Στο ζήτημα του καθορισμού της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας με την Τουρκία έχουμε δομικές αποκλίσεις. Αν όμως δεν μιλάς με τον γείτονα, δεν πρόκειται να διευθετήσεις τις διαφορές.
Στόχος της ελληνικής κυβέρνησης είναι να εξευρεθούν οι πιθανές συγκλίσεις που είτε θα δώσουν λύση στο πρόβλημα είτε θα αποτελέσουν τη βάση για την προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη. Η υλοποίηση του στόχου είναι πράγματι δύσκολη. Όμως, οι διερευνητικές επαφές είναι το κατάλληλο φόρουμ για την αναζήτηση συγκλίσεων. Αν δεν μιλάς με το γείτονα, είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται ποτέ να διευθετήσεις τις διαφορές. Έτσι, ορθώς η Ελλάδα διατηρεί ανοιχτό το κανάλι επικοινωνίας.
Από τον 62ο γύρο των διερευνητικών επαφών, κανείς δεν περίμενε θαύματα. Οι προσδοκίες μας ήταν και παραμένουν ρεαλιστικές. Συχνά η άλλη πλευρά επιχειρεί να διευρύνει την ατζέντα, με θέματα που η Ελλάδα δεν συζητά. Η χώρα μας εμμένει στο συμφωνηθέν πλαίσιο και στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα τόσο στην Άγκυρα όσο και στη διεθνή κοινότητα ότι παραμένει προσηλωμένη στην προσπάθεια συμφωνίας για τα όρια της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας. Παράλληλα, η Ελλάδα σωστά δεν πέφτει στην παγίδα της Τουρκίας που θέλει να προσδώσει πολιτική διάσταση στις διερευνητικές. Τις συνδέει αυθαίρετα με τις πολιτικές διαβουλεύσεις ανάμεσα στα δύο υπουργεία Εξωτερικών, προσπαθώντας έτσι να αλλάξει «τερέν», μήπως και καταφέρει εμμέσως να εμπλουτίσει τη θεματολογία της συζήτησης. Πάντως, η ενδεχόμενη επίσκεψη του κ. Δένδια στην Άγκυρα σηματοδοτεί την πύκνωση των διαύλων επαφής και σίγουρα αποτελεί απόδειξη αυτοπεποίθησης. Με την Τουρκία έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας, μέχρι να πάψει να αποτελεί είδηση η συνάντηση υψηλών αξιωματούχων από τις δύο χώρες.
Στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Τουρκία θα ήταν ευτυχής, αν αποσυνδέονταν με κάποιο τρόπο τα ελληνοτουρκικά από τα ευρωτουρκικά. Όμως, γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Η στρατηγική που έχει ακολουθήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δικαιωθεί: η βελτίωση των σχέσεων Άγκυρας - Βρυξελλών έχει την Αθήνα ως υποχρεωτικό ενδιάμεσο σταθμό. Είναι προς όφελός μας η στροφή της Τουρκίας προς τη Δύση και η ενίσχυση των ευρωτουρκικών σχέσεων, όμως με την προϋπόθεση του σεβασμού των αρχών καλής γειτονίας και του διεθνούς δικαίου.
Το μεγάλο στοίχημα για την Άγκυρα είναι η ενεργοποίηση της λεγόμενης θετικής ατζέντας: επικαιροποίηση της συμφωνίας για το προσφυγικό, ανανέωση της τελωνειακής σύνδεσης, απελευθέρωση βίζας για τους Τούρκους πολίτες κλπ. Την τελευταία περίοδο, οι γείτονες προσπαθούν να πείσουν κράτη-μέλη της Ε.Ε. να πιέσουν προς την κατεύθυνση πλήρους ενεργοποίησης της θετικής ατζέντας. Όμως, τα πράγματα για την Τουρκία δεν είναι τόσο απλά και ευθύγραμμα.
Στη Σύνοδο θα αποτιμηθεί ο περιφερειακός ρόλος της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ακόμα, θα αξιολογηθεί η στάση της προς τις χώρες - μέλη της Ένωσης και θα τεθούν ζητήματα, όπως π.χ. η «υπόγεια» επικοινωνία της τουρκικής διεύθυνσης θρησκευτικών υποθέσεων Diyanet με τις μουσουλμανικές κοινότητες στην Ευρώπη. Στην πράξη, θα γίνει μια επιθεώρηση της συνολικής πολιτικής που έχει ακολουθήσει η Τουρκία τους προηγούμενους μήνες. Έτσι, δεν θα είναι εύκολη και αυτόματη η εφαρμογή της θετικής ατζέντας. Η Αθήνα είναι αποφασισμένη να αξιοποιήσει όλα τα όπλα που διαθέτει, προκειμένου η Τουρκία να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο και τις συνθήκες. Η θετική ατζέντα θα απελευθερώνεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις, κλιμακωτά και σε βάθος χρόνου. Στην πράξη, θα χρειαστεί ένας οδικός χάρτης, σε συνεννόηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου η Τουρκία να αποδείξει με πράξεις ότι υιοθετεί τις ευρωπαϊκές αρχές και τηρεί τη διεθνή νομιμότητα. Η συνέχιση των παράνομων ενεργειών σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας απομακρύνουν την ίδια από τη θετική ατζέντα που διακαώς επιθυμεί.
*Ο Τάσος Χατζηβασιλείου είναι βουλευτής Σερρών ΝΔ, Δρ. Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας