Το μέγεθος της κρίσης που προκαλεί η πανδημία του κορωνοϊού θα είναι μοιραίο για το μέλλον της Ευρώπης ή αντίθετα θα παρακινήσει τα 27 κράτη-μέλη να δείξουν μεγαλύτερη συνοχή, αλληλεγγύη και ενότητα;
Αυτό είναι το ερώτημα που πλανάται μετά το ναυάγιο της Συνόδου Κορυφής που έγινε με τηλεδιάσκεψη την περασμένη Πέμπτη, 26 Μαρτίου και στην οποία οι ηγέτες δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε έναν αποτελεσματικό τρόπο ενίσχυσης των οικονομιών τους, απέναντι στην οικονομική κρίση με την οποία απειλούνται, λόγω του Covid-19. Αποφάσισαν, ωστόσο, να δοθεί περιθώριο δύο εβδομάδων προκειμένου να ευρεθεί απάντηση σε αυτό το υπαρξιακό για την ΕΕ ερώτημα.
Παρότι η Ιταλία και η Ισπανία βρίσκονται σε απόγνωση και δυσκολεύονται να διαχειριστούν την υγειονομική κρίση, την ώρα που η Γαλλία βλέπει με αγωνία να κορυφώνεται η απειλή της επιδημίας, ενώ ήδη 15 000 άνθρωποι έχουν πεθάνει στην Ευρώπη και παντού η οικονομία έχει παγώσει ή απειλούνται εκατομμύρια θέσεις εργασίας, τα κράτη-μέλη είναι ανίκανα να δώσουν μια κοινή απάντηση για να στηρίξουν τις χώρες με τις μεγαλύτερες δυσκολίες. Το περιθώριο των δύο εβδομάδων που έδωσαν ώστε να βρουν μια οικονομική απάντηση στο ύψος των περιστάσεων, δείχνει σε ποιο βαθμό η διχόνοια είναι βαθειά.
Ωστόσο, έγιναν κάποια σημαντικά βήματα τις τελευταίες ημέρες. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι είναι έτοιμη να αγοράσει δημόσιο χρέος έναντι 1 100 δις ευρώ. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης με τους δρακόντειους κανόνες πάγωσε. Τώρα όμως απαιτείται επιπλέον μια κοινή απάντηση από τα κράτη μέλη ώστε τα μέτρα να διευρυνθούν και να ανταποκριθούν στις πραγματικές ανάγκες. Το υγειονομικό και οικονομικό σοκ αγγίζει όλες τις χώρες της ευρωζώνης, χωρίς εξαίρεση και χωρίς καμία χώρα να ευθύνεται γι’αυτό, όπως συνέβαινε ίσως στην κρίση χρέους του 2011.
Εννέα χώρες, μεταξύ των οποίων η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Ελλάδα, με κοινή τους επιστολή ζήτησαν την έγκριση ευρω-ομολόγων. Αυτά τα λεγόμενα «κορωνο-ομόλογα» θα επέτρεπαν σε χώρες που δεν έχουν πλέον μεγάλα περιθώρια δανεισμού να δανείζονται με μηδενικό κόστος, και χωρίς όρους, ενώ οι πιο ρωμαλέες οικονομικά χώρες, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Αυστρία να εγγυηθούν γι’αυτές. «Απαράδεκτο» απάντησαν αυτές οι χώρες στην Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης, με το επιχείρημα ότι φοβούνται επιδείνωση των δικών τους οικονομιών.
Ο ESM είναι δανεισμός με όρους
Μη θέλοντας να μπλοκάρουν εντελώς το αίτημα, οι τρεις αυτές χώρες, με επικεφαλής την Γερμανία, αντιπρότειναν να αξιοποιηθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης (ΕSM). Πρόκειται για έναν μηχανισμό που διαθέτει 410 δις ευρώ και είχε δημιουργηθεί στην πρόσφατη κρίση χρέους της ευρωζώνης.
Θα μπορούσε, προτείνει η Γερμανία, κάθε χώρα να παίρνει κεφάλαια από τον ESM, λόγω της κρίσης του κορωνοϊού, από προληπτική γραμμή στήριξης μέχρι του 2% του ΑΕΠ της, με όρους προσαρμοσμένους στις ανάγκες του κορωνοϊού. Ο ESM είναι, δηλαδή, ένας μηχανισμός για δανεικά με όρους.
Το κορωνο-ομόλογο είναι δανεισμός χωρίς όρους
Σε αυτό αντιτίθενται οι 9 χώρες που υπέγραψαν κοινή επιστολή, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Ελλάδα, οι οποίες ζητούν περισσότερα κονδύλια από τα προβλεπόμενα 400 δις του ESM, αλλά και χωρίς τους προβλεπόμενους από αυτό όρους.
«Εμείς υποστηρίζουμε ότι χρειάζεται το ευρωομόλογο για να στηρίξουμε τη ρευστότητα στην οικονομία. Σίγουρα θα υπάρξει ένας μεγαλύτερος μηχανισμός στήριξης όσον αφορά το ταμειακό ζήτημα, γιατί το έχουν πρώτα ανάγκη οι Ισπανοί και οι Ιταλοί, αλλά δεν ξέρω αυτή τη στιγμή αν θα εξελιχθεί σε κορωνο-ομόλογο. Οι Γερμανοί αρνούνται γιατί το κορωνο-ομόλογο αυτό είναι χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Αυτό θέλουν να πουν: ότι δανεικά χωρίς όρους δεν υπάρχουν», δήλωσε, ενημερωτικά, ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, μιλώντας στο ραδιόφωνο ΘΕΜΑ.
Μητσοτάκης: Κατώτερη των περιστάσεων
Σε δήλωση του ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε ότι κάποιες χώρες επιμένουν να αντιμετωπίζουν το σήμερα με εργαλεία του χθες και εξήγησε γιατί η Ελλάδα και άλλες οκτώ χώρες ζητούν την έκδοση ενός ειδικού ευρωομολόγου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την πανδημία του κορωνοϊού.
«Ο Κορωνοϊός αποτελεί ένα συμμετρικό σοκ για όλους. Άρα, χρειάζεται μια κοινή απάντηση η οποία θα επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να δανειστεί φτηνά, μεγάλα ποσά για λογαριασμό όλων των κρατών-μελών”, σημειώνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και υπογραμμίζει ότι είναι η ώρα της αμοιβαίας κατανόησης, της κοινής δράσης και των άμεσων πρωτοβουλιών. “Γιατί οι μεγάλες κρίσεις απαιτούν και γενναίες αποφάσεις. Ας τις πάρουμε!», κατέληξε.