοί τους αγαπούν εξίσου τον ήλιο, να πηγαίνουν από μπαρ σε μπαρ και είναι έντονα κοινωνικοί και που θα έπρεπε να έχουν αντλήσει τα ίδια διδάγματα από την προηγούμενη εμπειρία της Ιταλίας, είχαν τόσο διαφορετικές μοίρες κατά την αρχική φάση της κρίσης του κορωνοϊού; Η απάντηση είναι απλή, σχεδόν εξημερωμένη: Διαφορετικές κυβερνήσεις!», αναφέρει ο πολιτικός επιστήμονας.
Η σύγκριση... αντιδράσεων ανάμεσα σε Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα
Και παραθέτει έναν συγκριτικό πίνακα για την ταχύτητα αντίδρασης της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Ελλάδας στην πανδημία του κορωνοϊού, που αποκαλύπτει όπως λέει τρία πράγματα:
- Η περίπτωση της Ιταλίας, που χτυπήθηκε πρώτη βάναυσα από τον κορωνοϊό, πρόσφερε πολύτιμα διδάγματα σε άλλες κυβερνήσεις
- Η κυβέρνηση της Ισπανίας δεν έμαθε τίποτε και μάλιστα τα πήγε χειρότερα κι από την Ιταλία
- Η Ελλάδα τα πήγε μακράν καλύτερα στην αντιμετώπιση της πανδημίας, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, σε κάποιο βαθμό λόγω και του κεντροποιημένου συστήματος διακυβέρνησης που διευκολύνει, σε αντίθεση με τις άλλες δύο χώρες, την ταχεία εφαρμογή σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο των αποφάσεων που λαμβάνονται σε κυβερνητικό επίπεδο.
Το βασικό δίδαγμα από την εμπειρία της Ιταλίας ήταν ότι οι άλλες κυβερνήσεις θα έπρεπε να αντιδράσουν γρήγορα και να λάβουν τάχιστα επιθετικά μέτρα για να αναχαιτίσουν την διασπορά του κορωνοϊού.
Η ολέθρια καθυστέρηση της ισπανικής κυβέρνησης και ο ρόλος των Podemos
Αλλά όπως σημειώνει ο Τάκης Παππάς «Η Ισπανία αρχικά ήταν απρόθυμη να διδαχθεί από την Ιταλία (…) Ακόμη κι όταν συνέχιζε να αυξάνει ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων η ισπανική κυβέρνηση αρνιόταν να κάνει δραστικά βήματα για να πολεμήσει την εξάπλωση του ιού. Στην αρχή υπεραμύνθηκε της απόφασης να επιτρέπει μαζικές συγκεντρώσεις. Στις 8 Μαρτίου περίπου 120.000 άτομα έκαναν πορεία στο κέντρο της Μαδρίτης για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας και κάπου 60.000 οπαδοί πλημμύρισαν ένα από τα ποδοσφαιρικά γήπεδα της πόλης.
Το ίδιο Σαββατοκύριακο 9.000 οπαδοί του ακροδεξιού κόμματος Vox συγκεντρώθηκαν σε μια πρώην αρένα ταυρομαχιών. Μέχρι τις 13 Μαρτίου η Ισπανία είχε ήδη τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό κρουσμάτων του κορωνοϊού στην Ευρώπη μετά την Ιταλία, ενώ δύο υπουργοί της κυβέρνησης Σάντσεθ διαγνώστηκαν θετικοί στον ιό, όπως και ο Σαντιάγο Αμπασκάλ, ο ηγέτης του Vox. Και μόνον εκείνη τη μέρα, έναν μήνα μετά τον πρώτο θάνατο από τον κορωνοϊό στη χώρα κι ενώ οι νεκροί είχαν φθάσει τους 189, αποφάσισε η κυβέρνηση να κλείσει τα σχολεία και να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.»
«Η κυβέρνηση Σάντσεθ δεν βοήθησε όπως θα έπρεπε»
Επιχειρώντας να δώσει απαντήσεις στο γιατί συνέβη αυτό στην Ισπανία ο πολιτικός επιστήμονας σημειώνει ότι «σίγουρα δεν βοήθησε το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ηγείται μιας αριστερής κυβέρνησης μειοψηφίας που συγκροτήθηκε μετά δυσκολίας μετά τις εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου με τη συμμαχία με τους αριστερούς λαϊκιστές Unidas Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας (…) όπως δεν βοήθησε κι ότι οι Podemos ως λαϊκιστικό κόμμα ευδοκίμησαν ποντάροντας στην πολιτική πόλωση, βάλλοντας συχνά κατά της νομιμότητας των θεσμών της χώρας, επειδή όπως υποστήριζαν αποτύγχαναν να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του λαού και τυπικά αντιτίθενται στην τεχνοκρατία και τις εξειδικευμένες γνώσεις της.».
Ένας πρόσθετος αρνητικός παράγοντας ήταν οι εσωτερικές διαμάχες που ξέσπασαν στο υπουργικό συμβούλιο τη μέρα που ο Σάντσεθ ανακοίνωνε την απόφασή του να επιβάλει έκτακτα μέτρα κι κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη χώρα.
Καθυστέρηση η εφαρμογή του lockdown στην Ισπανία
Οι διαφωνίες μετά τις ενστάσεις του Ιγκλέσιας για τη συγκέντρωση εξουσιών υπό τα υπουργεία Εσωτερικών, Άμυνας, Μεταφορών και Υγείας (στελεχωμένα από Σοσιαλιστές) και τα αιτήματά του να αναλάβουν μέλη του κόμματός του σημαίνοντα πόστα κατά την αντιμετώπιση της κρίσης, καθώς και να λάβει η κυβέρνηση μέτρα στήριξης των φτωχών οικογενειών με την πληρωμή των ενοικίων και των στεγαστικών δανείων τους είχαν ολέθριες συνέπειες για τη χώρα αφού καθυστέρησαν την εφαρμογή του lockdown και άλλων έκτακτων μέτρων και οδήγησαν στην ακύρωση τηλεδιάσκεψης του πρωθυπουργού με τους επικεφαλής των τοπικών κυβερνήσεων της Ισπανίας.
«Στο μεταξύ», συνεχίζει ο Τάκης Παππάς, «καθώς ανεβαίνει ο αριθμός των νεκρών η κυβέρνηση συνασπισμού της Ισπανίας με τις ρωγμές που εμφανίζει απέτυχε να συστρατεύσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης σ’ ένα ενιαίο μέτωπο κατά της πανδημίας».
Η ταχεία αντίδραση της Ελλάδας
Διαμετρικά αντίθετη ήταν η πορεία που ακολούθησε η Ελλάδα έναντι της πανδημίας, αναφέρει σημειώνοντας μαλιστα ότι ο κορωνοϊός χτύπησε σε μια περίοδο που η χώρα μας έβγαινε από τα χρόνια της ύφεσης κι ενώ ήταν ευοίωνες οι προβλέψεις για το οικονομικό της μέλλον. «Αλλά η κυβέρνηση της Ελλάδας έμαθε γρήγορα από την Ιταλία και την Ισπανία κι ενήργησε αποφασιστικά και γρήγορα αν και είχε να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα πρόσθετες δυσκολίες», γράφει θυμίζοντας την προσφυγική κρίση που πυροδότησε η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν στον Έβρο, όπου η κατάσταση ήταν τεταμένη το μεγαλύτερο διάστημα του Μαρτίου, αλλά και την κατάσταση στους κατάμεστους προσφυγικούς καταυλισμούς στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα.
«Ωστόσο, η απάντηση της κυβέρνηση στην επιδημία του κορωνοϊού ήταν σχεδόν εξαιρετική καθώς αποφάσισε να μειώσει τη διασπορά του ιού στη χώρα και να ισιώσει το συντομότερο δυνατό την καμπύλη ελπίζοντας να ελαχιστοποιήσει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την κοινωνία και την οικονομία (…) Όσο για τα κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης, όλα τους έδειξαν μια αξιοθαύμαστη αίσθηση κοινωνικής υπευθυνότητας, πολιτικής μετριοπάθειας και ακόμη και ετοιμότητας να στηρίξουν την κυβέρνηση στις δύσκολες αποφάσεις της στη διάρκεια της κρίσης».
Το ηθικό δίδαγμα της μέχρι τώρα ιστορίας
Και καταλήγει: «Το βασικό ηθικό δίδαγμα από αυτές τις διαφορετικές ιστορίες αντιμετώπισης της πανδημίας στην Ισπανία και την Ελλάδα είναι ότι μετρούν πολύ οι κυβερνήσεις. Ειδικότερα θα πρέπει να βάζουν στην άκρη τους πολιτικούς ψυχαναγκασμούς και να ακούν τους εμπειρογνώμονες και άλλους τεχνοκράτες. Να δρουν νωρίς και γρήγορα. Και να είναι αποτελεσματικές στην δημιουργία λειτουργικών συμβιβασμών με την κοινωνία εν γένει, με διάφορες ομάδες οικονομικών συμφερόντων και ίσως, το σημαντικότερο, με την αντιπολίτευση.
Μέχρι στιγμής, η ισπανική κυβέρνηση δυστυχώς απέτυχε σε όλα αυτά τα πεδία με τεράστιο κόστος για την ισπανική κοινωνία. Και η ελληνική κυβέρνηση παίρνει όλα τα εύσημα για την επιτυχία της στην αποτροπή μιας ανεξέλεγκτης εξάπλωσης του κορωνοϊού και στην ελαχιστοποίηση της του πόνου και της ταλαιπωρίας που θα έπρεπε να υπομείνει σε αντίθετη περίπτωση η ελληνική κοινωνία».