Η Ελλάδα μετά από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης και ένα έτος πάλης με την πανδημία του κορωνοϊού γυρίζει σελίδα. Σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, η βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών εξαρτάται από τους πόρους που Κυβέρνηση και Αυτοδιοίκηση θα επενδύσουν, ώστε πράγματι η ζωή των πολιτών να γίνει καλύτερη. Και αυτοί οι πόροι, μετά από πολλά χρόνια, είναι διαθέσιμοι.
Το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» και το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης αθροίζουν πάνω από 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ και αποτελούν ένα νέο «Σχέδιο Μάρσαλ» για την Αυτοδιοίκηση. Με αυτά τα δύο εμβληματικά αναπτυξιακά προγράμματα, δίνεται η ευκαιρία στους Δήμους και τις Περιφέρειες να συμβάλλουν δυναμικά στην επανεκκίνηση της εθνικής οικονομίας.
Η πολυετής οικονομική κρίση είχε ως συνέπεια τη σημαντική μείωση των θεσμοθετημένων πόρων (Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι) που προέρχονται από θεσμοθετημένες πηγές φορολογικών εσόδων – όπως ο Φόρος Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων, ο Φ.Π.Α και ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. – και αποδίδονται στους Ο.Τ.Α. προκειμένου να εξασφαλίζεται η οικονομική αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ενδεικτικά, από το 2011 έως σήμερα σε ό,τι αφορά τους Δήμους της χώρας, αποτυπώνεται μία σωρευτική μείωση της τάξεως του 42%: από περίπου 3,554 δισ. ευρώ το 2011, σε 2,045 δισ. ευρώ το 2020.
Αυτή η τάση συρρίκνωσης πλέον αντιστρέφεται εντυπωσιακά και τα δύο μεγάλα Προγράμματα έρχονται να υπερκαλύψουν το έλλειμμα αυτό, με πολλαπλασιαστικά μάλιστα αναπτυξιακά οφέλη την επόμενη πενταετία:
- Άμεσα, το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», που αφορά σε βιώσιμες αστικές επενδύσεις σε έργα με σημαντικό αποτύπωμα και υψηλό αντίκτυπο για τις τοπικές κοινωνίες και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και
- Έμμεσα, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης που υπηρετεί τόσο τη συνολική ανάκαμψη της οικονομίας όσο και την ανθεκτικότητα της κοινωνίας, με επενδύσεις στην Υγεία, στην Παιδεία, στην απασχόληση, στην Πολιτική Προστασία, στην ψηφιακή εξυπηρέτηση καθώς και στον πράσινο μετασχηματισμό της οικονομίας.
Το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», ύψους 2,5 δισ. ευρώ, είναι ένα σημαντικό επενδυτικό εργαλείο ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να γίνει αναπτυξιακός μοχλός για την επανεκκίνηση της εθνικής οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε κάθε γωνιά της Πατρίδας μας. Στο πλαίσιο επίτευξης βιώσιμης ανάπτυξης στην Ελληνική επικράτεια, το Πρόγραμμα περιλαμβάνει άξονες από το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, μέχρι την παιδεία, τον πολιτισμό, τη ψηφιακή σύγκλιση και την κοινωνική συνοχή. Οι αντίστοιχες δράσεις αφορούν την αναβάθμιση υποδομών σε κρίσιμους τομείς, από την ύδρευση, την αποχέτευση και την αγροτική οδοποιία, μέχρι την αστική αναζωογόνηση, την ανακύκλωση, την ηλεκτροκίνηση και τις έξυπνες πόλεις. Το Πρόγραμμα υλοποιείται από το Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο αποπληρώνει το δάνειο που συνάπτει κάθε Δήμος με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προκειμένου να υλοποιήσει κάθε επιλέξιμο επενδυτικό έργο που έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα. Και το κάνει με ευνοϊκούς όρους, καθώς όπως απέδειξε και η πρόσφατη υπογραφή της πρώτης δανειακής σύμβασης ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ, έχει εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αυτού του ολοκληρωμένου αναπτυξιακού προγράμματος για την Αυτοδιοίκηση.
Όσον αφορά το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, το οποίο εγκρίθηκε την Δευτέρα από το Υπουργικό Συμβούλιο προκειμένου να υποβληθεί στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, από την πρώτη στιγμή που είχε μπει η «σφραγίδα» για το Ταμείο, το καλοκαίρι του 2020, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε υπογραμμίσει ότι «τα χρήματα αυτά δεν θα τα σπαταλήσουμε, αλλά θα τα επενδύσουμε». Τώρα, λοιπόν, πράττουμε αυτό ακριβώς. «Χτίζουμε» μια νέα περίοδο βιώσιμης ανάπτυξης και ευημερίας πάνω στους τέσσερις άξονες και τις εκατοντάδες δράσεις που αναπτύσσονται στο Ταμείο Ανάκαμψης. Μια οικονομική δύναμη πυρός που κινητοποιεί περίπου 60 δισεκατομμύρια ευρώ, προσθέτοντας στα 32 δισεκατομμύρια ευρώ εξασφαλισμένων πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη μόχλευση από τους ευρωπαϊκούς χρηματοδοτικούς οργανισμούς και τη συγχρηματοδότηση από ιδιωτικά κεφάλαια. Ειδικά για την Αυτοδιοίκηση, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης εντάσσεται ένα μεγάλο πακέτο, ύψους άνω των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, μέσω των Δήμων και των Περιφερειών αντιστοίχως, χρηματοδοτώντας από τις πράσινες αστικές αναπλάσεις και το οδικό δίκτυο, μέχρι τον χωροταξικό σχεδιασμό και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των πόλεών μας.
Διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821 παίρνουμε ξανά δυναμικά την μοίρα στα χέρια μας. Αφήνουμε πίσω μια δύσκολη φάση της σύγχρονης ιστορίας μας, κατά την οποία προσδοκίες διαψεύστηκαν και σταθερές ανατράπηκαν. Και κοιτάμε με αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία το μέλλον. Γιατί έχουμε πίστη στις δυνάμεις μας, αλλά και το Σχέδιο, τους πόρους και τους ανθρώπους να το υλοποιήσουμε. Ένα Σχέδιο που, μέσα από μια σχέση εμπιστοσύνης και συνεργασίας, κάνει τη ζωή των πολιτών καλύτερη.
*Ο Στέλιος Πέτσας είναι αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών