Σε ένα απίστευτο διπλωματικό μπρα ντε φερ μπροστά στις κάμερες αποδύθηκαν ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου και ο Νίκος Δένδιας στην Αγκυρα, μετά τη συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών.
Οι δύο άνδρες, μετά τα καλά λόγια που αντήλλαξαν, τα... έσπασαν on air κατά τη διάρκεια των δηλώσεών τους. Σημειώνεται ότι μετά το «θερμό επεισόδιο», δεν δόθηκε ο λόγος σε εκπροσώπους του Τύπου.
Τέλος, υπήρξε πρόσκληση του κ. Δένδια στον κ. Τσαβούσογλου να επισκεφθεί την Αθήνα και να προετοιμαστεί συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν.
Ο Νίκος Δένδιας ενόχλησε τον Τούρκο ομόλογό του, καθώς, παίρνοντας τον λόγο, επέπληξε την Αγκυρα για παραβατικές συμπεριφορές στο Αιγαίο και για fake news σχετικά με το μεταναστευτικό, τονίζοντας ότι η Τουρκία δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας, φέρνοντας ως παράδειγμα το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Αμέσως ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου πήρε τον λόγο και απάντησε λέγοντας πως στην πρωτολογία του δεν έκανε προκλητικές δηλώσεις, αλλά ο Ελληνας ΥΠΕΞ το έπραξε και ότι δεν τις δέχεται.
«Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε ότι η Τουρκία παραβιάζει τα δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο. Είναι ένα θέμα που το συζητούμε μεταξύ μας, αλλά αν έρχεστε εδώ και το θέτετε ενώπιον του Τύπου, είμαι υποχρεωμένος να απαντήσω. Οσο για τα μειονοτικά, εμείς αποδεχόμαστε ως Ρωμιούς τους Ελληνες της Κωνσταντινούπολης, εσείς δεν αποδέχεστε την τουρκική ταυτότητα της μειονότητας στην Ελλάδα και αυτό συνιστά καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ισχυρίστηκε.
Για το θέμα της προσφυγής στη Χάγη, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών είπε ότι είναι ένας δικαστικός μηχανισμός, ενώ ως προς το προσφυγικό, είπε πως δεν θέλει να πει ενώπιον του Τύπου ότι η Ελλάδα είχε μηχανισμό push back 80.000 ψυχών.
Ο κ. Δένδιας ανταπάντησε, λέγοντας ειρωνικά: «Σε ευχαριστώ, αγαπητέ Μεβλούτ, που μου επιτρέπεις εσύ να απαντήσω. Οι συνεργάτες σου φαντάζομαι είναι βασιλικότεροι του βασιλέως. Η Τουρκία έχει παραβιάσει το Διεθνές Δίκαιο στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Και όχι μόνον αυτό, αλλά και έχει παραβιάσει κυριαρχικά δικαιώματα. Εχει κάνει πάνω από 400 πτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος. Οσο για τη μειονότητα, είναι μουσουλμανική, δεν το λέμε εμείς, το λέει η Συνθήκη της Λωζάννης. Αρέσει-δεν αρέσει στην Τουρκία, αυτό λέει, ισχύει και θα ισχύει. Οσο για τη σύμβαση της θάλασσας, αν η Τουρκία θέλει να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα πρέπει να αποδεχθεί και το Δίκαιο της Θάλασσας».
Οσον αφορά το μεταναστευτικό, ο κ. Δένδιας είπε ότι «ειδικά μετά τα γεγονότα του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου, η Τουρκία δεν θα έπρεπε να κάνει μάθημα στην Ελλάδα. Η νέα σελίδα προϋποθέτει αντίληψη, να δει κανείς τι κάνει λάθος και τι σωστά».
Τέλος, ο κ. Δένδιας πρότεινε να μη συνεχίσουν «αυτόν τον ατέρμονο διάλογο για πράγματα που ξέρουμε ότι διαφωνούμε, αλλιώς θα χαλάσουμε ό,τι ξεκινήσαμε».
Ωστόσο, ο Μ. Τσαβούσογλου ανταπάντησε στην αιχμή του Νίκου Δένδια για το δικαίωμα της απάντησης, λέγοντας πως «φυσικά είναι ελεύθερη η έκφραση γνώμης στην Τουρκία». Πρόσθεσε δε ότι αν επικαλείται κανείς τη Συνθήκη της Λωζάννης πρέπει να δει και το θέμα της αποστρατικοποίησης μερικών νησιών.
«Λέτε μόνον αυτά που σας συμφέρουν», είπε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών. Οπως υποστήριξε, «στην Ανατολική Μεσόγειο οι διερευνητικές διαδικασίες της Τουρκίας ήταν πλήρως νόμιμες. Γενικότερα στο θέμα της Αν. Μεσογείου, εμείς εμμένουμε στον δίκαιο διαμοιρασμό. Ως προς το Αιγαίο υπάρχει και το θέμα του εναέριου χώρου. Αναφέρεστε σε αυτά που σας συμφέρουν, αλλά όχι στο ζήτημα της αποστρατικοποίησης που αναφέρει η Συνθήκη της Λωζάννης», πρόσθεσε.
Ο κ. Δένδιας ανταπάντησε: «Θα ήθελα να πω ξεκάθαρα ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να προχωρήσει σε μια θετική ατζέντα. Αυτό όμως δεν σημαίνει εγκατάλειψη των πάγιων θέσεων και των θέσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
«Θέσατε θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Γιατί υπάρχει στρατός στα νησιά; Υπάρχει γιατί απειλούνται από κάπου. Κοστίζει χρήματα ο στρατός. Ως προς το θέμα των 6-10 μιλίων, ξεκινά από το 1930. Η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε για πρώτη φορά το 1975, μετά από μισό αιώνα», είπε μεταξύ άλλων. «Ελπίζω η αντιπαράθεση να μην σε οδηγήσει να ματαιώσεις την πρόσκληση για δείπνο. Πεινάω εξαιρετικά», κατέληξε χαμογελώντας ο Ν. Δένδιας.
Ωστόσο, ο Μ. Τσαβούσογλου επέλεξε να το συνεχίσει: «Αμοιβαία κατανόηση σημαίνει να μπούμε ο ένας στα παπούτσια του άλλου. Αν συνεχίσουμε έτσι, δεν θα μπορέσουμε να λύσουμε τις μεταξύ μας διαφορές».
Δείτε το βίντεο με την επεισοδιακή συνέντευξη Τύπου
Δείτε τα tweet του Ν. Δένδια αμέσως μετά την επεισοδιακή συνέντευξη
Το κλίμα αρχικά ήταν καλό, ωστόσο. Κατά τις δηλώσεις του, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου γνωστοποίησε ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πρότεινε να πραγματοποιηθεί Σύνοδος για το θέμα της Ανατολικής Μεσογείου.
«Ο αξιότιμος πρόεδρος της Δημοκρατίας μας πρότεινε να πραγματοποιηθεί Σύνοδος για το θέμα της Ανατολικής Μεσογείου», γνωστοποίησε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατά τη διάρκεια των δηλώσεών του.
Αρχικά, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανέφερε: «Χαίρομαι που οι συναντήσεις πραγματοποιούνται ειλικρινά σε θετική ατμόσφαιρα. Πιστεύω ότι τα προβλήματα θα επιλυθούν μέσω εποικοδομητικού διαλόγου», είπε, υποστηρίζοντας ότι οι προκλητικές δηλώσεις πρέπει να αποφεύγονται.
Μεταξύ άλλων, ο Τούρκος ΥΠΕΞ υπογράμμισε ότι «υφίστανται διαφορές στο Αιγαίο», ωστόσο, σε άλλο σημείο, τόνισε ότι και οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν να συνεργάζονται για τη βελτίωση των σχέσεών τους.
Ο κ. Τσαβούσογλου αναφέρθηκε στην πενταμερή που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη για το Κυπριακό. «Επιβεβαιώσαμε με τον Νίκο σήμερα ότι θα συναντηθούμε στη Γενεύη στο τέλος του μήνα. Είναι σημαντικό για όλους να έρθουν σε αυτήν τη συνάντηση με ανοιχτές ιδέες».
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου έκανε και επίθεση φιλίας στον Ελληνα ΥΠΕΞ: «Κύριε υπουργέ, σας αποκαλώ κ. Δένδια, σε αποκαλώ Νίκο, έχουμε προσωπική φιλία από το 2003, όταν ήμασταν στο Συμβούλιο της Ευρώπης και με είχες στηρίξει με πολύ ικανοποιητικό τρόπο».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Νίκος Δένδιας, ο οποίος τον ευχαρίστησε που θύμισε το πώς πρωτογνωρίστηκαν.
Ο κ. Δένδιας μετέφερε τις ευχές του Ελληνα πρωθυπουργού για το Ραμαζάνι και συμπλήρωσε: «Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας», θυμίζοντας ότι το μουσουλμανικό τέμενος ιδρύθηκε τον περασμένο Νοέμβριο στην Αθήνα, τα εγκαίνια του οποίου θα γίνουν αμέσως μετά την πανδημία.
Ο κ. Δένδιας τόνισε ότι χαιρετίζει την επανέναρξη των συνομιλιών Ελλάδας και Τουρκίας, με στόχο την ειρηνική συνύπαρξη, επί τη βάσει του Διεθνούς Δικαίου.
Ο Νίκος Δένδιας τόνισε ότι η απειλή πολέμου συνιστά στάση που αντίκειται στον χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και δεν συνάδει με την καλή γειτονία και πως η Τουρκία συνεχίζει να μην αποδέχεται το Δίκαιο της Θάλασσας.
Εκανε λόγο για «εκτεταμένες συνομιλίες, ανοιχτές και ειλικρινείς» και σημείωσε πως κατά τη διάρκεια της συνάντησης συζητήθηκαν μια σειρά από περιφερειακά και διμερή θέματα, καθώς και μια σειρά από προτάσεις, προκειμένου να αναβιώσουν πρωτοβουλίες για οικονομική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών έκανε λόγο για μια «θετική ατζέντα οικονομικών θεμάτων για να προχωρήσουμε τις σχέσεις μας και να αλλάξουμε το κλίμα που υπάρχει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».
Υπογράμμισε όμως ότι «αναγκαία προϋπόθεση είναι η αποκλιμάκωση και η αποφυγή ενεργειών και δηλώσεων που δυναμιτίζουν το κλίμα».
«Η Ελλάδα υποστηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, εφόσον αυτή το επιθυμεί», σημείωσε, υπογραμμίζοντας όμως ότι απαράβατος όρος είναι ο σεβασμός στις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Όσον αφορά την επικείμενη πενταμερή για το Κυπριακό, τόνισε την ανάγκη «όλες οι πλευρές θα προσέλθουν σ' αυτή με εποικοδομητικό πνεύμα», ενώ επισήμανε πως μόνη αποδεκτή λύση είναι η «διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, αυτή που στηρίζουν όλοι οι διεθνείς παράγοντες».
Αναφορικά με το μεταναστευτικό, ο κ. Δένδιας επισήμανε ότι συμφώνησε με τον Τούρκο ομόλογό του ότι πρόκειται για «ευρωτουρκικό ζήτημα» και υπογράμμισε την ανάγκη η Τουρκία να τηρεί τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη δήλωση του 2016, ενώ υπενθύμισε την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού στον Έβρο πέρυσι.
Ανέφερε ακόμη ότι μια αντιστροφή της απόφασης της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί θα ήταν «προς το συμφέρον της Τουρκίας αλλά και της εικόνας της διεθνώς».
«Ελλάδα και Τουρκία είναι προορισμένες να ζουν μαζί σε μια περιοχή με πολλά σύνθετα προβλήματα», τόνισε. Είναι προς συμφέρον και των δύο χωρών να συνεργαστούμε στα πλαίσια της καλής γειτονίας για την ασφάλεια, την ευημερία και την ειρήνη. Δεν αγνοούμε την πραγματικότητα, ξέρουμε ότι έχουμε πολύ δρόμο, αλλά μπορούμε να κάνουμε ένα πρώτο βήμα σήμερα».
Ο κ. Δένδιας τόνισε με νόημα ότι στόχος είναι επίσης η αποκλιμάκωση και αποφυγή παραβατικών ενεργειών, οι οποίες εντάθηκαν το τελευταίο διάστημα. Επανέλαβε ότι στην Ελλάδα υπάρχει μουσουλμανική μειονότητα, αυτή είναι η άποψη της Συνθήκης της Λωζάννης. Ζήτησε επίσης να αποφεύγονται fake news που δυναμιτίζουν το κλίμα, όπως αυτά που διακινήθηκαν το τελευταίο διάστημα από συγκεκριμένους κύκλους.
Εχουμε να κερδίσουμε πολλά από την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ τόνισε ακόμη ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών και πρόσθεσε ότι η Ελλάδα διάκειται θετικά στο θέμα των ελεύθερων θεωρήσεων, αλλά υπό τον απαράβατο όρο του σεβασμού των ευρωπαϊκών κεκτημένων, που περιλαμβάνουν τον σεβασμό των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας. Υπενθύμισε δε ότι στο τραπέζι της ΕΕ υπάρχει το ενδεχόμενο λήψης μέτρων, σε περίπτωση παράβασης τέτοιων αρχών.
Διαβάστε ολόκληρες τις δηλώσεις του Νίκου Δένδια
«Εξοχότατε κύριε Υπουργέ, αγαπητέ μου Mevlüt,
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο Erdoğan και βεβαίως εσένα, τον παλιό μου φίλο - σε ευχαριστώ που θύμησες πότε και πώς πρωτογνωριστήκαμε, εδώ και πολλά χρόνια - για τη σημερινή σου φιλοξενία.
Και θα ήθελα να σε ευχαριστήσω, επίσης, για τη μεγάλη τιμή που μου κάνεις, προσκαλώντας με στο δείπνο Ιφτάρ, αργότερα απόψε.
Με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα να μεταφέρω εκ μέρους του Πρωθυπουργού, του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, τις ευχές προς όλους τους μουσουλμάνους για την έναρξη του ραμαζανιού. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας. Αυτό άλλωστε κατοχυρώνεται από το Ελληνικό Σύνταγμα. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός δεσμεύτηκε για το άνοιγμα ισλαμικού τεμένους στην Αθήνα, κάτι που έχει γίνει πράξη τον περασμένο Νοέμβριο και θα κάνουμε τα εγκαίνιά του αμέσως μετά την πανδημία.
Όσον αφορά στις συνομιλίες που είχαμε σήμερα - εκτεταμένες συνομιλίες - ήταν ανοιχτές και ειλικρινείς. Ήταν μια ιδιαίτερα χρήσιμη συζήτηση. Και θέλω να σας πω ειλικρινά ότι συζητήσαμε σε όσα θέματα υπάρχουν προσεγγίσεις, αλλά και σε όσα θέματα μας δημιουργούν τριβές.
Γιατί θεωρούμε ότι η διατήρηση διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο γειτονικών κρατών είναι απαραίτητη. Πρωταρχικό μέλημα είναι να εδραιώσουμε την ειρηνική συνύπαρξη στη βάση του διεθνούς δικαίου. Όπως και στη βάση των θεμελιωδών κανόνων και αξιών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του ΝΑΤΟ, στο οποίο οι δύο χώρες, εμείς και η Τουρκία, έχουμε ενταχθεί εδώ και 70 και πλέον χρόνια. Και βεβαίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία η Ελλάδα συμπληρώνει 40 χρόνια και η Τουρκία έχει επανειλημμένως τονίσει ότι η ένταξη σε αυτή παραμένει στρατηγικός της στόχος.
Στο πλαίσιο αυτό, χαιρετίζω την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ ημών και της Τουρκίας, των πολιτικών διαβουλεύσεων μεταξύ των δύο Υπουργείων Εξωτερικών, καθώς και των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, η οποία θα ακολουθήσει.
Σήμερα συζητήσαμε πολύ ώρα, συζητήσαμε τις διμερείς μας σχέσεις, συζητήσαμε τις περιφερειακές εξελίξεις. Και συμφωνήσαμε με τον φίλο μου Mevlüt ότι υπάρχει πολύ σημαντικό περιθώριο για την ανάπτυξη των διμερών μας σχέσεων σε διάφορους τομείς.
Καταρχήν στην οικονομία, στο εμπόριο. Η παρουσία του στενού μου συνεργάτη, του κ. Υφυπουργού Κώστα Φραγκογιάννη, έχει σκοπό να εξετάσουμε και συγκεκριμένες προτάσεις συνεργασίας.
Στο πλαίσιο αυτό υποβάλλαμε προς την τουρκική πλευρά μια σειρά από προτάσεις για να αναβιώσουν πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί τις περασμένες δύο δεκαετίες, οι οποίες δεν έχουν υλοποιηθεί. Και νομίζω ότι συμφωνήσαμε να δημιουργήσουμε από κοινού με την τουρκική πλευρά μια θετική ατζέντα οικονομικών θεμάτων για να προχωρήσουμε τις σχέσεις μας μπροστά και να προωθήσουμε την οικονομική μας συνεργασία, ώστε να αλλάξουμε το κλίμα, το οποίο υπάρχει στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις. Να οδηγηθούμε σε ένα θετικό κλίμα, κατ’ αντιδιαστολή με αυτό που υπήρχε τους τελευταίους 20 μήνες.
Επίσης, εξετάσαμε τη δυνατότητα πρωτοβουλιών, που θα διευκολύνουν τις επαφές μεταξύ των δύο λαών μας μετά το τέλος της πανδημίας. Και βεβαίως, ανέφερα - και νομίζω συμφωνούμε όλοι - ότι αναγκαία προϋπόθεση για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων είναι η αποκλιμάκωση και η αποφυγή ενεργειών και δηλώσεων που δυναμιτίζουν το κλίμα. Γιατί, νομίζω δεν σας λέω κάτι καινούριο. Μέχρι πριν ελάχιστο καιρό, μέχρι πριν λίγους μήνες, οι παραβατικές ενέργειες είχαν αυξηθεί δραματικά, επιβαρύνοντας τις προσπάθειες για να δημιουργήσουμε αυτό το κλίμα εμπιστοσύνης που σήμερα προσπαθούμε. Οι θέσεις μας για αυτά τα θέματα είναι γνωστές.
Θέλω εδώ να αναφέρω, όντας στην πρωτεύουσα της Τουρκίας, ότι χτες ήμουν την Κωνσταντινούπολη, όπου συναντήθηκα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Και εκεί είχα τη δυνατότητα να συζητήσω τα θέματα που αφορούν την ελληνική κοινότητα. Επίσης, για εμάς - πρέπει να το πω αυτό - υπάρχει στην Ελλάδα μουσουλμανική μειονότητα. Αυτό αναγνωρίζει η Συνθήκη της Λωζάννης, αυτή είναι η επίσημη άποψη του ελληνικού κράτους.
Επίσης, παρακάλεσα στις συζητήσεις μας να μην υπάρχουν προβολές ψευδών ειδήσεων, προκλητικών ρητορικών που προβάλλονται από συγκεκριμένους κύκλους και οι οποίες δεν βοηθούν σε αυτό το θετικό κλίμα, το οποίο συμφωνήσαμε να προωθήσουμε.
Σήμερα συζητήσαμε και πολλά περιφερειακά θέματα με τον Mevlüt, όπως είναι φυσικό, αρχής γενομένης από την Πενταμερή για το Κυπριακό που οργανώνει ο ΟΗΕ στη Γενεύη σε δύο εβδομάδες. Εμείς ευελπιστούμε ότι όλες οι πλευρές θα προσέλθουν με εποικοδομητικό πνεύμα, ώστε να είναι δυνατό να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος.
Όπως γνωρίζετε, μοναδική λύση, που είναι αποδεκτή από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας, είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία στη βάση των σχετικών αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών. Αυτή η λύση είναι συμβατή και με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Και επίσης, βέβαια, πρέπει να υπογραμμίσω την ανάγκη, στο πλαίσιο αυτό, της αναζήτησης λύσης επιτέλους του Κυπριακού, να υπάρχει αποχή από ενέργειες που παραβιάζουν την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Μιλήσαμε βεβαίως και για τα θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας. Υπογραμμίζω πάλι, για δεύτερη φορά, ότι η Ελλάδα υποστηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, εφόσον η Τουρκία το επιθυμεί. Γιατί είμαστε πεπεισμένοι ότι σαν γείτονες και οι δύο πλευρές έχουμε να κερδίσουμε πολλά από τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από μία Τουρκία πλήρως ενταγμένη στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Επίσης, πιστεύουμε – αλλά δεν είμαστε εμείς που θα το κρίνουμε αυτό - ότι ο τουρκικός λαός στην πλειοψηφία του επιθυμεί την ένταξη της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για αυτό το λόγο, όπως επεσήμανε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είμαστε ανοιχτοί να εξετάσουμε θετικά καίρια ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως για παράδειγμα την απελευθέρωση των θεωρήσεων, τη «visa liberalisation». Ένα ζήτημα όπου εμείς πάντοτε είχαμε πάρει μία εποικοδομητική θέση μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αλλά, όπως ισχύει για κάθε υποψήφια χώρα, υπάρχει ένας απαράβατος κανόνας που πρέπει να τηρείται: ο σεβασμός στις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του ευρωπαϊκού κεκτημένου, που ως γνωστόν περιλαμβάνει τον πλήρη σεβασμό της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του συνόλου των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει μία διπλή προσέγγιση. Το ενδεχόμενο λήψης μέτρων υπάρχει πάντα στο τραπέζι του Συμβουλίου. Εάν υπάρξουν παραβατικές και παράνομες ενέργειες σε βάρος της κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων μας, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο λήψης μέτρων. Βεβαίως, απευχόμαστε τις παράνομες ενέργειες με όλη μας την καρδιά.
Θα μου επιτρέψετε να κάνω μία ιδιαίτερη αναφορά σε ένα ζήτημα που δυστυχώς επηρεάζει αρνητικά τις διμερείς μας σχέσεις, αλλά και την ενταξιακή πορεία, νομίζω, της Τουρκίας. Και αυτό αφορά την απειλή πολέμου, εφόσον η Ελλάδα εφαρμόσει τα αναφαίρετα δικαιώματά της που προέρχονται από την UNCLOS και το Διεθνές Δίκαιο. Η στάση αυτή αντίκειται στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και δεν συνάδει ούτε με έναν Νατοϊκό Σύμμαχο, ούτε με τις σχέσεις καλής γειτονίας και με την προώθηση αυτών των σχέσεων.
Η Τουρκία συνεχίζει να μην αποδέχεται τη Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία όχι μόνον αντικατοπτρίζει εθιμικό δίκαιο, αλλά έχει επικυρωθεί και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, άρα είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Και χαρακτηριστικό παράδειγμα μη συμμόρφωσης αποτελεί το γνωστό «μνημόνιο» μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, το οποίο έχει καταδικασθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, διότι παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας.
Αναφορικά με το μεταναστευτικό-προσφυγικό, επισήμανα - και νομίζω συμφωνήσαμε - ότι είναι ευρω-τουρκικό ζήτημα. Οι υποχρεώσεις της Τουρκίας απορρέουν από τη Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας του 2016. Ο φίλος μου Mevlüt μου είπε την τουρκική επιθυμία για την υπογραφή μίας νέας συμφωνίας. Όποια συμφωνία όμως και να υπάρχει, για να πετύχει η υλοποίησή της πρέπει να γίνουν αναγκαίες ενέργειες και να υπάρχει η απαραίτητη βούληση, ώστε να τερματισθεί η εγκληματική δράση δικτύων μετακίνησης μεταναστών. Και αναφέρθηκα καθαρά στην απόπειρα εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού στον Έβρο το προηγούμενο διάστημα.
Επίσης, συζητήσαμε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Η προσδοκία αναστροφής της απόφασης μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, καθώς και της απόφασης της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τζαμί, εκφράστηκε προς την τουρκική πλευρά. Εμείς πιστεύουμε ότι μία τέτοια αναστροφή είναι προς το συμφέρον και της Τουρκίας και της εικόνας της Τουρκίας διεθνώς.
Αγαπητέ μου Mevlüt, ολοκληρώνω κάνοντας μία σύντομη αναφορά στις περιφερειακές προκλήσεις στη Συρία, στη Λιβύη. Νομίζω ότι πρέπει και στις δύο χώρες αυτές – θα το συζητήσουμε και μετά στο δείπνο - να βοηθήσουμε, ώστε να λυθούν συνολικά οι μακροχρόνιες κρίσεις, με τη διαφύλαξη της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας και των δύο χωρών, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Κυρίες και κύριοι, η Ελλάδα και η Τουρκία είναι προορισμένες από τη γεωγραφία να ζουν μαζί σε μία περιοχή με πολλά σύνθετα προβλήματα. Είτε στα Βαλκάνια, είτε στη Μέση Ανατολή, είτε στον Καύκασο. Είναι προς το συμφέρον και των δύο χωρών, και της Ελλάδας και της Τουρκίας, να συνεργαστούμε για την εμπέδωση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της ευημερίας στις περιοχές αυτές στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και των αρχών καλής γειτονίας. Αυτή είναι η άποψη της κυβέρνησης Μητσοτάκη και αυτή την άποψη ήρθα να εκφράσω σήμερα εδώ στην Άγκυρα, με την ελπίδα οι σχέσεις μας να πάνε μπροστά. Δεν αγνοούμε την πραγματικότητα, ξέρουμε ότι έχουμε πολύ δρόμο. Αλλά ελπίζω ότι σήμερα μπορούμε να πούμε ότι μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα, το οποίο θα αποβεί εις όφελος και των δύο χωρών μας και κυρίως των δύο λαών μας.
Θα ήθελα, επίσης, με την ευκαιρία αυτή να διατυπώσω προς το φίλο μου Mevlüt την πρόσκληση να επισκεφθεί την Αθήνα, σε χρόνο που θα καθορίσουμε από κοινού και θα μας δώσει την ευκαιρία να συνεχίσουμε τη συζήτηση επί τη βάση της ατζέντας μας και τελικά, να προετοιμάσουμε από τις συζητήσεις μας τη συνάντηση του Προέδρου Erdoğan με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Και πάλι ευχαριστώ θερμά για τη φιλοξενία σήμερα εδώ, αγαπητέ μου Mevlüt.».
Δευτερολογία Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια
«Ευχαριστώ, αγαπητέ μου Mevlüt, που μου επιτρέπεις να απαντήσω. Φαντάζομαι οι συνεργάτες σου είναι «βασιλικότεροι του βασιλέως» και θα προτιμούσαν να μην το κάνω, αλλά δεν γίνεται.
Να τα θέσω με τη σειρά:
Νομίζω ότι η ελληνική θέση όσον αφορά το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο είναι σαφής πάντοτε. Και δεν νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που τα ακούτε. Και θα μου έκανε μεγάλη εντύπωση αν περιμένατε, αγαπητέ μου Mevlüt, να μην τα πω εδώ στην Άγκυρα. Δηλαδή να έρθω εδώ στην Άγκυρα και να παρουσιάσω τα πράγματα σαν να μην έχει συμβεί τίποτε στο Αιγαίο και σαν να μην έχει συμβεί τίποτε στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η θέση της Ελλάδας είναι σαφής: η Τουρκία έχει παραβιάσει στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο το Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Και όχι μόνον αυτό, έχει παραβιάσει τα ίδια τα δικαιώματα κυριαρχίας της Ελλάδας. Έχει κάνει 400 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος Mevlüt. Πάνω από ελληνικό έδαφος. Δεν υπάρχει καμία διάταξη δικαίου που να επιτρέπει πτήση πάνω από το ελληνικό έδαφος. Δεν μιλάω για τη θάλασσα.
Όσον αφορά το θέμα της μειονότητας, της μουσουλμανικής μειονότητας: αυτό το λέει η Λωζάννη, δεν το λέμε εμείς. Και τη Λωζάννη, αν θυμάμαι καλά, την έχει υπογράψει και η Τουρκία. Αυτή είναι η Συνθήκη. Μπορεί να αρέσει στην Τουρκία, μπορεί να μην αρέσει στην Τουρκία, αλλά η Λωζάννη ισχύει και θα ισχύει.
Όσον αφορά την UNCLOS: η UNCLOS είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Την έχει υπογράψει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως Ευρωπαϊκή Ένωση. Όχι μόνο τα κράτη, αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν η Τουρκία θελήσει να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εγώ ελπίζω ότι θα θελήσει, θα αποδεχθεί και την UNCLOS, τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Όσον αφορά το μεταναστευτικό, ειλικρινά νομίζω ότι μετά από τα γεγονότα του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου δεν θα έπρεπε η Τουρκία να κάνει μάθημα στην Ελλάδα. Εμείς είμαστε έτοιμοι πράγματι, όπως είπες κι εσύ, να προχωρήσουμε σε μία νέα σελίδα. Αλλά η νέα σελίδα προϋποθέτει μία αντίληψη, καμιά φορά, του τί κάνει κανείς λάθος και τί κάνει σωστό. Νομίζω, λοιπόν, ότι ήταν μάλλον όχι σωστό το συγκεκριμένο ζήτημα.
Θα ήθελα λοιπόν να πω ξεκάθαρα ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να προχωρήσει σε μία θετική ατζέντα σιγά-σιγά με την Τουρκία. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει αλλαγή των πάγιων, διαρκών θέσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, δεν σημαίνει εγκατάλειψη του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Και θα μου επιτρέψεις να σου πω ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την Ελλάδα, Mevlüt, δεν είναι «τρίτοι». Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το Συμβούλιο στο οποίο ανήκουμε και στο οποίο έχουμε προτείνει να ανήκετε κι εσείς, όταν γίνετε μέλος. Άρα δεν είναι τρίτος, είναι η οικογένειά μας. Είναι οι χώρες με τις οποίες ζούμε μαζί, είναι οι χώρες με τις οποίες συμμεριζόμαστε τις ίδιες αξίες, είναι οι χώρες με τις οποίες συμμεριζόμαστε ένα κοινό μέλλον, ένα κοινό όραμα, ένα χώρο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως λέω πάντα, είναι το πιο υπερήφανο παράδειγμα συνύπαρξης κρατών στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους. Η Ελλάδα είναι περήφανη για τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι περήφανη για το ευρωπαϊκό κεκτημένο και θα συνεχίσει να λειτουργεί σύμφωνα με αυτό.
Σε ευχαριστώ πάρα πολύ και πάλι για την ευκαιρία που μου έδωσες. Θα πρότεινα δε να μην οδηγηθούμε σε έναν ατέρμονο διάλογο επί αυτών, επί των οποίων ξέρουμε ότι διαφωνούμε. Αλλιώς θα χαλάσει αυτό το οποίο επιχειρήσαμε να δημιουργήσουμε σήμερα, μετά την εξαιρετική συνάντηση με τον Πρόεδρο Erdoğan».
Τριτολογία Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια
«Δεν άκουσα, αλλά θα προσπαθήσω να περιορισθώ σε ένα-δύο λεπτά, για να πω απλώς ότι πράγματι ζητάμε να βρούμε μια θετική ατζέντα. Αυτό είναι η λύση.
Αλλά η θετική ατζέντα σημαίνει αντίληψη της θέσεως του άλλου. Έθεσες Mevlüt δύο θέματα:
Αποστρατικοποίηση των νησιών. Γιατί υπάρχει στρατός στα νησιά; Υπάρχει γιατί απειλούνται από κάπου. Ο στρατός κοστίζει χρήματα. Δεν θέλουμε να χαλάμε χρήματα χωρίς λόγο. Υπάρχει κανείς να ισχυρίζεται αυτή τη στιγμή ότι δεν υπάρχει στρατιωτική απειλή και αποβατική δύναμη απέναντι από τα νησιά; Εάν δεν υπάρχει, είναι καλό να μας το πουν.
Τα 6 έως 10 μίλια στον αέρα και τη θάλασσα, αν θυμάμαι καλά, ξεκινάνε το 1930. Η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε για πρώτη φορά το 1975. Μετά από 50 χρόνια, μετά από μισό αιώνα.
Συμφωνώ, πρέπει να βρούμε λύσεις και να μην καλύπτουμε τις διαφωνίες. Και να βρούμε μια κοινή θετική ατζέντα. Θέλω, όμως, ειλικρινά να πω προς τη τουρκική πλευρά ότι αυτό θα επιτευχθεί Mevlüt, εάν αντιληφθείτε και τις ευαισθησίες τις δικές μας και αν αντιληφθείτε τον τρόπο λειτουργίας της Ε.Ε. Ελπίζω η διαφωνία μας, παρεμπιπτόντως, να μην σε οδήγησε να ματαιώσεις την πρόσκληση για δείπνο, διότι πεινάω εξαιρετικά».
Η επίσκεψη του Νίκου Δένδια στην 'Αγκυρα θα ολοκληρωθεί το βράδυ με την παράθεση προς τιμήν του, από τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δείπνου καταλύσεως της νηστείας «ιφτάρ», λόγω της έναρξης του ραμαζανιού.
Υπενθυμίζεται ότι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών είχε προηγουμένως συνάντηση και με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρουσία και του Μεβλούτ Τσαβούσογλου.