Μια Νέα Δημοκρατία που θύμιζε ναφθαλίνη συγκεντρώθηκε στο Μέγαρο Μουσικής για να χειροκροτήσει τον Κώστα Καραμανλή. Ο πρώην πρωθυπουργός, ωστόσο, δεν απευθύνθηκε στο παρελθόν που τον ανέδειξε, αλλά στο μέλλον που δεν αποκλείεται να του επιφυλάσσει νέους ρόλους.
Ο κ. Καραμανλής, κατά τους «καραμανλικούς», γεφύρωσε τις διαφορετικές απόψεις που συγκρούονται εντός του κόμματός του για τα εθνικά θέματα, ειδικά για τα ελληνοτουρκικά, και ισοσκέλισε αριστοτεχνικά το τρίγωνο που σχηματίζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Αντώνης Σαμαράς (που ήταν στο ακροατήριο) και, πλέον, ο ίδιος.
Οι λεπτές αποχρώσεις της ομιλίας του διέφυγαν μάλλον από το πολυπληθές ακροατήριο, το οποίο ενημερώθηκε μέσα από τα δίκτυα της καραμανλικής συνιστώσας της ΝΔ και της εορτάζουσας τα 40 χρόνια λειτουργίας της, Πανελλήνιας Οργάνωσης Γυναικών «Παναθηναϊκή», ιδρυτικό μέλος της οποίας είναι η πρώην υπουργός Φάνη Πάλλη-Πετραλιά και μέλος της επιστημονικής επιτροπής η ευρωβουλευτής Ελίζα Βόζεμπεργκ.
Οι πολλοί πήγαν στο Μέγαρο Μουσικής για να δουν από κοντά τον ακριβοθώρητο διάδοχο του ιδρυτή της παράταξης και για να αποδείξουν ότι η καραμανλική κληρονομιά παραμένει ισχυρή στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας. Επίσης, για κοινωνικούς λόγους έπειτα από τις διαδοχικές καραντίνες που τους κράτησαν κλεισμένους στα σπίτια τους, βρήκαν μια ευκαιρία να τα πουν από κοντά.
Ποιοι πήγαν στο Μέγαρο Μουσικής
Στις πρώτες σειρές της αίθουσας Τριάντη, όμως, βρέθηκαν πολλοί υπουργοί, βουλευτές, ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Παναγιώτης Πικραμμένος, η Ντόρα Μπακογιάννη, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Ακόμα και αυτοπροσδιοριζόμενοι καραμανλικοί που στηρίζουν ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο Ευάγγελος Αντώναρος και ο Απόστολος Γκλέτσος. Σε αυτούς όλα τα μηνύματα ήταν ξεκάθαρα. Με πρώτο και κύριο ότι ο Καραμανλής, όταν εκτιμά ότι τα εθνικά θέματα δυσκολεύουν, δεν θα μένει σιωπηλός, ότι έχει ακόμα κάποιον ρόλο να παίξει.
Όποια γνώμη και αν έχει κάποιος για τον πρώην πρωθυπουργό και για την αυτοκριτική που αποφεύγει να κάνει για τη χρεοκοπία της Ελλάδας, η χθεσινή εκδήλωση δεν αφήνει αμφιβολία ότι διατηρεί την επιρροή του στη «γαλάζια» παράταξη. Άλλωστε, η πλειονότητα της κοινωνικής βάσης της ΝΔ είναι αυτή που κατέκλυσε το Μέγαρο Μουσικής και αποθέωσε τον κ. Καραμανλή, ηλικιωμένοι, μεσοαστοί, παλιομοδίτες, αφιερωμένοι στις παραδόσεις και στα είδωλά τους -όχι αυτή που ακολουθεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη, πιο νεανική, τεχνοκρατική και ανοιχτή στον κόσμο.
Ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός, ως ψυχοσύνθεση και πολιτική οντότητα, μπορεί να συνδεθεί και με τους δύο κόσμους. Διαθέτει τον κοσμοπολιτισμό του κ. Μητσοτάκη, αλλά δεν απαρνήθηκε ποτέ τις ευκολίες του πελατειακού συστήματος και του φημισμένου επωνύμου του. Έχοντας παραμείνει στο περιθώριο από το 2009 που έχασε τις εκλογές, έχοντας απολαύσει την ασυλία που του πρόσφερε ο ΣΥΡΙΖΑ, αποφεύγοντας να υπονομεύσει τον κ. Μητσοτάκη στη διάρκεια μεγάλων κρίσεων -ακόμα και στην αρχική αναποφασιστικότητα του κόμματός του για τη Συμφωνία των Πρεσπών-, αποκατέστησε τη θέση του στο τέμπλο της «γαλάζιας» παράταξης. Ο χρόνος θεραπεύει όλα τα τραύματα...
Η αντίφαση με τη Ρωσία και οι ΗΠΑ
Ακόμα και την καχυποψία του ίδιου του Καραμανλή για τη στάση των ΗΠΑ έναντί του, εξαιτίας της υπόθεσης «Πυθία», και τις καταγγελίες για σχέδιο δολοφονίας του, εξαιτίας των ανοιγμάτων που έκανε προς τη Ρωσία.
Στην ομιλία του φάνηκε ότι παίρνει αποστάσεις από το φιλορωσικό/φιλοπουτινικό ακροατήριο, προς το οποίο αιμορραγεί η ΝΔ, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. «Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι πράξη παράνομη, απαράδεκτη και καταδικαστέα. Απερίφραστα και καθαρά», τόνισε. Και πρόσθεσε ότι «ο πόλεμος είναι καταστροφικός, η παράτασή του εγκυμονεί πολλαπλάσιους κινδύνους και επείγει ο τερματισμός του».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει διχάσει την Ευρώπη σε διάφορα επίπεδα. Υπάρχει από τη μια πλευρά το «στρατόπεδο της Ειρήνης», που πιστεύει ότι πρέπει να υπάρξει άμεσα εκεχειρία και έναρξη ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, και από την άλλη πλευρά το «στρατόπεδο της Δικαιοσύνης», το οποίο θεωρεί ότι η Ρωσία θα πρέπει να πληρώσει ένα τίμημα για τον πόλεμο που ξεκίνησε και ότι δεν είναι τώρα η ώρα για να σταματήσει ο πόλεμος. Στην πρώτη ομάδα συγκαταλέγονται η Γαλλία, η Ιταλία, η Γερμανία, και στη δεύτερη ομάδα η Πολωνία, οι Βαλτικές χώρες, η Βρετανία. Οι ΗΠΑ, η ισχυρότερη δύναμη, δεν έχουν ξεκάθαρη στάση, καθώς μιλούν ταυτόχρονα για νίκη της Ουκρανίας και για αποδυνάμωση της Ρωσίας. Μοιάζουν να μην έχουν σχέδιο.
Στη στάση των ΗΠΑ αναφέρθηκε ο πρώην πρωθυπουργός, επισημαίνοντας ότι «δεν είναι ξεκάθαρο αν έχουν εξίσου ισχυρά κίνητρα (σ.σ. με την Ευρώπη) για την ταχεία περάτωση του πολέμου, αφού εκ των πραγμάτων δεν υφίστανται τις οδυνηρές του συνέπειες. Σε κάθε περίπτωση, επ' ουδενί στον ίδιο βαθμό. Είναι η Ευρώπη που πρέπει να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην κατάπαυση του πυρός, τη λήξη του πολέμου και την επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Η κριτική στην Ευρώπη και το «σφίξιμο» των υπουργών
Στο σημείο αυτό ορισμένοι υπουργοί και βουλευτές «σφίχτηκαν» και όποιος παρατηρούσε προσεκτικά τα πρώτα καθίσματα, θα έβλεπε ότι δεν χειροκρότησαν, διότι εξέλαβαν αυτή την κριτική ως έμμεση φιλορωσική στάση. Άλλωστε, ούτε τότε, ούτε αργότερα είπε ο κ. Καραμανλής κάτι επαινετικό για την ελληνική κυβέρνηση και για τον κ. Μητσοτάκη. Και δεν πέρασε απαρατήρητο.
Αυτή δεν ήταν η μόνη αντίφαση, που εντόπισαν οι καχύποπτοι, στην ομιλία του πρώην πρωθυπουργού. Στη συνέχεια, παρότι, σύμφωνα με αυτούς, νόθευσε την καθαρή αντιρωσική στάση, ρίχνοντας ευθύνες στην Ευρώπη και στον τρόπο που διαπραγματεύεται με τον Πούτιν για τη συνέχιση του πολέμου, τάχθηκε κατά του αναθεωρητισμού της Τουρκίας -ο οποίος είναι όμοιος με αυτόν του Πούτιν.
«Η Ελλάδα αντιτίθεται εξ ορισμού σε οποιαδήποτε μορφή αναθεωρητισμού και ανατροπής του status quo. Και για λόγους αρχής, αφού η ανοχή σε τέτοιες τάσεις θα οδηγούσε αργά ή γρήγορα στην Ευρώπη στα δεινά που εβίωσε το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Πάνω από όλα, όμως, επειδή η Ελλάδα γειτνιάζει με χώρα που και αναθεωρητικές επιδιώξεις έχει και με προσφυγή στη βία απειλεί, αλλά και με παράνομη εισβολή και κατοχή σε βάρος της Κύπρου βαρύνεται», είπε.
«Ειδικά σε ό,τι αφορά την Κύπρο», συνέχισε, «δεν μπορεί να μη σημειωθεί η καταφανής αναντιστοιχία στη στάση των περισσοτέρων συμμάχων και εταίρων. Ενώ, δηλαδή, και ορθώς, καταδικάζεται η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, επιβάλλονται κυρώσεις και ενισχύεται παντοιοτρόπως ο αμυνόμενος, το επί μισό σχεδόν αιώνα συνεχιζόμενο δράμα της Κύπρου αποσιωπάται απολύτως. Ακόμα χειρότερα, καταβάλλονται διαχρονικά προσπάθειες να γίνουν αποδεκτές λύσεις που θέτουν σε ίση μοίρα θύτη και θύμα».
Πολύ πιο εκλεπτυσμένα, δεν είπε κάτι διαφορετικό από τον κ. Σαμαρά, ο οποίος με τον μπρούτο τρόπο του μίλησε κατά του «λόμπι του Κατευνασμού» στην Ελλάδα, που έχει διεισδύσει σε όλα τα πολιτικά κόμματα. «Συγκρούστηκα με αυτούς τους κυρίους. Διαφώνησα ευθέως με την επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών. Δεν διαφωνούσα “να συζητάμε γενικά” με την Τουρκία… Διαφώνησα με το να κάνουμε επίσημο διάλογο, την ώρα που συνεχίζονταν και κλιμακώνονταν οι προκλήσεις και τα τετελεσμένα του Ερντογάν. Κι ο Ερντογάν κατάφερε έτσι, τελικά, να αποφύγει τις κυρώσεις! Όπως ακριβώς επεδίωκε η κυρία Μέρκελ (…) Γι’ αυτό είπα τότε: ''Με Πειρατές δεν κάνεις διάλογο''. Γιατί τέτοιος ''διάλογος'' ενθαρρύνει -και ''νομιμοποιεί" στα μάτια τρίτων- την κλιμάκωση των προκλήσεων».
«Δείτε και την καινούργια τους αντίφαση σήμερα» πρόσθεσε, μιλώντας στο συνέδριο της ΝΔ, ο κ. Σαμαράς. «Όταν έγινε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η διεθνής κοινότητα επέβαλε, χωρίς δισταγμό, τις πιο σκληρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Κυρώσεις που συνεχώς κλιμακώνονται. Γι’ αυτό τον πόλεμο βέβαια -στην Ουκρανία- κανείς δεν μίλησε για ''απειλές κυρώσεων''. Κατευθείαν "στο ψαχνό". Και σωστά. Γιατί η Ρωσία ποδοπάτησε το Διεθνές Δίκαιο!».
Οι λεπτές ισορροπίες του κ. Καραμανλή
Ο κ. Καραμανλής, που ξέρει από ισορροπίες, εμφανίστηκε λίγο πιο σκληρός από τον κ. Μητσοτάκη, ο οποίος έχει επίσης ασκήσει κριτική στην Ευρώπη χωρίς να τη συνδέει με τη στάση των ΗΠΑ, και λίγο πιο μαλακός από τον κ. Σαμαρά.
Γι' αυτό η ομιλία του δεν δημιούργησε εσωκομματικές εντάσεις και κανένας δεν δυσκολεύτηκε να χειροκροτήσει όσα είπε για την Τουρκία. Ο πρώην πρωθυπουργός ανέδειξε ότι οι προκλήσεις της γειτονικής χώρας δεν είναι συγκυριακές, δεν οφείλονται στην ανάγκη να συσπειρώσει ο Ερντογάν τη βάση του ούτε στον εκνευρισμό του από την υποδοχή του Έλληνα πρωθυπουργού στις ΗΠΑ. Αντιθέτως, υπαγορεύονται από ένα σχέδιο κυριαρχίας στην περιοχή.
«Όλα δείχνουν ότι η Τουρκία θεωρεί ότι ιστορικά, γεωπολιτικά, με βάση το μέγεθος και τον πληθυσμό της δικαιούται ηγετικού ρόλου στην Ανατολική Μεσόγειο και επέκεινα. Ρόλου που θα την αναβιβάζει σε πρωταγωνιστή και κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή, με συνακόλουθη τη σχετική υποβάθμιση της σημασίας και του ρόλου των υπολοίπων και τη σταδιακή καθυπόταξή τους στις προτεραιότητες της ίδιας», σημείωσε.
Ο κ. Καραμανλής καταδίκασε την πολιτική των ίσων αποστάσεων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. «Η άποψη ότι για την ένταση στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις υπάρχει αμοιβαία ευθύνη, ότι η ελληνική στάση ρέπει στον μαξιμαλισμό, ότι πρέπει να επιδείξουμε μεγαλύτερη ευελιξία και συμβιβαστική διάθεση, ότι δεν μπορούμε να αρνούμαστε τη διεύρυνση της ατζέντας τών προς επίλυση θεμάτων που κατά το δοκούν φορτώνει ολοένα η Τουρκία, είναι εσφαλμένη. Εσφαλμένη διότι διαβάζει λάθος την Τουρκία. Γιατί στηρίζεται σε λάθος δεδομένα και οδηγεί σε ψευδαισθήσεις. Κυρίως στην ψευδαίσθηση ότι αρκεί να δείξουμε κάποια υποχωρητικότητα και όλα θα διευθετηθούν προς όφελος όλων».
«Δεν αμφισβητώ την ειλικρίνεια προθέσεων και τον πατριωτισμό κανενός», συνέχισε. «Σέβομαι τις αντιλήψεις όλων. Θέλω όμως να υπογραμμίσω ότι η υιοθέτηση μιας τέτοιας συμπεριφοράς θα οδηγούσε σε σοβαρές, ίσως και μοιραίες βλάβες στα εθνικά συμφέροντα, και θα αποθράσυνε ακόμα περισσότερο την άλλη πλευρά».
Η Τουρκία έχει ηγεμονικές επιδιώξεις
Και πρόσθεσε καταχειροκροτούμενος: «Με εκπτώσεις σε θέματα εθνικής κυριαρχίας δεν εξαγοράζεται η ειρήνη. Το αντίθετο. Οι εκπτώσεις τέτοιου είδους απλώς μεγαλώνουν τη βουλιμία και εντείνουν τις ηγεμονικές επιδιώξεις και τον επεκτατισμό των γειτόνων».
Συνεχώς, το ακροατήριό του χειροκροτούσε τις απλοϊκές πατριωτικές κορώνες του και όχι τη βαθύτερη ανάλυσή του. Αλλά και ο ίδιος δεν εκβίαζε τη δοξαστική ανταπόκριση σε όσα έλεγε, αν ήθελε θα μπορούσε να τους ξεσηκώνει σε κάθε φράση του. Όπως, όταν είπε ότι: «Η συμπεριφορά της Δύσης και πρωτίστως των ΗΠΑ αντανακλούσε την αντίληψη ότι βασική προτεραιότητα στην περιοχή ήταν να κρατηθεί η Τουρκία πάση θυσία στο δυτικό στρατόπεδο. Συνέπεια της αντίληψης αυτής ήταν η υιοθέτηση πολιτικής ίσων αποστάσεων έναντι της Τουρκίας και της Ελλάδας (…) Ίσες αποστάσεις όμως και ουδετερότητα μεταξύ δικαίου και αδίκου, μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, συνιστά εύνοια προς τον παρανομούντα, συνιστά έμμεση και υποκριτική στήριξη προς τον ταραξία». Ουδείς συγκινήθηκε.
Χειροκρότησαν ξανά όταν τον άκουσαν να καλεί σε εθνική ενότητα και να λέει «σε τελική ανάλυση, ασχέτως επί μέρους απόψεων, όλες και όλοι την ίδια γαλανόλευκη φανέλα φοράμε!».
Το φάντασμα του Ντε Γκωλ
Τι επιδίωκε ο πρώην πρωθυπουργός με αυτή την εμφάνιση δεν είναι ξεκάθαρο. Ίσως να ανησυχεί για την κλιμάκωση της έντασης με την Τουρκία και με αφορμή την πρόσκληση ενός συλλόγου αξιοσέβαστων κυριών, οι οποίες μέχρι πρότινος δεν είχαν εκδηλώσει καμία έφεση για την εξωτερική πολιτική, βγήκε να τα πει. Να συμβάλει στη σύμπηξη εθνικού μετώπου. Ίσως, με αφορμή τη φημολογία ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφιος στις εκλογές, να ήθελε να διεκδικήσει έναν υπερκομματικό ρόλο, τον ρόλο του εθνικού ηγέτη.
Ίσως οι αναφορές, με τις οποίες έκλεισε την ομιλία του στον στρατηγό Ντε Γκωλ, τον εμβληματικό ηγέτη της Γαλλίας, ο οποίος επεδίωκε να ενδυναμώσει την Ευρώπη καθιστώντας την ανεξάρτητη από τα συμφέροντα των ΗΠΑ, να μην ήταν τυχαίες. Ιδίως η τελευταία του φράση: «Υπογράμμιζε ακόμα ο De Gaulle: ''Ολη μου τη ζωή είχα μια συγκεκριμένη ιδέα για τη Γαλλία''. Και εμείς, στρατηγέ μου, κατ’ αναλογία, μια συγκεκριμένη ιδέα για την Ελλάδα έχουμε», να μην ήταν το κλείσιμο μιας ομιλίας, αλλά το πρελούδιο μιας νέας σελίδας στη ζωή του.
Ή ίσως, απλώς, να ήθελε να συντηρήσει τον καραμανλικό μύθο που συντηρεί τους Καραμανλήδες στον αφρό της πολιτικής ζωής.