Στις 17 Ιουλίου ξεκινά στις Βρυξέλλες μια από τις κρισιμότερες Συνόδους Κορυφής της ΕΕ, όπου οι ηγέτες των 27 κρατών μελών θα συναντηθούν δια ζώσης ξανά έπειτα από πέντε μήνες προκειμένου να λάβουν τις τελικές αποφάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τα περιθώρια έχουν στενέψει, οι ευρωπαϊκές οικονομίες αντιμετωπίζουν μια μεγάλη ύφεση με τις αβεβαιότητες να παραμένουν σε μεγάλο βαθμό και όλοι αντιλαμβάνονται ότι η συμφωνία είναι μονόδρομος. Η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, φρόντισε να το καταστήσει σαφές στην σύνοδο της 19ης Ιουνίου, που πραγματοποιήθηκε με τηλεδιάσκεψη. «Η οικονομία της ΕΕ βιώνει μια δραματική πτώση και οι πλήρεις επιπτώσεις της χειρότερης οικονομικής κάμψης της ΕΕ δεν έχουν ακόμα αποτυπωθεί στην αγορά εργασίας και ότι η ανεργία στην ευρωζώνη μπορεί να φθάσει στο 10%», δήλωσε στους συμμετέχοντες, τονίζοντας το μέγεθος του κινδύνου.
Παρόλα αυτά η διαπραγμάτευση δεν θα είναι εύκολη, όπως διαφαίνεται από τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις που είναι σε πλήρη εξέλιξη. Τις τελευταίες εβδομάδες οι επαφές του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με τους ηγέτες των κρατών μελών, αλλά και τα τηλεφωνήματα στις πρωτεύουσες μαρτυρούν ότι γίνεται προσπάθεια να μπει νερό στο κρασί της αρχικής πρότασης προκειμένου να επιτευχθεί ο πολυπόθητος συμβιβασμός.
Τι θα θέσει στο τραπέζι των συζητήσεων ο Μητσοτάκης
Όσον αφορά την Ελλάδα, η αρχική πρόταση για τον τρόπο κατανομής των 750 δις ευρώ αφήνει ιδιαίτερα ικανοποιημένη την Αθήνα καθώς το συνολικό ποσό που δικαιούται η χώρα μας φτάνει τα 32 δις ευρώ. Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν ξεκάθαρη από την αρχή: Το συνολικό πρόγραμμα να είναι μεγάλο και φιλόδοξο, ευέλικτο, να βασίζεται περισσότερο σε επιχορηγήσεις και λιγότερο σε δάνεια και να χρηματοδοτηθεί από κοινό δανεισμό. Το αρχικό πλαίσιο καλύπτει τις ελληνικές θέσεις, ωστόσο παραμένουν σε εκκρεμότητα πολύ σημαντικά ζητήματα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ζητώντας μέρος των χρημάτων που θα δοθούν με την μορφή επιδοτήσεων στην χώρα μας να κατευθυνθούν στην μείωση της φορολογίας. Το επιχείρημα είναι ότι για χώρες όπως η Ελλάδα είναι βασικό αναπτυξιακό και επενδυτικό εργαλείο η συγκεκριμένη πολιτική και μπορεί να περιλαμβάνεται στα κριτήρια διάθεσης των ευρωπαϊκών εργαλείων. Ενισχυτικό της θέσης αυτής είναι το γεγονός ότι η χώρα μας βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο του ΟΑΣΑ σε επίπεδο φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων, καθώς το 2019 έφταναν στο 41% και στόχος της κυβέρνησης είναι να φτάσουν στο 36%.
Πρόθεση της κυβέρνησης, σύμφωνα με πηγές, είναι να κατευθυνθούν στην μείωση της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών περίπου 6 δις ευρώ. Παράλληλα, χρήματα θα κατευθυνθούν στην ρευστότητα είτε μέσω της αναπτυξιακής τράπεζας, είτε μέσω εγγυήσεων του δημοσίου καθώς και για την στήριξη του κοινωνικού κράτους με την ενίσχυση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
Ιδιαίτερη βαρύτητα αποδίδεται από την ελληνική κυβέρνηση και στην χρονική διάρκεια διάθεσης των ευρωκονδυλίων στα κράτη μέλη. Για την επίτευξη της μέγιστης απορροφητικότητας, καθώς μεγάλο μέρος τους θα έχει την μορφή ΕΣΠΑ, στόχος είναι να υπάρχει ορίζοντας τεσσάρων ετών. Αυτό αποτελεί πεδίο ξεχωριστής διαπραγμάτευσης καθώς υπάρχουν κράτη μέλη που επιθυμούν τον περιορισμό στα δύο ή τρία έτη.
Τα «αγκάθια» για συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης
Μεγάλο αγκάθι στο τραπέζι της Συνόδου Κορυφής θα αποτελέσει, σύμφωνα με πηγές, ο τρόπος κατανομής των επιδοτήσεων ύψους 500 δις ευρώ στα κράτη μέλη. Προκειμένου να επιτευχθεί συμβιβασμός με τους «σκληρούς» της ΕΕ υπάρχει σε εξέλιξη συζήτηση για σπάσιμο των χρημάτων που δικαιούται μία χώρα σε ένα ποσοστό 70/30.
Τι σημαίνει αυτό; Το 70% των χρημάτων μέσω επιδοτήσεων θα δοθούν με βάση οικονομικά στοιχεία παρελθόντων ετών. Για το υπόλοιπο 30% η κατανομή θα είναι διαφορετική, καθώς το κριτήριο του ποσοστού ανεργίας θα αντικατασταθεί από εκείνο της πτώσης του ΑΕΠ των ετών 2020-2021. Το στοιχείο αυτό δημιουργεί αβεβαιότητες και καθυστερήσεις και δεν βρίσκει σύμφωνες χώρες του Νότου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Πολλά θα κριθούν από την στάση των λεγόμενων Φειδωλών, δηλαδή Ολλανδία, Αυστρία και Δανία που εμφανίζονται ως οι πιο αδιάλλακτες.
Το διακύβευμα είναι μεγάλο, αλλά ταυτόχρονα και η πρόκληση καθώς είναι η πρώτη φορά που η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει απευθείας με κοινό δανεισμό κράτη-μελή. Παρά τις δυσκολίες υπάρχει αισιοδοξία σε ευρωπαϊκές πηγές ότι θα υπάρξει τελικά συμφωνία. Οι προβλέψεις αυτές στηρίζονται στο γεγονός ότι εκτός από τις χώρες που πλήττονται και έχουν άμεση ανάγκη την εκταμίευση των ευρωπαϊκών πόρων, πίεση υπάρχει και για αυτές που συνεισφέρουν στο ευρωπαϊκό ταμείο, καθώς φοβούνται ότι μια βαθύτερη ύφεση που θα οφείλεται στις καθυστερήσεις θα τις αναγκάσει να βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη.
Επίσης, η Άνγκελα Μέρκελ εμφανίζεται αποφασισμένη να ξεκινήσει η γερμανική προεδρία στην ΕΕ με μια καθαρή νίκη, την στιγμή που έχουμε φτάσει μέσα Ιουλίου και δεν έχει πάει ούτε ένα ευρώ στα κράτη μέλη από τις έκτακτες επιδοτήσεις της Κομισιόν.