Την πιο φιλόδοξη και εμβληματική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης, που είναι η ίδια η λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και η αποκομματικοποίηση του, αποτελεί το νομοσχέδιο για το επιτελικό κράτος που κατατίθεται σήμερα στη Βουλή.
Είναι το πρώτο νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη και αποτελεί το θεμέλιο αυτού που οραματίζεται για την επόμενη μέρα της χώρας. Το οικοδόμημα της ισχυρής ανάπτυξης, της ανεξάρτητης λειτουργίας των θεσμών και της λογοδοσίας των κρατικών λειτουργών για τα πεπραγμένα τους θα βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο θα ασκείται η διακυβέρνηση της χώρας. Για το λόγο αυτό το νομοσχέδιο που συνέταξε ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης και θα εισηγηθεί στο Κοινοβούλιο προωθεί με γρήγορα βήματα και δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα όλες τις απαραίτητες αλλαγές.
Νομοσχέδιο τομή για το ελληνικό κράτος
Στόχος είναι, όπως επισημαίνουν κυβερνητικά στελέχη, ο συγκεκριμένος νόμος να αποτελέσει θεσμική τομή για το ελληνικό κράτος καθώς αφενός συγκεντρώνει όλες τις διάσπαρτες διατάξεις των τελευταίων 40 ετών για την οργάνωση της κυβέρνησης και της κεντρικής διοίκησης και αφετέρου δημιουργεί νέους θεσμούς και κανόνες για τη λειτουργία του κράτους στα πρότυπα των θεσμικά ανεπτυγμένων κρατών της ΕΕ ενόψει του 2021.
Παράλληλα επικεντρώνεται στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς του κράτους και την βελτίωση της επαφής τους με αυτό ώστε να εξυπηρετούνται με ταχύτητα, διαφάνεια και κυρίως χωρίς ταλαιπωρία από τη γραφειοκρατία.
Η διακυβέρνηση της χώρας λαμβάνει χαρακτηριστικά σύγχρονου management με στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα, ανά τομέα, αλλά και συνολικά της κυβέρνησης. Σε αυτό το πλαίσιο το νομοσχέδιο προβλέπει μια ισχυρή Προεδρία της Κυβέρνησης που θα συντονίζει το κυβερνητικό έργο και θα υποστηρίζει τον Πρωθυπουργό. Το υπουργικό συμβούλιο θα συνεδριάζει τακτικά και θα χαράσσει την πολιτική που στη συνέχεια θα εξειδικεύεται ανά υπουργείο, ενώ κάθε χρόνο θα δημοσιεύονται τα σχέδια δράσης των υπουργείων και το συνολικό σχέδιο δράσης της Κυβέρνησης και έτσι θα τίθεται στο μικροσκόπιο των πολιτών η πορεία εφαρμογής τους, αυξάνοντας την λογοδοσία.
Οι τομές του νέου νομοσχεδίου
Στις τομές του νομοσχεδίου περιλαμβάνεται η επιχείρηση αποκομματικοποίησης του κράτους και η εμπλοκή της δημόσιας διοίκησης στην χάραξη της πολιτικής. Είναι η πρώτη φορά που θα προβλέπεται νομοθετικά η εκχώρηση αρμοδιοτήτων από τους υπουργούς προς τους διευθυντές των υπουργείων.
Προς αυτή την κατεύθυνση, σύμφωνα με πληροφορίες, δημιουργείται ο νέος θεσμός του μόνιμου Υπηρεσιακού Γραμματέα σε κάθε Υπουργείο με τριετή θητεία, ο οποίος θα επιλέγεται αποκλειστικά από το ΑΣΕΠ, θα είναι δημόσιος υπάλληλος, και θα του ανατεθούν δια νόμου σημαντικές εξουσίες που έχει σήμερα το πολιτικό προσωπικό. Με τον τρόπο αυτό θα απλουστευθούν οι διαδικασίες και κυρίως θα αποκομματικοποιηθούν βασικές λειτουργίες του κράτους, καθώς δεν θα μπορεί κανείς υπουργός να επηρεάσει την επιλογή του, όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Ανάλογες εξουσίες θα ανατεθούν και στους Γενικούς Διευθυντές της Διοίκησης οι οποίοι θα επιλέγονται από τα υπηρεσιακά συμβούλια με διαφανή και αξιοκρατικό τρόπο.
Μια φορά το χρόνο, πριν την έναρξη εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης της Κυβέρνησης, θα οργανώνεται συνάντηση του υπουργικού συμβουλίου με όλους τους Γενικούς Διευθυντές των Υπουργείων, για τον προγραμματισμό των δράσεων τους και την βελτιστοποίηση της συνεργασίας μεταξύ πολιτικού και διοικητικού προσωπικού.
Εμφαση στη καταπολέμηση της διαπλοκής συμφερόντων
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην διαφάνεια και την καταπολέμηση φαινομένων διαπλοκής συμφερόντων. Σύμφωνα με πληροφορίες θα περιγράφεται ένα αυστηρό πλαίσιο ασυμβίβαστων προκειμένου κάποιος να γίνει υπουργός, γενικός γραμματέας ή διοικητής δημόσιου φορέα. Τα νέα ισχυρά κωλύματα θα θεσμοθετηθούν, ώστε να αποφεύγεται η σύγκρουση συμφερόντων και οι προβλέψεις θα αφορούν τόσο τη διάρκεια εκτέλεσης των καθηκόντων τους όσο και για τον επόμενο χρόνο από τη λήξη της θητείας τους.
Μεταξύ άλλων θα απαγορευθεί η πρόσληψη συγγενών πρώτου και δεύτερου βαθμού, ενώ απαγόρευση σύναψης οποιασδήποτε σύμβαση με το δημόσιο θα έχουν και οι σύζυγοι, όπως και τα παιδιά των κυβερνητικών στελεχών. Σε όλο το κυβερνητικό σχήμα -υπουργούς, υφυπουργούς και γενικούς και ειδικούς γραμματείς- θα απαγορευθεί οποιασδήποτε παράλληλη επαγγελματική και επιχειρηματική δραστηριότητα.
Επίσης δημιουργείται νέα Ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας που ενοποιεί όλα τα εσωτερικά σώματα ελέγχου της διοίκησης (Επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης, Επιθεωρητές Υγείας, Επιθεωρητές Μεταφορών και Υποδομών, Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης,) για να καταπολεμηθεί, όπως υποστηρίζουν αρμόδια κυβερνητικά στελέχη, με δραστικό τρόπο η διαφθορά, τόσο προληπτικά, όσο και κατασταλτικά. Ολες αυτές οι υπηρεσίες θα τελούν πλέον υπό τη σκέπη ενός Διοικητή, ο οποίος θα λειτουργεί με πλήρη ανεξαρτησία από το πολιτικό σύστημα στο πρότυπο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων. Στα υπόλοιπα ελεγκτικά σώματα (ΣΔΟΕ, ΣΕΠΕ, Υπ. Περιβάλλοντας και Ενέργειας) που αφορούν την αγορά, καταργούνται οι μετακλητοί γενικοί ή ειδικοί γραμματείς και αντικαθίστανται από Γενικούς Διευθυντές που προέρχονται από την Διοίκηση. Και οι τελευταίοι θα επιλέγονται από τα υπηρεσιακά συμβούλια.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει συνολικά 200 διατάξεις και αναμένεται να ψηφιστεί μέχρι τις 8 Αυγούστου.