Λίγο-πολύ αναμενόμενα ήταν τα «μέτρα» που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός για την ανακούφιση των εξεγερμένων αγροτών.
Το πιθανότερο είναι ότι θα ακολουθήσει μια μικρή περίοδος ζυμώσεων στο αγροτικό στρατόπεδο, δεν αποκλείεται να υπάρξουν κάποια «νταηλίκια» για την τιμή των… τρακτέρ και των εξεγερμένων, αλλά τελικά θα αποκατασταθεί η ομαλότητα.
«Τέλος καλό, όλα καλά», λοιπόν. Δεν θα το λέγαμε. Ο κ. Μητσοτάκης δεν άφησε στη Βουλή περιθώριο για «όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά». Μίλησε για το τέλος της εποχής των λεφτόδεντρων, αναγνώρισε τη σοβαρότητα των προβλημάτων των αγροτών -του αγροτικού προβλήματος γενικότερα.
Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που ελληνική κυβέρνηση διαπιστώνει το άκρως προβληματικό της πρωτογενούς εθνικής παραγωγής. Παροχές διαφόρων ειδών πάντα δίνονταν μετά τις «θεσμικές», σχεδόν κατ’ έτος, αγροτικές εξεγέρσεις, και τα πράγματα «ηρεμούσαν» μέχρι την επόμενη φορά. Και λοιπόν, ποιο το ουσιαστικό αποτέλεσμα για τη ριζική αντιμετώπιση του τεράστιου δομικού προβλήματος της πρωτογενούς παραγωγής στη χώρα;
Με μπαλώματα και εκτονωτικά «μέτρα», βραχυπρόθεσμης λογικής, γενναία δουλειά δεν γίνεται. Το πρόβλημα θα επανεμφανισθεί, και μάλιστα επιβαρυμένο.
Ας υποθέσουμε ότι η εθνική οικονομία μπορούσε να υποστηρίξει άνετα και πλουσιοπάροχα τα αμιγώς οικονομικού περιεχομένου αιτήματα των αγροτών, αλιέων, κτηνοτρόφων. Όχι μόνο σε ό,τι αφορά τη μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο, το φθηνότερο αγροτικό ρεύμα και την ταχύτερη χορήγηση των αποζημιώσεων προς τους αγρότες, που εξήγγειλε χθες ο πρωθυπουργός, αλλά και μείωση της φορολογίας τους κατά… 80%, κατάργηση του ΦΠΑ σε όλα τα μέσα αγροτικής παραγωγής και πάει λέγοντας.
Σίγουρα, το κόστος της πρωτογενούς παραγωγής θα μειωνόταν αισθητά, το εισόδημα των αγροτών θα αυξανόταν -αλλά το αγροτικό πρόβλημα της χώρας θα λυνόταν, θα εκσυγχρονιζόταν και θα ελεγχόταν αυστηρότατα το κύκλωμα των μεσαζόντων που ευθύνεται για το έγκλημα ο παραγωγός να πουλάει τον αρακά του στο χωράφι 0,30 λεπτά και να τον αγοράζει από το σούπερ μάρκετ 3,80; Το καρτέλ των εμπόρων; Οι παράνομες και χωρίς παραστατικά νυχτερινές μεταφορές προϊόντων, που στερούν έσοδα από το κράτος;
Θα αποκτούσαμε μια καλοσχεδιασμένη και ριζικά αναδιοργανωμένη πρωτογενή παραγωγή, εναρμονισμένη με την παγκόσμια αλλά και εσωτερική ζήτηση και ικανή να την ικανοποιήσει; Θα υπήρχε κεντρικός συντονισμός κράτους-παραγωγών για στροφή σε παραγωγή προϊόντων σε τομείς στοχευμένης και εξασφαλισμένης ζήτησης;
Θα εκκαθαρίζονταν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί από τα παγωμένα χρέη τους στην παλιά Αγροτική Τράπεζα, ώστε να διαδραματίσουν (πολλοί διαθέτουν υποδομές και οργάνωση, αλλά… δεν έχουν ρευστό να λειτουργήσουν!), υπό την αιγίδα της πολιτείας, τον σημαντικό, κομβικό ρόλο που πρέπει;
Ο τωρινός αγροτικός ξεσηκωμός συμπίπτει με τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τα κοινά αιτήματα που τους ενώνουν είναι η επιτακτική ανάγκη μείωσης του κόστους παραγωγής. Αλλά στην περίπτωσή μας είναι λιγάκι… πιο απαιτητικά και περίπλοκα.
Στην Ευρώπη, η «πράσινη ατζέντα» που έχει υιοθετηθεί για το κλιματικό μέλλον του κόσμου (εκτεταμένη, χωρικά και χρονικά, αγρανάπαυση, υποχρεωτική μείωση ζιζανιοκτόνων, περιορισμός του αζώτου κ.λπ.) έχει αυξήσει δυσανάλογα, και λόγω οικονομίας κλίμακας, το αγροτικό κόστος. Σε αυτό απαιτούν στήριξη οι ξεσηκωμένοι της πρωτογενούς παραγωγής. Η οποία, όμως, θα πρέπει να πούμε ότι είναι σύγχρονη, εξορθολογισμένη, ανταγωνιστική, σε θέση να ικανοποιήσει την εγχώρια και διεθνή ζήτηση.
Στη χώρα μας είναι και αυτός ο παράγων υπεύθυνος για την αύξηση του κόστους, αλλά δεν είναι ο κυριότερος και ο σοβαρότερος. Εδώ ο αγροτικός κλήρος είναι κατακερματισμένος, δηλαδή εξ ορισμού προβληματικός, ανεπαρκής για παραγωγές κλίμακας και αντιοικονομικός.
Για παράδειγμα, η μικρή Ολλανδία, με απείρως λιγότερες εκτάσεις από τις δικές μας, εφοδιάζει ολόκληρη την Ευρώπη, και όχι μόνο, με πρώτης ποιότητας προϊόντα πρωτογενούς παραγωγής!
Το άνυδρο Ισραήλ, με μικρές κι αυτό εκτάσεις, όχι μόνο ικανοποιεί την εσωτερική ζήτηση, αλλά εξάγει και εξειδικευμένα αγροτικά προϊόντα σε αραβικές χώρες, αλλά και στην Ευρώπη.
Όταν πριν από χρόνια είχαν επισκεφθεί Ισραηλινοί την Ελλάδα, και είδαν την απίστευτη σπατάλη νερού για να ποτίζουν οι αγρότες μας «παραδοσιακά», με τις τεράστιες πομόνες να εκτοξεύουν τόνους νερού πάνω από τα χωράφια για να πέσει (όσο δεν εξατμιζόταν, δεν χανόταν…) σαν βροχή, τρελάθηκαν! Στην άνυδρη χώρα τους ποτίζουν «στάγδην» (δική τους και η παγκόσμια πατέντα), και ρωτούσαν αν καταλαβαίνουμε ότι σε λίγα σχετικά χρόνια το νερό θα αποτελεί το κυριότερο είδος εν ανεπαρκεία.
Εμίρηδες και σεΐχηδες από ζάπλουτες αραβικές χώρες με τις οποίες διατηρούμε άριστες σχέσεις, σε επαφές τους με το ελληνικό κράτος έχουν ζητήσει να «κλείσουν» με μακροχρόνια συμβόλαια αγροτικές γαίες για την καλλιέργεια λαχανικών, οπωροκηπευτικών, την κτηνοτροφία (εκτός χοιρινών), και με δικά τους έξοδα να χτίσουν σε κάποιες περιοχές αεροδρόμια για την άμεση, καθημερινή μεταφορά των προϊόντων στις χώρες τους…
Έτσι θα πρέπει να περιμένει κανείς να λειτουργεί (σε συνεννόηση και με διαρκή ενημέρωση και εκπαίδευση των αγροτικών συνεταιρισμών) ένα σύγχρονο, ευέλικτο «επιτελικό κράτος». Και να μη θεωρεί μόνο «μέτρα και παρεμβάσεις» τα επιδόματα, τις αποσπασματικές παροχές, τις υποσχέσεις.