Συνέντευξη στον «Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής» παραχώρησε ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας μιλώντας για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τις συζητήσεις για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αλβανία, την επίσκεψη Πομπέο στην Ελλάδα, αλλά και για την καταδίκη της εγκληματικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής.
Ο κ. Δένδιας τόνισε μεταξύ άλλων ότι «η Τουρκία καλείται να αποδείξει ότι εννοεί αυτά που λέει και ότι επιδιώκει ειλικρινά τον διάλογο, δηλαδή εγκαταλείπει τις παράνομες ενέργειές της, εκβιασμούς και απειλές». Μάλιστα υποστήριξε ότι η προσήλωση στη διεθνή νομιμότητα «δεν μπορεί να είναι ούτε στιγμιαία ούτε μονοδιάστατη αλλά γενική και διαρκής».
Αναλυτικά η συνέντευξη του Νίκου Δένδια:
Κύριε Υπουργέ, μετά το πρώτο βήμα της απόσυρσης του Oruc Reis διακρίνετε ότι υπάρχει συνέπεια και συνέχεια από πλευράς Τουρκίας στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης;
Η Ελλάδα υποδέχθηκε ως ένα πρώτο βήμα προς την αποκλιμάκωση την απόσυρση του Oruc Reis. Δηλώσαμε όμως ότι περιμένουμε να δούμε αν η διαφαινόμενη αυτή αποκλιμάκωση θα έχει συνέχεια και συνέπεια. Η προσήλωση στη διεθνή νομιμότητα δεν μπορεί να είναι ούτε στιγμιαία ούτε μονοδιάστατη.
Πρέπει να είναι γενική και διαρκής. Μένει να φανεί αν η προσωρινή διακοπή των παράνομων τουρκικών ενεργειών στην Ανατολική Μεσόγειο θα γίνει μόνιμη. Ωστόσο, η απόφαση για μερικό άνοιγμα του παραλιακού μετώπου των Βαρωσίων, κατά κατάφωρη παράβαση των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και οι NAVTEX που εξέδωσαν για ασκήσεις ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου, κάθε άλλο παρά συμβάλλουν στην αποκλιμάκωση. Τέτοιου είδους προκλήσεις δυναμιτίζουν το κλίμα σε μία κρίσιμη περίοδο. Εμείς επιδιώκουμε τον διάλογο, ωστόσο η συνέχεια θα εξαρτηθεί από τις πράξεις της τουρκικής πλευράς. Αυτό είναι το μόνο σαφές και ξεκάθαρο κριτήριο, τόσο για εμάς, όσο και για τους Ευρωπαίους εταίρους μας.
Η χώρα μας δηλώνει ανά πάσα στιγμή έτοιμη για τις διερευνητικές επαφές. Γιατί δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη ημερομηνία έναρξης; Είμαστε κοντά στην ανακοίνωσή της; Ποια είναι η ατζέντα και ποια η απάντηση της χώρας μας εάν η Τουρκία επιχειρήσει να θέσει ζητήματα διεύρυνσής της;
Η Ελλάδα επιδιώκει την αποκλιμάκωση και τάσσεται πάντοτε υπέρ του διαλόγου. Όπως έχει τονίσει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, το παράθυρο διαλόγου με την Τουρκία είναι ανοιχτό, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μην υπάρχουν παράνομες ενέργειες εκ μέρους της. Έχουμε δηλώσει ότι προσβλέπουμε στην έναρξη των διερευνητικών επαφών. Ο επόμενος γύρος θα γίνει στην Τουρκία που θα πρέπει να προτείνει και ημερομηνίες. Βέβαια, έχουμε καταστήσει εξίσου σαφές ότι η επανέναρξη του διαλόγου θα γίνει στο σαφώς οριοθετημένο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών που διακόπηκαν με ευθύνη της Τουρκίας το 2016. Δηλαδή επί της μοναδικής μας διαφοράς: της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Τούτο εξάλλου καταγράφηκε στα Συμπεράσματα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής. Είναι μάλιστα η πρώτη φορά που σε ένα επίσημο έγγραφο της ΕΕ το οποίο προέκυψε από την πλήρη ομοφωνία των «27» ηγετών, αναφέρεται με τόσο κατηγορηματικό τρόπο στο αντικείμενο των διερευνητικών επαφών. Το ότι η Τουρκία επιχειρεί να εισαγάγει και άλλα θέματα δεν αλλάζει αυτή την πραγματικότητα.
Έχουν διαμορφωθεί κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να υπάρξει και «κανονική» συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας;
Όπως γνωρίζετε συναντήθηκα εκτός προγράμματος και συνομίλησα για λίγα λεπτά με τον Τούρκο ομόλογό μου την Πέμπτη στην Μπρατισλάβα, καθώς συμμετείχαμε αμφότεροι στο Forum που διοργανώνει κάθε χρόνο η Σλοβακία. Για να υπάρξει διμερής συνάντηση όπου θα συνομιλήσουμε εκτενέστερα στη βάση μίας ημερήσιας διάταξης θα χρειαστεί να γίνουν ακόμα κάποια βήματα. Αυτή τη στιγμή προέχει η έναρξη των διερευνητικών και άλλων υπηρεσιακών επαφών, για τις οποίες η Ελλάδα είναι έτοιμη. Δεν αποκλείω βέβαια και νέα συνάντηση με τον ομόλογό μου, τον οποίο γνωρίζω όπως ξέρετε πολλά χρόνια, αλλά προς τούτο θα πρέπει να συντρέχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις και να έχει υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία. Και βεβαίως, θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη των γεγονότων.
Ποια τα αποτελέσματα της πρόσφατης επίσκεψης του κ. Stoltenberg και τι σηματοδοτεί η συμφωνία στο ΝΑΤΟ για μηχανισμό αποφυγής εντάσεων;
Πρόκειται για μία συμφωνία που αφορά σε μέτρα τεχνικού χαρακτήρα, στην οποία ρητά αναφέρεται η ανάγκη πλήρους σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και της αρχής της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Στις συζητήσεις με τον κ. Stoltenberg τονίσαμε ότι η ελληνική πλευρά σταθερά υποστηρίζει την ειρηνική επίλυση των διαφορών μέσω της διπλωματίας και του διαλόγου. Ωστόσο καταστήσαμε σαφές ότι οι απειλές πολέμου και οι συνεχείς προκλήσεις δεν προέρχονται από μια τρίτη χώρα, αλλά από ένα μέλος του ΝΑΤΟ. Επαναλάβαμε στον κ. Stoltenberg ότι η συμμαχία δεν μπορεί να κρατά ίσες αποστάσεις πολλώ δε μάλλον όταν ένα μέλος στρέφεται ξεκάθαρα εναντίον του άλλου, διότι έτσι πλήττεται η αξιοπιστία αλλά και η συνοχή της ίδιας της συμμαχίας. Τέλος, σημειώσαμε ότι, τα μέτρα τεχνικού χαρακτήρα δεν επαρκούν από μόνα τους για την αποτροπή κρίσεων, όταν ένα από τα δύο μέρη δεν δεσμεύεται εξίσου στην αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, πράγμα που άλλωστε επιβεβαιώνεται και από την προκλητική εμπλοκή της Τουρκίας σε όλες τις συγκρούσεις της ευρύτερης περιοχής μας.
Εκτιμάτε ότι μετά την έκτακτη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχει αποσαφηνιστεί πλήρως το πλαίσιο στις ευρωτουρκικές σχέσεις;
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ήταν ένα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Τo Eυρωπαϊκό Συμβούλιο άνοιξε ένα παράθυρο ευκαιρίας. Υπογράμμισε ότι η ανάπτυξη των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας είναι αμοιβαία επωφελής. Ωστόσο, υπογράμμισε επίσης πως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη αυτή είναι ο οριστικός τερματισμός και η αποφυγή επανάληψης παρανόμων ενεργειών σε βάρος κρατών-μελών, δηλαδή της Κύπρου και της Ελλάδας, έναντι των οποίων η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι απαραίτητη. Εφόσον αυτή η αιρεσιμότητα τηρείται, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να αναπτύξει μια θετική ατζέντα στις σχέσεις της με την Τουρκία. Διαφορετικά, όλα τα εργαλεία που έχει η Ένωση είναι διαθέσιμα. Συνεπώς, εναπόκειται στην Τουρκία ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσει.
Οι κυρώσεις παραμένουν τελικά πάνω στο τραπέζι της ΕΕ; Ποια θα είναι η διαδικασία ενεργοποίησής τους σε περίπτωση που επαναληφθούν μονομερείς προκλητικές ενέργειες εκ μέρους της Τουρκίας;
Οι κυρώσεις όχι μόνο παραμένουν στο τραπέζι αλλά παίρνουν σάρκα και οστά, καθώς γίνεται ρητή αναφορά στα Συμπεράσματα της Συνόδου, στα άρθρα 29 και 215 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που αφορούν κυρώσεις. Αν μέχρι τον Δεκέμβριο η Τουρκία δεν έχει δώσει απτά δείγματα αποκλιμάκωσης και συνεχίσει τις παράνομες ενέργειές της, τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προχωρήσει στο επόμενο βήμα. Η Τουρκία καλείται να αποδείξει ότι εννοεί αυτά που λέει και ότι επιδιώκει ειλικρινά τον διάλογο, δηλαδή εγκαταλείπει τις παράνομες ενέργειές της, εκβιασμούς και απειλές.
Ποια τα συμπεράσματα από την πρόσφατη επίσκεψη Πομπέο στην Αθήνα και τι σηματοδότησε σε σχέση με την πολιτική των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο;
Η δεύτερη σε λιγότερο από ένα χρόνο επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ στην Ελλάδα, αλλά και η πρώτη στη Θεσσαλονίκη, σηματοδοτεί κατ’ αρχάς τη διαρκή ενίσχυση και εμβάθυνση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών, η οποία διανύει ιστορικό υψηλό. Έπειτα, καταδεικνύει την ολοένα διευρυνόμενη σημασία που αποδίδουν οι ΗΠΑ στο γεωστρατηγικό ρόλο της Ελλάδας και την αξία της ως αξιόπιστου εταίρου και ως πυλώνα σταθερότητας και ευημερίας σε μία περιοχή-κλειδί για την παγκόσμια ασφάλεια. Η αναβάθμιση της αμυντικής μας συνεργασίας, του ρόλου της Σούδας και η ανάδειξη της Βόρειας Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο αποτελούν δύο μόνο πτυχές της πολυεπίπεδης συνεργασίας Ελλάδος-ΗΠΑ. Οι σχέσεις μας πλέον έχουν αποκτήσει έναν στρατηγικό και μακροπρόθεσμο χαρακτήρα σε όλα τα επίπεδα και επιλογή μας είναι να τις εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο.
Πρόσφατα βρέθηκε στην Αθήνα ο πρωθυπουργός της Αλβανίας. Σε ποιο σημείο βρίσκονται οι συζητήσεις με την γειτονική χώρα για την οριοθέτηση ΑΟΖ;
Επιλογή της Ελλάδος είναι η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, με όλες τις γειτονικές χώρες. Έτσι, και με την Αλβανία επιθυμούμε να επιλύσουμε αυτήν την εκκρεμότητα το συντομότερο δυνατό. Όπως δήλωσα πρόσφατα στη Βουλή, στη συζήτηση για την επικύρωση των συμφωνιών οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Ιταλία και την Αίγυπτο, το επόμενο βήμα ευελπιστώ να είναι η υπογραφή συμφωνίας με την Αλβανία. Να θυμίσω ότι συμφωνία είχαμε υπογράψει το 2009, η οποία όμως τελικά δεν προχώρησε για τους γνωστούς λόγους. Ελπίζω ότι σύντομα θα καταφέρουμε να πιάσουμε εκ νέου το νήμα των σχετικών συνομιλιών και να καταλήξουμε σε αποτέλεσμα που θα ικανοποιεί αμφότερες τις πλευρές. Είναι σημαντικό, στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας και με δεδομένη την ευρωπαϊκή προοπτική της γειτονικής μας χώρας, να κλείνουν όλα τα ανοιχτά ζητήματα, καθώς κάτι τέτοιο θα οδηγήσει αυτόματα και σε αναβάθμιση των διμερών μας σχέσεων και θα είναι προς όφελος όλων.
Σε τι επίπεδο βρίσκονται σήμερα οι σχέσεις με την Βόρεια Μακεδονία και πώς προχωρά η υλοποίηση της συμφωνίας των Πρεσπών; Υπάρχει συνεπής εφαρμογή της από την γειτονική χώρα; Και επίσης, υπάρχει περιθώριο να επιδιωχθούν αλλαγές από την Ελλάδα σε αυτή την συμφωνία;
Με τη Βόρεια Μακεδονία υπάρχει συνεργασία σε διαφορετικά επίπεδα, προς όφελος της ασφάλειας και της σταθερότητας στην περιοχή των Βαλκανίων. Είναι σαφές ωστόσο, ότι η περαιτέρω εμβάθυνση των διμερών μας σχέσεων εξαρτάται από την πλήρη, συνεπή και με καλή πίστη, εφαρμογή της Συμφωνίας. Η εφαρμογή αυτή είναι περισσότερο αγώνας αντοχής απ’ ότι ταχύτητας και απαιτεί συνεχή παρακολούθηση. Προς το σκοπό αυτό άλλωστε έχει συσταθεί ειδική ομάδα στο Υπουργείο Εξωτερικών. Από πλευράς μας, επιθυμούμε τη συνεπή εφαρμογή της Συμφωνίας από τη γείτονα, στοιχείο, άλλωστε, απαραίτητο και για την ευρωπαϊκή της πορεία. Όπως έχουμε επανειλημμένως τονίσει, παρά τη διαφωνία της Νέας Δημοκρατίας, η Συμφωνία των Πρεσπών έχει κυρωθεί και έχει τεθεί σε ισχύ.
Ποιο είναι το σχόλιό σας για την απόφαση για την Χρυσή Αυγή;
Όπως δήλωσα, με την απόφαση του Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών επήλθε η Νέμεση στην Ύβρη που η Χρυσή Αυγή συνιστά για το Κράτος Δικαίου. Η Χρυσή Αυγή, η οποία επιχείρησε, επί αρκετό καιρό, να αμφισβητήσει τις αντοχές της Δημοκρατίας μας, προκαλώντας το δημόσιο αίσθημα και προσβάλλοντας την ανθρώπινη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, εισέπραξε τελικά την αποφασιστική απάντηση του Κράτους Δικαίου. Και αυτό, θεωρώ, είναι εξαιρετικά σημαντικό για την πολύτιμη Δημοκρατία μας.