Η Ελλάδα, παρά τα όποια βήματα, έχει δρόμο ακόμα για να διαμορφώσει ένα ασφαλές πλαίσιο για την τήρηση των κανόνων του κράτους δικαίου, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Κομισιόν.
Η Κομισιόν προχωρά στη σύνταξη ετήσιας έκθεσης για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην ΕΕ, με αναλυτική αξιολόγηση για το κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά, υλοποιώντας την πρόσφατη απόφαση της ΕΕ, ο σεβασμός των αρχών και των κανόνων του κράτους δικαίου να αποτελεί όρο για την πρόσβαση των κρατών-μελών στα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Η έκθεση που συνέταξε η Κομισιόν αφορά το 2020 και προορίζεται για συζήτηση στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Μάλιστα, ήδη η επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει εκφράσει τις ενστάσεις της σε σχέση με το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στη σύνταξη του κειμένου, τονίζοντας ότι απαιτούνται πολλές αλλαγές και προσθήκες ώστε να ανταποκριθεί στο έργο του ουσιαστικού ελέγχου και της προστασίας του κράτους δικαίου στην ΕΕ.
«Η Ελλάδα έχει θεσπίσει σημαντικό αριθμό μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο των τριών προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής»
Για την Ελλάδα, η έκθεση της Κομισιόν αναφέρει συγκεκριμένα ότι έχει προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια. Αυτές αφορούν την καταπολέμηση της διαφθοράς, με τη συγκρότηση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας το 2019, την οργάνωση και διοίκηση των δικαστηρίων, την χρήση των νέων τεχνολογιών και την προώθηση εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης των διαφορών, αλλά σημειώνει ότι χρειάζονται ακόμα πολλά βήματα στην απόδοση και ποιότητα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης συνολικά.
Επισημαίνει ζητήματα αποδοτικότητας, καθώς στα πολιτικά δικαστήρια φαίνεται να έχει αυξηθεί ο χρόνος εκδίκασης αστικών και εμπορικών υποθέσεων σε πρωτοβάθμιο επίπεδο. Αντίθετα, τα διοικητικά δικαστήρια έχουν βελτιώσει τις επιδόσεις τους, αλλά κι εκεί η διάρκεια εκδίκασης παραμένει υψηλή.
«Εφαρμόζονται αρκετές σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς, οι οποίες ολοκληρώθηκαν στο παρελθόν»
Ειδικότερα, σε σχέση με την αντιμετώπιση της διαφθοράς, η Ελλάδας με βάση το δείκτη αντίληψης της διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας βρίσκεται στην 17η θέση στην ΕΕ και 60η παγκοσμίως. Υπογραμμίζεται ότι έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση των εμποδίων στη δίωξη της διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο. Οι συνταγματικές διατάξεις σχετικά με το καθεστώς ασυλίας των βουλευτών και των διατελούντων ή διατελεσάντων υπουργών τροποποιήθηκαν το 2019.
Για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, έχει θεσπιστεί ένας νόμος αλλά φαίνεται ότι οι μηχανισμοί ελέγχου δεν είναι ακόμη πλήρως αποτελεσματικοί και δεν έχουν επιβληθεί μέχρι σήμερα κυρώσεις από την αρμόδια ελεγκτική επιτροπή της Βουλής σε κανένα πολιτικό κόμμα, σημειώνει η Επιτροπή.
«Η διαφάνεια όσον αφορά την ιδιοκτησία των μέσων μαζικής επικοινωνίας διασφαλίζεται μόνο εν μέρει, ιδίως για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων»
Το ζήτημα της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ αποτελεί βασικό δείκτη για την αξιολόγηση της κομισιόν και στην Ελλάδα η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τις εταιρείες των ΜΜΕ με αποτέλεσμα να είναι οικονομικά ευπαθείς και εκτεθειμένες, τονίζει η έκθεση. Για Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) αναφέρεται ότι στερείται των οικονομικών πόρων και προσωπικού ώστε να εκπληρώνει τους στόχους του σε εθνική εμβέλεια. Σε άλλο σημείο της έκθεσης σε σχέση με τα ΜΜΕ, επισημαίνεται ότι «Οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν προκλήσεις όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας και την ασφάλειά τους».
Η έκθεση αναφέρει ότι το παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας 2020 αξιολόγησε το επίπεδο κινδύνου ως προς τη διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των μέσων μαζικής επικοινωνίας στην Ελλάδα, ως μεσαίου επιπέδου, με ασάφειες ακόμα στις νομοθετικές διατάξεις που ρυθμίζουν το ιδιοκτησιακό των ΜΜΕ.
Για το αγκάθι των έμμεσων κρατικών επιχορηγήσεων αναφέρονται ως δίκαια τα κριτήρια κατανομής τους στα ΜΜΕ αλλά η έκθεση σημειώνει την ανησυχία σχετικά με την έλλειψη διαφάνειας κατά την κατανομή της κρατικής διαφήμισης που συνδέεται με την πανδημία, όπως μεταφέρθηκε στην επιτροπή της έκθεσης κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στην Ελλάδα.
«Οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ότι το ισχύον νομικό πλαίσιο δεν προβλέπει ειδικές διατάξεις για τη σύσταση και τη λειτουργία ΜΚΟ»
Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει το κομμάτι που αφορά τη συγκρότηση και δράση των ΜΚΟ. Η σύσταση Μητρώου ελληνικών και ξένων ΜΚΟ το 2018 με υπουργική απόφαση δεν φαίνεται πως καλύπτει τις ανάγκες των ΜΚΟ και θέτει πολύ αυστηρά κριτήρια στη διαδικασία πιστοποίησης και εγγραφής, όπως ανέδειξαν στους συντάκτες της έκθεσης ενδιαφερόμενα μέρη στην Ελλάδα. Η έκθεση σημειώνει ότι «έχει αναφερθεί αύξηση των επιθέσεων κατά των ΜΚΟ που ασχολούνται με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στην Ελλάδα και έχουν εκφραστεί ανησυχίες ως προς το ότι ο χώρος για τη δραστηριοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα έχει συρρικνωθεί από το 2019».
Αναμένεται να συζητηθεί το επόμενο διάστημα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνολικά η ετήσια έκθεση της Κομισιόν, ώστε να τοποθετηθούν οι ευρωβουλευτές για να προετοιμάσουν και το έδαφος, σύμφωνα με τις επισημάνσεις τους, για την επόμενη έκθεση που θα αφορά το 2021.