Οι εξελίξεις σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία αποτελούν ένα σοκ για τη Δύση.
Όχι γιατί ο Πούτιν καταφέρνει να κερδίσει στο πεδίο -όπως εσφαλμένα προέβλεπαν οι υποστηρικτές του στο ξεκίνημα αυτού του πολέμου- αλλά γιατί ο πρόεδρος των ΗΠΑ τον ανακηρύσσει νικητή και απαιτεί να του αποδοθούν μάλιστα και οι δέουσες τιμές! Ποιον, τον Βλαντίμιρ Πούτιν, έναντι του οποίου έχει εκδοθεί από τον Μάρτιο του 2023 ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου.
Έχει σημασία να αναλύσουμε και να κατανοήσουμε γιατί οι εξελίξεις αυτές αποτελούν σοκ για τη Δύση.
Η εναντίωση της Δύσης στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία υπήρξε καθολική και δίχως αστερίσκους από όλες τις κυβερνήσεις -με ελάχιστες εξαιρέσεις, τύπου Όρμπαν- και βασίστηκε στην υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας και στην καταδίκη του ρωσικού αναθεωρητισμού. Ήταν μια αυτονόητη αντίδραση, βασισμένη στις στοιχειώδεις αρχές και αξίες του δυτικού κόσμου και στην τήρηση των βασικών κανόνων του διεθνούς δικαίου. Μια αντίδραση που δικαιολογούσε απολύτως και το επιχείρημα του Έλληνα πρωθυπουργού, ο οποίος, συντασσόμενος ευθέως στο πλευρό της Ουκρανίας, δήλωνε ότι η Ελλάδα επιλέγει να βρίσκεται στη σωστή πλευρά της Ιστορίας.
Τι συμβαίνει, όμως, σήμερα, και γιατί το να ανήκει κανείς στη σωστή πλευρά της Ιστορίας εξελίσσεται σε μια ορθή μεν αλλά επικίνδυνη επιλογή;
Η πλήρης ταύτιση του Τραμπ με τον Πούτιν ισοδυναμεί με την κατάρρευση της Δύσης ως σύστημα αξιών και ως διεθνοπολιτική συμμαχία. Και είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι αυτή η κατάρρευση επέρχεται με πρωτοβουλία του νόμιμα εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ, της χώρας δηλαδή που εμφανίζεται ως ηγέτιδα δύναμη του δυτικού κόσμου.
Ο Τραμπ έχει υιοθετήσει πλέον επισήμως τις περισσότερες από τις βασικές θέσεις του Πούτιν για τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Τρία χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ουάσιγκτον αποφαίνεται ότι ευθύνεται η Ουκρανία που δεν απέτρεψε την εισβολή και που δεν έκανε, στο διάστημα που μεσολάβησε, «deal» με τους επιτιθέμενους Ρώσους.
Η Ουάσιγκτον αποδέχεται τον αποκλεισμό της Ουκρανίας και της Ενωμένης Ευρώπης από τη διαπραγμάτευση ΗΠΑ-Ρωσίας -όπως ακριβώς επιθυμεί ο Πούτιν-, ενώ υιοθετεί πλήρως και την άποψη Πούτιν ότι ο Ζελενσκι δεν έχει δημοκρατική νομιμοποίηση, επειδή καθυστερούν -εξαιτίας του πολέμου- οι προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία.
Σημειωτέον ότι ο Πούτιν -που επιβάλλει την περί δημοκρατικής νομιμοποίησης άποψή του στον Τραμπ- είναι αυτός που έστειλε στη φυλακή όσους ζητούσαν ελεύθερες εκλογές στη Ρωσία.
Ποια είναι, λοιπόν, τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στη μέχρι πρότινος «σωστή πλευρά της Ιστορίας»;
Πρώτον, η απόλυτη ταύτιση του Τραμπ με την επιχειρηματολογία Πούτιν: Η Ουκρανία ευθύνεται που της επιτέθηκε η Ρωσία και που αμύνεται, ο Ζελένσκι είναι «δικτάτορας» με δημοτικότητα 4% (ασχέτως αν οι δημοσκοπήσεις τον δείχνουν πάνω από το 55%), επειδή δεν έχει κάνει εκλογές μετά τη λήξη της προεδρικής πενταετίας του το 2024, ενώ ο Πούτιν -που εξόντωσε όλους τους αντιπάλους του- είναι ένας δημοκράτης συνομιλητής-διαπραγματευτής.
Βεβαίως, είναι γνωστό ότι η εκλογική νομοθεσία της Ουκρανίας δεν επιτρέπει τη διενέργεια εκλογών εν καιρώ πολέμου. Και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό στη διεθνή σκηνή. Μέχρι και στη Μεγάλη Βρετανία -μια χώρα όπου δεν αμφισβητήθηκε ποτέ η δημοκρατία- ο Ουίνστον Τσώρτσιλ παρέτεινε τη θητεία του λόγω του πολέμου με τον Χίτλερ.
Δεύτερο νέο δεδομένο είναι η «δικαίωση» του αναθεωρητισμού και η επίσημη πλέον αναγνώριση ότι με τη δύναμη των όπλων μπορείς να επιβάλεις τετελεσμένα χωρίς καμία σε βάρος σου συνέπεια.
Μέχρι πρότινος, οι περισσότεροι στη Δύση συμφωνούσαν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν μπορεί να τελειώσει μόνο με τους όρους που θέτει και επιβάλλει ο επιτιθέμενος. Τώρα, έρχεται ο πρόεδρος των ΗΠΑ και απαιτεί όχι απλώς τη λήξη του με τους όρους που απαιτεί ο επιτιθέμενος, αλλά και τον διασυρμό των συμμάχων του αμυνόμενου.
Κατά τον Τραμπ, οι G7 οφείλουν να απαλείψουν τον όρο «επιτιθέμενος» όταν αναφέρονται στη Ρωσία του Πούτιν!
Μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας τι προηγούμενο δημιουργεί αυτή η αντιμετώπιση για καθέναν που επιθυμεί να αλλάξει τα σύνορα ή να δημιουργήσει κεκτημένα με στρατιωτική δύναμη. Το «πράσινο φως» έχει δοθεί πλέον από το δίδυμο Τραμπ-Πούτιν.
Όλα αυτά που συμβαίνουν εσχάτως στον κόσμο προκαλούν την κοινή λογική και αμφισβητούν ευθέως τις αξίες και τις αρχές της δυτικής συμμαχίας. Αν αναλογιστεί κάποιος τι έχει ειπωθεί μέσα σε ένα μήνα από τον πρόεδρο Τραμπ μένει άναυδος: ο Καναδάς να γίνει η 51η πολιτεία των ΗΠΑ, η Δανία να πουλήσει τη Γροιλανδία στις ΗΠΑ, η Ουκρανία να δώσει σπάνιες γαίες αξίας 500 δισ. δολαρίων και η Γάζα να γίνει resort χωρίς τους Παλαιστίνιους.
Προφανώς, όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με τη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Η Ελλάδα, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, δεν μπορούν να αποδεχθούν αυτές τις θέσεις μόνο και μόνο επειδή εκφράζονται από τον Αμερικανό πρόεδρο. Όχι μόνο γιατί αντίκεινται στις αρχές της Δύσης αλλά και επειδή οδηγούν σε πολύ επικίνδυνους δρόμους.
Η Ευρώπη έχει μια ιστορική ευκαιρία. Να ξυπνήσει και να διαφυλάξει τις αρχές της, διαφυλάσσοντας μαζί τους και την Ειρήνη που τόσο πάλεψε για να κερδίσει. Για να το επιτύχει χρειάζεται να αναλάβει γενναίες πολιτικές πρωτοβουλίες, έξω από το γραφειοκρατικό πλαίσιο στο οποίο κινείται σήμερα. Χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία -που με δική της επιλογή αποχώρησε από την ΕΕ- και ο Καναδάς, που σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπος με τις προκλητικές απειλές του Τραμπ, προσφέρονται για μια νέα ισχυρή συμμαχία σε όλα τα επίπεδα. Χρειάζεται τόλμη και φαντασία, για να ξεπεράσουμε το σοκ και να σκεφτούμε δημιουργικά για το κοινό μας μέλλον.