Το 2020 πέρα από μια χρονιά πυκνών εξελίξεων υπό το βάρος της πανδημίας του κορωνοϊού, αποτέλεσε και ένα δύσκολο έτος για τον Αλέξη Τσίπρα και την αξιωματική αντιπολίτευση.
Δεκαοκτώ μήνες αφού ο Αλέξης Τσίπρας αποχώρησε από το Μέγαρο Μαξίμου, για να εγκατασταθεί εκ νέου στον έβδομο όροφο του κτιρίου της πλατείας Κουμουνδούρου, το κόμμα της Αριστεράς αναζητεί ακόμα την αντιπολιτευτική εκείνη στρατηγική που θα του επιτρέψει να ανακτήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με κομμάτια της κοινωνίας που αποδοκίμασαν την κυβερνητική του θητεία και να μειώσει τη δημοσκοπική απόσταση με τη Νέα Δημοκρατία, η οποία εξακολουθεί να παραμένει υψηλή.
Ωστόσο, σε αυτή την απόπειρα ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να αντιμετωπίζει δύο σοβαρές πολιτικές δυσκολίες. Πρώτον, δεν δίνει σήμα ξεκάθαρης ιδεολογικοπολιτικής ταυτότητας και προσανατολισμού. Δεύτερον, είναι ευάλωτος σε ό,τι αφορά το αποτύπωμα της περιόδου της διακυβέρνησής του τόσο στο επίπεδο των πολιτικών επιλογών όσο και σε αυτό της διαφάνειας.
Χρονιά ισχυρών εσωτερικών συγκρούσεων
Επιπλέον, το 2020 ήταν για τον ΣΥΡΙΖΑ έτος ισχυρών εσωτερικών αντιπαραθέσεων. Από τη μία πλευρά, οι «Προεδρικοί» (Πολάκης, Παππάς, Σπίρτζης κ.λπ.) και από την άλλη, η «Ομπρέλα» (περιλαμβάνει τους 53+ και άλλα παραδοσιακά στελέχη όπως ο Βίτσας, Φίλης, Σκουρλέτης, Βούτσης) «κονταροχτυπήθηκαν» αρκετές φορές μέσα στη χρονιά. Αντικείμενα αυτής της αντιπαράθεσης αποτέλεσαν ο χρόνος και ο τρόπος διεξαγωγής του Συνεδρίου, η φυσιογνωμία, η λειτουργία και το όνομα του κόμματος αλλά και το άνοιγμα στην Κεντροαριστερά, η αντιπολιτευτική τακτική και η εξωτερική πολιτική.
Η εσωτερική διαμάχη έφτασε ορισμένες φορές σε οριακό σημείο, με στελέχη των Προεδρικών να ζητούν ακόμα και διαγραφές όσων αμφισβητούν, σύμφωνα με την ανάγνωσή τους, τον Αλέξη Τσίπρα. Αποκορύφωμα η σύγκρουση του καλοκαιριού, η οποία «πυροδοτήθηκε» με αφορμή τη συμφωνία με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ –στην οποία τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ ψήφισε «παρών»– αλλά και μια συνέντευξη του Ευκλείδη Τσακαλώτου που έβγαλε «εκτός εαυτού» τον Παύλο Πολάκη.
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών βρέθηκε εκ νέου στο μάτι του κυκλώνα όταν τον Σεπτέμβριο ζήτησε να «είμαστε εξαιρετικά φειδωλοί όταν αποκαλούμε τους αντιπάλους μας απατεώνες», δήλωση που θεωρήθηκε νέα αμφισβήτηση του Αλέξη Τσίπρα και ανάγκασε τον Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να ζητήσει εξηγήσεις σε συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου.
Ο ευρύτατος ανασχηματισμός που έγινε στις αρχές του φθινοπώρου και η τοποθέτηση των Τζανακόπουλου και Ηλιόπουλου σε καίριες κομματικές θέσεις, αλλά και η συνειδητοποίηση ότι οι συνεχείς συγκρούσεις δεν επιτρέπουν στον ΣΥΡΙΖΑ να «σηκώσει κεφάλι», φαίνεται να έχουν κατευνάσει τις εσωτερικές αντιπαραθέσεις.
Οι διαφορές πολιτικής αλλά και αισθητικής αντίληψης εντός της Κουμουνδούρου, πάντως, είναι υπαρκτές και αποτυπώνονται αρκετές φορές μέσω αναρτήσεων στα social media, για μια σειρά από ζητήματα. Από τον Σωτήρη Τσιόδρα και την πειθάρχηση στα μέτρα προστασίας μέχρι χαρακτηρισμούς κατά του Πρωθυπουργού που προκάλεσαν αντιδράσεις ακόμα και εντός του ΣΥΡΙΖΑ.
Το 2020 ήταν και το έτος της πρώτης διαγραφής στην ιστορία του ΣΥΡΙΖΑ, με τον Αλέξη Τσίπρα να θέτει εκτός κόμματος τον Σταύρο Κοντονή, ο οποίος υποστήριξε ότι οι αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα που έγιναν επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχαν ως αποτέλεσμα την ευνοϊκότερη μεταχείριση της Χρυσής Αυγής. Ακολούθησε «πόλεμος ανακοινώσεων» από τις δύο πλευρές μέχρι που ο πρώην υπουργός διαγράφηκε από την τοπική του οργάνωση.
Οι δύο φάσεις της πανδημίας
Αν και αρχικά έδειξε να αμφιταλαντεύεται, ο ΣΥΡΙΖΑ ακολούθησε, κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, μια πολιτική στήριξης των περιοριστικών μέτρων, με παράλληλη κατάθεση προτάσεων για τη διαχείριση της υγειονομικής και οικονομικής κατάστασης. Τα προγράμματα «Μένουμε Όρθιοι 1 και 2» αποτελούν για την αξιωματική αντιπολίτευση τον πυρήνα των προγραμματικών της θέσεων από τον Μάρτιο μέχρι και σήμερα.
Στον ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν ότι η κυβερνητική διαχείριση στη δεύτερη φάση της πανδημίας ήταν καταστροφική, με αποτέλεσμα τους τελευταίους μήνες να ακολουθούν μια πιο καταγγελτική τακτική. Η επιλογή, πάντως, του Αλέξη Τσίπρα να έχει στο πλευρό του, στα ζητήματα της πανδημίας, τον Ανδρέα Ξανθό και όχι τον Παύλο Πολάκη αποτελεί την απόδειξη ότι ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης προτιμά να λειτουργήσει με όρους προγραμματικής αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση στα θέματα της Υγείας, παρά με όρους επικοινωνιακής όξυνσης.
Δημοσκοπήσεις
Η δημοσκοπική διαφορά ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Δημοκρατία καθ’ όλη τη χρονιά παραμένει σε διψήφιους αριθμούς, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις έφτασε και στο 25%. Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ, σε δημοσκοπικό επίπεδο, συγκεντρώνει μικρότερο ποσοστό από το 31,5% που έλαβε στις βουλευτικές εκλογές του Ιουλίου του 2019. Παράλληλα, σε όλες τις μετρήσεις, ο Αλέξης Τσίπρας υπολείπεται σημαντικά του Κυριάκου Μητσοτάκη στις επιλογές των πολιτών ως προς τον «καταλληλότερο πρωθυπουργό». Στον ΣΥΡΙΖΑ δείχνουν να μην μπορούν να επωφεληθούν από την κυβερνητική φθορά, η οποία καταγράφεται πλέον και στις δημοσκοπήσεις. Στην Κουμουνδούρου, πάντως, διαβάζουν και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δημοσκοπήσεων, υποστηρίζοντας ότι η κοινωνική δυσαρέσκεια προς την κυβέρνηση θα διογκώνεται και ότι με τις σωστές κινήσεις ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να καταστεί εκ νέου ελκυστική επιλογή για τους πολίτες.
Σημειώνεται, πάντως, ότι παρά τη δυσαρέσκεια των πολιτών για την κυβερνητική διαχείριση του δεύτερου κύματος της πανδημίας, στις δημοσκοπήσεις καταγράφεται μια συντριπτική υπεροχή της Νέας Δημοκρατίας έναντι του ΣΥΡΙΖΑ στο ερώτημα «ποιο κόμμα θα διαχειριζόταν καλύτερα την πανδημία». Το γεγονός, αυτό προκαλεί προβληματισμό στο επιτελείο της Κουμουνδούρου, καθώς υποδεικνύει ότι το μεγάλο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ο τρόπος που αντιπολιτεύεται, αλλά η πενταετία που βρέθηκε στο πηδάλιο της διακυβέρνησης της χώρας. Ακριβώς σε αυτό το σημείο στέκονται, μάλιστα, πολλοί εντός του κόμματος, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η συζήτηση για τον απολογισμό της κυβερνητικής πενταετίας δεν έγινε εις βάθος.
Τα σκάνδαλα
Στα προβλήματα αυτά έρχονται να προστεθούν και οι υποθέσεις καταγγελιών για τον τρόπο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ σε μια σειρά από ζητήματα. Εντός του 2020 η αξιωματική αντιπολίτευση ταλανίστηκε από αποκαλύψεις και κατηγορίες με οσμή σκανδάλου. Από το ηχητικό των συνομιλιών Παππά – Μιωνή και τις καταγγελίες για παρέμβαση της Όλγας Γεροβασίλη στο Μάτι, μέχρι την περίπτωση της Folli-Follie, στον ΣΥΡΙΖΑ κλήθηκαν, σε τακτά χρονικά διαστήματα, να δώσουν εξηγήσεις για τον τρόπο διακυβέρνησης. Αν σε αυτά προσθέσει κανείς την υπόθεση με τα Λεγραινά και τα ακίνητα του Παπαδημούλη, δημιουργείται ένα ψηφιδωτό που φέρνει σε δύσκολη θέση την Κουμουνδούρου.