Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας παρέστη σήμερα, Τετάρτη 26 Μαρτίου 2025, στην τελετή αποκαλυπτηρίων της Κιβωτού Εθνικής Μνήμης στον περιβάλλοντα χώρο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Η Κιβωτός Εθνικής Μνήμης, πάνω στην οποία έχουν λαξευτεί όλα τα ονόματα των υπέρ Πατρίδας μας πεσόντων, αποτελεί έργο του καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κώστα Βαρώτσου και εντάσσεται στο συνολικό έργο «Ανάπλασης του Περιβάλλοντος Χώρου του ΥΠΕΘΑ».
Εκτός από την Κιβωτό Εθνικής Μνήμης, η «Ανάπλαση του Περιβάλλοντος Χώρου του ΥΠΕΘΑ» περιλαμβάνει τη φύτευση δύο αλσυλλίων ελαιών δεξιά και αριστερά του Μνημείου, τη δημιουργία νέας βιοκλιματικής όψης του υπουργείου, την ανακαίνιση του χώρου υποδοχής των υπουργών και των εκλεκτών ξένων προσκεκλημένων, την κατασκευή κτιρίου Ηλεκτρονικού Πολέμου και υπόγειου χώρου στάθμευσης στα πρότυπα της Βουλής των Ελλήνων.
Σημειώνεται πως το μεγαλύτερο τμήμα του κόστους θα καλυφθεί από ιδιωτικές δωρεές.
Παρευρέθησαν, επίσης, ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Νικήτας Κακλαμάνης, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, οι πρώην Πρωθυπουργοί Κώστας Καραμανλής, Αντώνης Σαμαράς και Παναγιώτης Πικραμμένος, ο Πρόεδρος του κόμματος «ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ» Βασίλης Στίγκας, η Υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Κεφαλογιάννης, η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Θανάσης Δαβάκης, ο Υφυπουργός Εξωτερικών Τάσος Χατζηβασιλείου, ο Υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Λαμπρόπουλος, ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιάννης Μπούγας, ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Διονύσης Σταμενίτης, ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Γιώργος Μυλωνάκης, ο Βουλευτής Μιχάλης Κατρίνης ως εκπρόσωπος του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής Νίκου Ανδρουλάκη, ο Αντιπρόεδρος της Βουλής Αθανάσιος Μπούρας, ο Βουλευτής Συμεών Κεδίκογλου ως εκπρόσωπος του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτη Φάμελλου, Βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου, οι πρώην Υπουργοί Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και Ευάγγελος Αποστολάκης, Ευρωβουλευτές και ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, Αντώνιος Οικονόμου.
Στην τελετή έλαβαν, επίσης, μέρος η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου Ιωάννα Κλάπα, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Μιχάλης Πικραμένος, η Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου Σωτηρία Ντούνη, ο Γενικός Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου Σταμάτης Πουλής, ο Πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Χριστόφορος Σεβαστίδης, ο Πρόεδρος της Ένωσης Δικαστικών Λειτουργών Στρατιωτικής Δικαιοσύνης Στρατιωτικός Δικαστής Γ’ Ευαγγελία Γάκη.
Παρέστησαν ακόμα ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Δημήτριος Χούπης, ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Γεώργιος Κωστίδης, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Δημήτριος – Ελευθέριος Κατάρας ΠΝ και ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Δημοσθένης Γρηγοριάδης, ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας Αντιστράτηγος Δημήτριος Μάλλιος, Επίτιμοι Αρχηγοί και Ανώτατοι και Ανώτεροι Αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων και σπουδαστές των παραγωγικών σχολών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Παρόντες ήταν ακόμα εκπρόσωποι της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Θεσπιών κ. κ. Παύλος ως εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, οι Μητροπολίτες Κηφισίας, Αμαρουσίου, Ωρωπού και Μαραθώνος κ.κ. Κύριλλος, Περιστερίου κ.κ. Γρηγόριος, Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ.κ. Αθηναγόρας, Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ.κ. Δανιήλ, Νέας Ιωνίας, Φιλαδέλφειας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος κ.κ. Γαβριήλ, Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ.κ. Εφραίμ, ο Καθολικός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ.κ. Θεόδωρος, εκπρόσωποι ξενών διπλωματικών αρχών διαπιστευμένων στην Ελλάδα και Ακόλουθοι Άμυνας, ο Καθηγητής του ΑΠΘ Κώστας Βαρώτσος, δωρητές των Ενόπλων Δυνάμεων, εκπρόσωποι φορέων και λοιποί προσκεκλημένοι.
Κατά την τελετή των αποκαλυπτηρίων έλαβε χώρα δρώμενο της Σοφίας Σπυράτου, με αφηγητή της εκδήλωσης τον Αλέξη Κωστάλα.
Ο χαιρετισμός του Νίκου Δένδια
Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας επισήμανε στον χαιρετισμό του:
«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη δυσκολία από την προσπάθεια του «έργω ή λόγω» εγκωμίου το οποίο οφείλεται στους πεσόντες υπέρ της Πατρίδας. Η δυσχέρεια συνίσταται στην αδυναμία των λόγων και των έργων των ζώντων να εκφράσουν τον “αγήρων” έπαινον στους νεκρούς.
25 αιώνες πριν ο Περικλής στον Επιτάφιο αιτιολόγησε τη θυσία των νεκρών της Αθηναϊκής Δημοκρατίας με το μεγαλείο της Πόλης, την οποία δημιούργησαν και την οποία υπερασπίστηκαν. Δεν έχουμε φθάσει ακόμη σε σημείο μεγαλείου.
Όμως η νέα Ελλάδα αξίζει τη θυσία αυτών που τη δημιούργησαν. Η πρώην οθωμανική επαρχία με τους αγώνες τους ελευθερώθηκε. Με τους αγώνες τους έγινε σύγχρονο, ευρωπαϊκό δημοκρατικό κράτος.
Κυρίες και κύριοι,
Αποκαλύπτουμε σήμερα το εγκώμιο στους 121.692 νεκρούς των πολέμων της Ελλάδας.
Το Μνημείο της ευγνωμοσύνης των Ενόπλων Δυνάμεων στους νεκρούς τους.
Πλαισιώνεται από δύο αλσύλλια με 25 και 28 ελιές, συμβολισμός που παραπέμπει στην 25η Μαρτίου και την 28η Οκτωβρίου. Άλλα 400 δέντρα φυτεύθηκαν στο άλσος του Υπουργείου. Αυτά συμβολίζουν τα 400 χρόνια του οθωμανικού ζυγού.
Κι έχουμε μπροστά μας πιστεύω ένα λαμπρό έργο της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.
Ένα διαυγές εγκώμιο. Δημιουργημένο από το ταλέντο του κορυφαίου γλύπτη Κώστα Βαρώτσου, που τύχη αγαθή τον έφερε σε επαφή με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ο Γενικός Γραμματέας Αντώνης Οικονόμου.
Το Μνημείο αυτό έχει μια επιπλέον μοναδικότητα. Συνδέει, για πρώτη φορά, τις Ένοπλες Δυνάμεις με τη σύγχρονη ελληνική τέχνη.
Αγκαλιάζουν έτσι οι Ένοπλες Δυνάμεις για πρώτη φορά μια μοντέρνα αντίληψη μνημειακής έκφρασης. Ενσωματώνουν στη μακρά παράδοσή τους, τη Σύγχρονη Τέχνη και τις εκφραστικές της δυνατότητες
Δημιουργείται μια σύζευξη ισχυρή και διαυγής ανάμεσα στην παράδοση και στην πρόοδο. Δηλαδή ανάμεσα στο χθες και το αύριο. Ένα μείγμα που ανταποκρίνεται σε ό,τι επιχειρείται να επιτευχθεί εδώ, με την «Ατζέντα 2030». Ένα άνοιγμα στο καινούργιο, το καινοτόμο.
Έχω πει επανειλημμένα ότι η πρόοδος και η συντήρηση δεν αντιτίθενται. Είναι οι δύο όψεις του νομίσματος του Ελληνισμού.
Επιβάλλεται να συνυπάρχει η Παράδοση με το Νέο.
Δημιουργείται λοιπόν μια νέα για την παράδοση καινοτόμος αντίληψη. Μια σύγχρονη Κιβωτός της Εθνικής Μνήμης, με διαύγεια, με σεμνότητα, με ανάταση, με φως, χωρίς περιττές μεγαλαυχίες.
Θα ενταχθεί, ως κεντρικό σημείο αναφοράς σε μια συνολική αναμόρφωση του συγκροτήματος του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Ένα μικρό τμήμα αυτής της προσέγγισης βλέπετε στο κεντρικό τμήμα του κτιρίου.
Η μεταρρύθμιση «2030» αποκτά έτσι χάρη στη γενναιοδωρία του Ευάγγελου Μυτιληναίου, μνημειακή και αρχιτεκτονική έκφραση. Το σύνολο της παρέμβασης θα ολοκληρωθεί έως τις 28 Οκτωβρίου του 2025.
Επιστρέφω όμως στην Κιβωτό που αποκαλύπτουμε σήμερα. Ως έργο της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, η Κιβωτός ενδεικνύει πώς η θυσία οδηγεί τις ψυχές από το έδαφος της Ελλάδας στον ουρανό της Πατρίδας μας. Φιλοδοξεί να συνιστά το διαχρονικό προσκλητήριο τους, ως διαρκώς παρόντων και ζώντων στην εθνική μνήμη.
Διότι είναι διαχρονικά παρών και διαχρονικά ζων όποιος πότισε με το αίμα του το δέντρο της ελληνικής ελευθερίας.
Η Κιβωτός Εθνικής Μνήμης συνιστά διαυγές στοιχείο της ανάτασης των ψυχών και της αλήθειας του Ελληνισμού. Γιατί αλήθεια στην ελληνική γλώσσα είναι η άρνηση της λήθης, της λησμονιάς. Δηλαδή η διατήρηση της μνήμης.
Αυτή η διατήρηση της μνήμης των νεκρών στις ψυχές των ζώντων συνιστά τη μόνη δυνατή αιωνιότητα για τον άνθρωπο.
Κι επιδιώκουμε με την Κιβωτό, τη διαιώνιση της μνήμης των νεκρών μας. Όχι μόνο μνημειακά. Αλλά κυρίως ως ζώσας και κινητροδοτούσας δύναμης για το αύριο της χώρας.
Επιδιώκουμε, με τις δυνατότητες της σύγχρονης τέχνης, την ενσωμάτωση του παραδείγματος της αυτοθυσίας στο εθνικό μας αφήγημα. Ιδίως στο αφήγημα της νέας γενιάς των Ελλήνων.
Η ανθρώπινη ζωή, η ύπαρξη του ανθρώπου, υπερβαίνει το βιολογικό τέλος και αποκτά έννοια και σημασία εφόσον καταστεί στοιχείο διαχρονικής συλλογικής ταυτότητας.
Κι η συλλογική ταυτότητα έχει ισχυρά στοιχεία που την καθιστούν διακριτή. Αλλιώς δεν μπορεί να μοχλεύσει αφοσίωση, πόσο μάλλον θυσία.
Τα ταυτοτικά στοιχεία της νέας Ελλάδας είναι γνωστά: Πατρίδα - Γλώσσα - Παραδόσεις - Θρησκεία - Οικογένεια. Αυτά είναι. Αυτοί είμαστε. Υπέρ αυτών η θυσία. Και δι’ αυτών η αθανασία.
Η νέα Ελλάδα αναγεννήθηκε με αγώνες και η ύπαρξη του νέου Ελληνισμού σφυρηλατήθηκε με το αίμα των Ελλήνων που τιμάμε σήμερα. Κι η μνήμη τους ζει εσαεί στις καρδιές όλων των πραγματικών Ελλήνων, των θεματοφυλάκων των εθνικών παραδόσεων.
Εν πλήρει επιγνώσει της προσωπικής μου ανεπάρκειας, κλείνω δανειζόμενος τα λόγια του Στρατηγού Κωνσταντίνου Νίδερ από την Ημερήσια Διαταγή του Α΄ Σώματος Στρατού την 20η Μαΐου 1919:
«Τελευτών, αποκαλύπτομαι νοερώς και ευλαβές κλίνω το γόνυ προ των αγνώστων ταφών των [εν Μεσημβρινή Ρωσία] πεσόντων ενδόξων νεκρών μας, ων το τίμιον και πολύτιμον αίμα επότισε δαψιλώς το δένδρον της ελληνικής Ελευθερίας και συνέπηξε το οικοδόμημα της Μείζονος Ελλάδος.
Αιωνία ευγνωμοσύνη εις τους πεσόντας!». Σας ευχαριστώ».
Η Κιβωτός Εθνικής Μνήμης εντάσσεται ως σημείο αναφοράς στη συνολική ανάπλαση της όψης και του περιβάλλοντος χώρου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, η οποία περιλαμβάνει τη νέα βιοκλιματική πρόσοψη (δωρεά του κ. Ευάγγελου Μυτιληναίου), το υπό ανέγερση κτίριο Κυβερνοπολέμου (δωρεά του κ. Θάνου Λασκαρίδη) και τον χώρο της νέας εισόδου και των υψηλών προσκεκλημένων, που έχει ήδη ολοκληρωθεί (δωρεά κ. Γεώργιου Περιστέρη/ ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ).
Πρόκειται για έργο του κορυφαίου γλύπτη και καθηγητή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κώστα Βαρώτσου, το πρώτο έργο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης που εγκαθίσταται σε στρατιωτικό χώρο.
Η Κιβωτός Εθνικής Μνήμης πλαισιώνεται από 2 αλσύλλια με 25 και 28 ελαιόδεντρα, συμβολίζοντας την 25η Μαρτίου 1821 και την 28η Οκτωβρίου 1940, αντίστοιχα.
Επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη το πρόγραμμα φύτευσης 400 δένδρων στο Στρατόπεδο Παπάγου, τα οποία συμβολίζουν τα 400 χρόνια Οθωμανικού Ζυγού, τα οποία θα αποτελούν παράλληλα έναν πνεύμονα πρασίνου για την περιοχή, ενώ έχει ξεκινήσει ο σχεδιασμός υπόγειου γκαράζ 1.232 θέσεων, που θα προσφέρει τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί ο υπέργειος χώρος ως επιπλέον χώρος πρασίνου.
To σημείωμα του Κ. Βαρώτσου για το έργο
Πρόκειται για την συνολική αντιμετώπιση του κτηρίου, αλλά και του περιβάλλοντα χώρου του ΥΠΕΘΑ ως μία ενιαία αισθητική. Δύο είναι τα βασικά στοιχεία, η εξέλιξη του Μνημείου των Αθανάτων του Έθνους και η νέα όψη των κτηριακών εγκαταστάσεων.
Το μνημείο αποτελείται από κατακόρυφες γυάλινες στήλες πάνω στα οποία παρουσιάζονται τα ονόματα των πεσόντων στα πεδία των μαχών της Ελλάδας από το 1830 έως το 1974. Η κατασκευή που ξεκινάει από το έδαφος υψώνεται έως τα έξι μέτρα.
Πρόκειται για έναν μεγάλο λαβύρινθο όπου τα ονόματα των πεσόντων επιπλέουν στον χώρο και έχουν μία κίνηση ανοδική προς τον ουρανό δημιουργώντας μία αίσθηση αιώρησης σε ένα κενό που γίνεται αιώνιο. Το μνημείο αγκαλιάζει τους επισκέπτες χωρίς να κρύβει τη θέα, αφήνοντας τον χώρο να εκφραστεί και το φως να περάσει μέσα του. Το μνημείο θα έχει και έναν εσωτερικό φωτισμό, ο οποίος θα περνάει μέσα από τα γυαλιά δίνοντας την δυνατότητα να έχει μία διαφορετική, επιβλητική εικόνα και το βράδυ.
Η προσθήκη ενός κελύφους, αποτελούμενου από κατακόρυφα λευκά σκίαστρα, στην εξωτερική όψη του κτηρίου, προσδίδει μία σύγχρονη και κομψή αισθητική. Τα σκίαστρα αυτά αποτελούν μέρος ενός βιοκλιματικού σχεδιασμού, που αποσκοπεί στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου. Συγκεκριμένα, βοηθούν στη μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας που εισέρχεται στο εσωτερικό, περιορίζοντας, έτσι, την ανάγκη για κλιματισμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και εξοικονομώντας ενέργεια.
Επιπλέον, τα σκίαστρα συμβάλλουν στη δημιουργία ενός πιο άνετου και δροσερού εσωτερικού περιβάλλοντος για τους χρήστες του κτηρίου, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής τους σε αυτό και προωθώντας τη βιωσιμότητα.
Η καθ' ύψος διάρθρωση του κελύφους γίνεται στη ζώνη της βάσης, που αντιστοιχεί στο ύψος του γυάλινου μνημείου των Πεσόντων, και σε τρεις ακόμη ζώνες. Από κάτω προς τα πάνω, τα στοιχεία σε αυτές πυκνώνουν, κρύβοντας, σταδιακά, την υφιστάμενη όψη. Στις τρεις ζώνες, πάνω από αυτήν της βάσης, προβάλλονται, νοητά, οι τρεις Κλάδοι των Ενόπλων Δυνάμεων.
Δείτε εικόνες:
Φωτογραφία: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ/EUROKINISSI
