Σε τροχιά υλοποίησης μπαίνει η εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για την πρόληψη και την αντιμετώπιση περιστατικών κακοποίησης ανηλίκων, μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για την «Ενίσχυση της Κοινωνικής Προστασίας».
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, οι κυριότερες παρεμβάσεις του νέου νόμου στον τομέα αυτό είναι ότι ορίζεται με σαφήνεια τι είναι παιδική κακοποίηση και θεσμοθετείται πλαίσιο πρόληψης και προστασίας έναντι της κακοποίησης των ανηλίκων στις δομές παιδικής προστασίας, όπως οι βρεφονηπιακοί σταθμοί, τα ιδρύματα παιδικής προστασίας, τα Κέντρα Απασχόλησης Παιδιών και Ατόμων με Αναπηρία και οι παιδικές κατασκηνώσεις. Ορίζεται επίσης Υπεύθυνος Προστασίας Ανηλίκων ανά δομή, ο οποίος υποχρεούται να γνωστοποιεί στις αρμόδιες αρχές κάθε προφορική ή έγγραφη, επώνυμη ή ανώνυμη αναφορά περιστατικού κακοποίησης από τους ωφελούμενους των μονάδων. Δημιουργείται Εθνικό Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης Αναφορών, υπό το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.), το οποίο θα είναι ο συντονιστικός μηχανισμός, μέσω του οποίου θα γίνεται η καταγραφή των γνωστοποιήσεων των περιστατικών κακοποίησης ανηλίκων, ενώ ορίζεται για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο ότι η πρόσληψη προσωπικού στις δομές αυτές θα γίνεται με την κατάθεση λευκού ποινικού μητρώου του εργαζομένου, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η υφυπουργός Εργασίας, αρμόδια για θέματα Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δόμνα Μιχαηλίδου, δηλώνει ότι η παιδική προστασία ήταν και θα είναι πάντα ευθύνη της Πολιτείας.
«Το λευκό ποινικό μητρώο για όλους όσοι εργάζονται με παιδιά αποτελούσε κενό που έπρεπε να έχει καλυφθεί πολλές δεκαετίες πριν. 'Ανθρωποι που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα, όπως η παιδεραστία και η εμπορία ανθρώπων, δεν νοείται να έχουν τη δυνατότητα να φροντίζουν τα παιδιά μας. Το αλλάξαμε. Πλέον, το λευκό ποινικό μητρώο είναι μία πραγματικότητα και ένα αυτονόητο μέτρο πρόληψης. Δεν μένουμε όμως μόνο στην πρόληψη» τονίζει η κ. Μιχαηλίδου, προσθέτοντας ότι με τον Υπεύθυνο Προστασίας Ανηλίκων εξασφαλίζεται επίσης ότι καμία καταγγελία δεν θα μείνει άγνωστη στις αρμόδιες αρχές.
«Σπάμε το φόβο και δημιουργούμε σχέσεις προστασίας και εμπιστοσύνης. Βάζουμε τέλος στην παιδική κακοποίηση και παρέχουμε σε όλα τα παιδιά ένα περιβάλλον ασφάλειας και φροντίδας» αναφέρει χαρακτηριστικά η υφυπουργός Εργασίας.
Απαραίτητη προϋπόθεση η προσκόμιση αντιγράφου λευκού ποινικού μητρώου
Με το νέο νόμο ορίζεται ότι όλοι όσοι προσφέρουν υπηρεσίες σε δομές παιδικής προστασίας οφείλουν να υποβάλουν εντός των επόμενων έξι μηνών υπεύθυνη δήλωση και αντίγραφο ποινικού μητρώου που να αποδεικνύει ότι είναι κατάλληλοι να βρίσκονται στον ίδιο χώρο με παιδιά.
Συγκεκριμένα, απαγορεύεται η πρόσληψη ή η έναρξη απασχόλησης σε φορείς παιδικής προστασίας, δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, προσώπου που έχει καταδικαστεί αμετάκλητα για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, για ενδοοικογενειακή βία, για εμπορία ανθρώπων και για εμπορία ναρκωτικών.
Η απαγόρευση αυτή αφορά και τις περιπτώσεις για τις οποίες, κατά το χρόνο της πρόσληψης ή της έναρξης απασχόλησης, εκκρεμεί ποινική δίωξη ή βρίσκεται σε ισχύ οριστική ή τελεσίδικη καταδικαστική απόφαση, η οποία δεν έχει καταστεί αμετάκλητη.
Στο πλαίσιο αυτό, τίθεται ως προϋπόθεση για την πρόσληψη ή την έναρξη απασχόλησης σε φορείς παιδικής προστασίας η προσκόμιση αντιγράφου ποινικού μητρώου από τον υποψήφιο εργαζόμενο, από το οποίο να προκύπτει ότι δεν έχει καταδικαστεί αμετάκλητα για τα αδικήματα που προαναφέρθηκαν, καθώς και υπεύθυνης δήλωσης, με την οποία δηλώνεται ότι, κατά το χρόνο υποβολής της, δεν εκκρεμεί εις βάρος του ποινική δίωξη και ότι δεν βρίσκεται σε ισχύ οριστική ή τελεσίδικη καταδικαστική απόφαση για τα ίδια αδικήματα, η οποία δεν έχει καταστεί αμετάκλητη.
Το αντίγραφο ποινικού μητρώου προσκομίζεται από τον υποψήφιο προς πρόσληψη ή απασχόληση στους φορείς παιδικής προστασίας ιδιωτικού δικαίου και αναζητείται αυτεπάγγελτα από τους φορείς παιδικής προστασίας δημοσίου δικαίου.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, η υποχρέωση προσκόμισης λευκού ποινικού μητρώου ισχύει όχι μόνο για τις νέες προσλήψεις, αλλά για το σύνολο του προσωπικού που ήδη απασχολείται με φυσική παρουσία στους φορείς παιδικής προστασίας, ανεξάρτητα από ποια θέση εργασίας κατέχουν, ακόμη και για όσους παρέχουν τις υπηρεσίες τους εθελοντικά ή και γι' αυτούς στο όνομα των οποίων εκδίδεται η άδεια για τη δημιουργία δομών για παιδιά.
Το ποινικό μητρώο θα προσκομίζεται ετησίως κατά το τελευταίο δίμηνο κάθε χρόνου.
Εθνικό Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης Αναφορών Περιστατικών Κακοποίησης Ανηλίκων
Παράλληλα, με βάση τις διατάξεις του νέου νόμου, συνιστάται Εθνικό Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης Αναφορών Περιστατικών Κακοποίησης Ανηλίκων ως συντονιστικός μηχανισμός, στον οποίο γίνεται καταγραφή όλων των γνωστοποιήσεων περιστατικών κακοποίησης ανηλίκων που υποβάλλονται από τους φορείς παιδικής προστασίας και κάθε άλλον φορέα που παρέχει υπηρεσίες σε ανηλίκους.
Ο Υπεύθυνος Προστασίας Ανηλίκων υποχρεούται στην υποβολή των αναφορών περιστατικών κακοποίησης στο Εθνικό Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης Αναφορών Περιστατικών Κακοποίησης Ανηλίκων, που λειτουργεί στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.).
Υπενθυμίζεται ότι σε κάθε μονάδα των φορέων παιδικής προστασίας ορίζεται Υπεύθυνος Προστασίας Ανηλίκων και ο φορέας παιδικής προστασίας υποχρεούται να αναρτά σε εμφανές σημείο των κοινόχρηστων χώρων της μονάδας το όνομα, τα στοιχεία επικοινωνίας και τα κανάλια επικοινωνίας με τον Υπεύθυνο Προστασίας Ανηλίκων.
Ενίσχυση δεξιοτήτων προσωπικού
Επίσης, οι φορείς παιδικής προστασίας οφείλουν να προβαίνουν στις απαραίτητες ενέργειες για την ενίσχυση των δεξιοτήτων του προσωπικού, καθώς και των φυσικών προσώπων που παρέχουν υπηρεσίες εθελοντικά, ιδίως στον εντοπισμό των κινδύνων, στην αναγνώριση της κακοποίησης και στη μεθοδολογία καταγραφής των περιστατικών.
Σύμφωνα με το νέο νόμο, η ενίσχυση των δεξιοτήτων μπορεί να διεξάγεται με κάθε πρόσφορο τρόπο και μέσο, συμπεριλαμβανομένης και της εξ αποστάσεως και ασύγχρονης εκπαίδευσης, καθώς και μέσω της χρήσης ειδικά διαμορφωμένων εγχειριδίων και ενημερωτικών εντύπων.