«Η Υγεία και η Ασφάλεια στην Εργασία συνιστά για την κυβέρνησή μας και το υπουργείο Εργασίας μία κορυφαία προτεραιότητα» δήλωσε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννης Βρούτσης, μιλώντας από το βήμα του 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία, με θέμα: «Με το βλέμμα στο μέλλον», το οποίο διοργανώνει το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.), υπό την Αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου.
«Πρώτα και κύρια, διότι αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, που οφείλουμε όλοι- επιχειρήσεις, πολιτεία και κοινωνία -να προστατεύουμε με συνέπεια και αποτελεσματικότητα. Αλλά και επειδή η προαγωγή ενός υγιούς και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος αποτελεί κομβικό συστατικό στοιχείο της ποιότητας της εργασίας. Και όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει θετική και αμφίδρομη σχέση μεταξύ της ποιότητας εργασίας, της εργασιακής ικανοποίησης και της συνολικής παραγωγικότητας» διαπίστωσε ο κ. Βρούτσης, εκφράζοντας την άποψη ότι οι ποιοτικές συνθήκες εργασίας, καθώς και η προαγωγή της υγείας και ασφάλειας στην εργασία, δεν πρέπει να λογίζονται ως στοιχεία κόστους, στο πλαίσιο μίας τυπικής και νομικής συμμόρφωσης, αλλά ως παράγοντες οικονομικής και κοινωνικής επένδυσης. «Με αμοιβαία οφέλη για όλους. Προφανώς, για τους ίδιους τους εργαζόμενους, αλλά και τις επιχειρήσεις, τα δημόσια συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και υγειονομικής περίθαλψης, για την κοινωνία στο σύνολό της. Ακόμη, θα έλεγα ότι συνιστά έναν από τους πιο κρίσιμους δείκτες που προσδιορίζουν το πραγματικό επίπεδο ανάπτυξης μίας χώρας» συμπλήρωσε ο αρμόδιος υπουργός.
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Βρούτσης ανακοίνωσε μία σειρά δράσεων και ενεργειών στις οποίες θα προχωρήσει το υπουργείο Εργασίας, επισημαίνοντας: «Προχωράμε άμεσα στην τροποποίηση/συμπλήρωση του κώδικα νόμων για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και τη γενικότερη ενίσχυση και τη συστηματοποίηση των παρεμβάσεών μας σε αυτό το χώρο δημόσιας πολιτικής. Επίσης, επανεξετάζουμε την τρέχουσα Εθνική Στρατηγική και διαμορφώνουμε τη νέα Στρατηγική 2021-2026, σε εναρμόνιση με τις κατευθυντήριες γραμμές του αντίστοιχου ευρωπαϊκού πλαισίου, αλλά και τις εθνικές προτεραιότητες. Πάντοτε σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, εργαζόμενους και εργοδότες, ιδίως μέσω του επίσημου και εμβληματικού θεσμικού τους οργάνου, το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ)» διευκρίνισε ο υπουργός Εργασίας, προαναγγέλλοντας τη σύναψη προγραμματικής συμφωνίας με το Ινστιτούτο, «εξειδικεύοντας τη συνεργασία μας σε πεδία, όπως η ανταλλαγή τεχνογνωσίας, ο προσδιορισμός επιβλαβών παραγόντων, οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, η ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων για τις σχολές μαθητείας του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ), κλπ».
Τι δείχνουν τα στοιχεία και ποιες είναι οι νέες προκλήσεις
Ενδεικτικά ήταν τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Βρούτσης, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, αναφέροντας ότι, σε όλο τον κόσμο, κάθε 15 δευτερόλεπτα, ένας εργαζόμενος πεθαίνει, λόγω επικίνδυνων ή ανθυγιεινών συνθηκών εργασίας και 153 εργαζόμενοι έχουν ένα σοβαρό εργατικό ατύχημα. «Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάθε χρόνο, περισσότεροι από 5 εκατομμύρια εργαζόμενοι υφίστανται σοβαρό εργατικό ατύχημα (πάνω από 5.000 θανατηφόρα), ενώ πεθαίνουν περίπου 160.000, λόγω επαγγελματικών ασθενειών. Και περισσότερο από το ήμισυ των παραπάνω θανάτων οφείλεται σε καρκίνους, λόγω της έκθεσης σε επιβλαβείς παράγοντες. Περίπου το ένα τέταρτο των εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμούν ότι η εργασία είχε σημαντική αρνητική επίπτωση στην υγεία τους. Και αναφερόμαστε σε προβλήματα που εμφανίζονται σε όλους τους εργασιακούς χώρους- μικρής και μεγάλης επικινδυνότητας -όπως μυοσκελετικά προβλήματα, εργασιακό στρες, κλπ. Σύμφωνα με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας, τα – άμεσα και έμμεσα - οικονομικά κόστη, λόγω εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών, υπολογίζονται στο 4% του παγκόσμιου ΑΕΠ» υπογράμμισε ο υπουργός Εργασίας.
Όπως είπε, το ζήτημα είναι σοβαρό και επιτείνεται περαιτέρω από τις σύγχρονες προκλήσεις ενός κόσμου της εργασίας που συνεχώς αλλάζει, αναφερόμενος στην εμφάνιση νέων μορφών οργάνωσης της εργασίας, ιδίως λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και στην ψηφιακή μετατόπιση της παραγωγής, στην επέκταση νέων μορφών επαγγελματικού κινδύνου, όπως οι ψυχοκοινωνικοί, στην πίεση της δημογραφικής γήρανσης, κλπ.
«Σε αυτό το πλαίσιο», όπως σημείωσε, «εναρμονίζουμε τις ενέργειες και τις δράσεις μας με το γενικότερο ευρωπαϊκό περίγραμμα πολιτικών τόσο με το τρέχον στρατηγικό πλαίσιο για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία για την περίοδο 2014-2020, όσο και με την υπό συζήτηση νέα στρατηγική για την περίοδο 2021-2026. Παράλληλα, αξιοποιούμε τα πολύτιμα εργαλεία διάδοσης της πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης που διαθέτει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (EU–OSHA) σε όλα τα κράτη μέλη, μέσω των αντίστοιχων εθνικών εστιακών πόλων».
«Στη χώρα μας, ήδη από τη δεκαετία του '90, όταν και ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομο τάξη η Οδηγία Πλαίσιο 89/391, έχει δημιουργηθεί, μέχρι σήμερα, ένα πυκνό νομοθετικό πλαίσιο, που καλύπτει μία μεγάλη γκάμα επαγγελματικών κινδύνων, πλήρως εναρμονισμένο με τις αντίστοιχες ειδικές Οδηγίες ανά κατηγορία επαγγελματικού κινδύνου ή κλάδο δραστηριότητας. Την ευθύνη ελέγχου εφαρμογής αυτής της νομοθεσίας, μάλιστα, την έχουν οι υψηλής εξειδίκευσης και εμπειρίας Επιθεωρητές Υγείας και Ασφάλειας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας. Παράλληλα, έχουν δημιουργηθεί από την πρώτη στιγμή όλοι εκείνοι οι απαραίτητοι θεσμοί και δομές που συνοδεύουν την καλή λειτουργία του συστήματος υγείας και ασφάλειας στη χώρα μας, όπως οι υπηρεσίες προστασίας και πρόληψης, οι τεχνικοί ασφαλείας, οι ιατροί εργασίας, οι θεσμοί συμμετοχής των εργαζομένων και κοινωνικής διαβούλευσης» δήλωσε ο κ. Βρούτσης, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις, ίσως και προβληματικά σημεία, που αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής από εδώ και εμπρός.
Στο σημείο αυτό, ο υπουργός Εργασίας στάθηκε στο βαθμό συμμόρφωσης των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων προς τους κανόνες υγείας και ασφάλειας στην εργασία, δεδομένης της ιδιάζουσας παραγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας. «Όλοι καταλαβαίνουμε ότι εδώ απαιτείται μία πιο δραστήρια παρουσία και ενεργή υποστήριξη εκ μέρους της πολιτείας, με τη στοχευμένη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση αυτών των επιχειρήσεων, τη διάθεση ψηφιακών εργαλείων για την κατανόηση της νομοθεσίας και την κατάρτιση εκτιμήσεων επαγγελματικού κινδύνου, καθώς και την παροχή κινήτρων.
Επίσης, η πλήρης συμμόρφωση της ίδιας της δημόσιας διοίκησης και των φορέων της, ιδίως σε πεδία υψηλής επικινδυνότητας, όπως οι εργασίες στην τοπική αυτοδιοίκηση, τα νοσοκομεία, κλπ, αποτελεί ζητούμενο, για το οποίο θα καταβάλουμε ιδιαίτερη προσπάθεια» τόνισε ο κ. Βρούτσης, προσθέτοντας ότι άλλες σημαντικές προκλήσεις είναι η μέγιστη δυνατή κάλυψη του συνόλου των εργαζομένων με υπηρεσίες προστασίας και πρόληψης, ιδίως δε αυτών που ασχολούνται με ευέλικτες μορφές απασχόλησης ή περιστασιακές εργασίες, η βελτίωση των μηχανισμών συλλογής δεδομένων και στατιστικών στοιχείων, καθώς και η εφαρμογή του νέου αυστηρού ευρωπαϊκού πλαισίου για τις καρκινογόνες ουσίες, η οποία θα ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία στις αρχές του νέου χρόνου.
«Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είναι απαραίτητη η εμπέδωση μίας κουλτούρας πρόληψης, η οποία πρέπει να διαχυθεί σε όλο το σώμα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, από την αρχή, από το σχολείο, την εκπαίδευση και τις σχολές επαγγελματικής κατάρτισης, ώστε να περάσουμε από το επίπεδο της τυπικής συμμόρφωσης, κάτω από το φόβο της επιβολής κυρώσεων, στη συνειδητή υιοθέτηση προηγμένων σχημάτων προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, ενσωματώνοντας στο σύστημα διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων των επιχειρήσεων και οργανισμών μία ενεργητική αντίληψη για την ποιότητα της εργασίας και έχοντας επίγνωση ότι η προαγωγή της ευεξίας των εργαζομένων υποδηλώνει σεβασμό στο πολυτιμότερο αγαθό, την ίδια την ανθρώπινη ζωή» σημείωσε ο υπουργός Εργασίας.
Μεταξύ άλλων, είπε ότι η προαγωγή της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων βρίσκεται στην «καρδιά» του προβληματισμού μας για τη διαμόρφωση όρων ποιοτικής, αξιοπρεπούς και παραγωγικής εργασίας για όλους. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι συνδέεται άρρηκτα με την εμπέδωση του αναπτυξιακού και κοινωνικού προτύπου τόσο της ευρωπαϊκής οικογένειας, όσο και της ελληνικής κυβέρνησης.
«Και γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, συνιστά μία από τις κρίσιμες προϋποθέσεις για την επίτευξη των μεγάλων στόχων της κυβερνητικής πολιτικής, που είναι η απελευθέρωση του αναπτυξιακού δυναμισμού της ελληνικής οικονομίας, με την ενθάρρυνση της υγιούς επιχειρηματικότητας και την εξασφάλιση ανταγωνιστικής παρουσίας στη διεθνή αρένα, η θεμελίωση ενός νέου παραγωγικού υποδείγματος, που θα βασίζεται στην ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού και τις υψηλές καινοτομικές επιδόσεις και η δημιουργία πολλών και καλών θέσεων εργασίας» υπογράμμισε ο κ. Βρούτσης.
Συνολικές παρεμβάσεις
Σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας, στο παραπάνω πλαίσιο γενικών προτεραιοτήτων, οι πολιτικές του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ξετυλίγονται σε ένα μεγάλο φάσμα παρεμβάσεων στα πεδία της εργασίας, της κοινωνικής ασφάλισης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, αποσκοπώντας στην προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων, την καταπολέμηση της ανεργίας και την τόνωση της συνολικής απασχόλησης, την προαγωγή της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, την ενδυνάμωση και τη βιωσιμότητα της κοινωνικής ασφάλισης, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και του θεσμού της οικογένειας.
Αναλύοντας τις παρεμβάσεις, ο κ. Βρούτσης εστίασε στις πιο εμβληματικές
«Παράδειγμα, οι νέες ρυθμίσεις, που ψηφίστηκαν, στο πλαίσιο του νέου αναπτυξιακού νόμου, διαμορφώνουν ένα απλό και διαφανές θεσμικό και οργανωτικό περιβάλλον για την απρόσκοπτη άσκηση της υγιούς επιχειρηματικότητας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας:
- Με τον εξορθολογισμό του συστήματος συλλογικών διαπραγματεύσεων, προκειμένου με όρους συλλογικής αυτονομίας και ενισχυμένης αντιπροσωπευτικότητας να υποστηριχθεί η αναπτυξιακή διαδικασία και, παράλληλα, να διασωθούν επιχειρήσεις με αποδεδειγμένα οικονομικά προβλήματα.
- Τη δημιουργία Μητρώων Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών και την παροχή δυνατότητας ηλεκτρονικής ψήφου σε όλες τις διαδικασίες λήψης απόφασης συνδικαλιστικών οργάνων για την εμπέδωση διαφάνειας και αξιοπιστίας στο συνδικαλιστικό θεσμό.
- Την ενθάρρυνση των εργοδοτών για την αξιοποίηση της πλήρους απασχόλησης και την καταπολέμηση των φαινομένων ψευδο-μερικής απασχόλησης.
- Τη συστηματοποίηση και την αυστηροποίηση των ελέγχων της Επιθεώρησης Εργασίας για την αντιμετώπιση της αδήλωτης και της υποδηλωμένης εργασίας, αλλά και τη δημιουργία μητρώου παραβατών αυτής της μορφής.
- Την εν γένει ενδυνάμωση της πληροφοριακής υποδομής του υπουργείου Εργασίας, καθώς και τη διαλειτουργικότητά τους με άλλα συστήματα, για την καλύτερη εξυπηρέτηση όλων- των εργαζομένων, των ασφαλισμένων, των συνταξιούχων και, φυσικά, των μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων» ανέφερε ο υπουργός Εργασίας.
Έρχεται η «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ»
Παράλληλα, ο υπουργός Εργασίας τόνισε ότι η επόμενη νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου αφορά στην αναβάθμιση και την ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ», «ενός καινοτόμου εργαλείου, το οποίο "γεννήθηκε" το 2013 επί της πρώτης θητείας μου στο υπουργείο Εργασίας και, από τότε, έχει κερδίσει την αναγνώριση των παραγωγικών, κοινωνικών και ερευνητικών φορέων, αλλά και των ίδιων των εργαζομένων και εργοδοτών της χώρας».
Σύμφωνα με τον κ. Βρούτση, το νέο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» θα αποτελέσει ένα ψηφιακό άλμα στο μέλλον και θα είναι πραγματικά μία τομή στη σχέση πολιτείας, επιχειρήσεων και εργαζομένων, υποστηρίζοντας παράλληλα τη νέα ανταγωνιστική τροχιά της ελληνικής οικονομίας.
Όπως είπε, θα βασίζεται στους παρακάτω άξονες προτεραιότητας:
α) Στην ενοποίηση των επιμέρους λειτουργιών, καθώς και στην ενσωμάτωση νέων ψηφιακών λειτουργιών, όπως το ψηφιακό ωράριο και την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας.
β) Στην κωδικοποίηση και την απλοποίηση του σχετικού νομοθετικού και κανονιστικού περιεχομένου.
γ) Στην ενίσχυση των επιχειρησιακών και αναλυτικών δυνατοτήτων του για την παροχή ολοκληρωμένης πληροφόρησης στους κοινωνικούς εταίρους, τα ερευνητικά κέντρα και την πολιτεία.
δ) Στη βελτίωση της διαλειτουργικότητάς του με άλλες κρίσιμες βάσεις δεδομένων της πολιτείας, ιδίως δε του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), για τη ριζική αντιμετώπιση παθογενών συμπεριφορών, όπως η αδήλωτη, η υποδηλωμένη και η ανασφάλιστη εργασία, την αποτελεσματική προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και τη μείωση του κόστους συμμόρφωσης των εργοδοτών.
Λευκό Μητρώο Επιχειρήσεων
«Ως κυβέρνηση και υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, έχουμε δεσμευτεί στην εμπέδωση υγιών και βιώσιμων συνθηκών για την απρόσκοπτη άσκηση της επιχειρηματικότητας, όπως με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και εν γένει των φορολογικών επιβαρύνσεων στην οικονομία. Ταυτόχρονα, απαιτούμε από όλες ανεξαιρέτως τις επιχειρήσεις να τηρούν στο έπακρο τις υποχρεώσεις τους στα ασφαλιστικά ταμεία, τους εργαζόμενους και την κοινωνία. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, πέραν της εντατικοποίησης του έργου της Επιθεώρησης Εργασίας και των άλλων ελεγκτών του υπουργείου, το αμέσως επόμενο διάστημα, θα ολοκληρωθεί η δημιουργία του Λευκού Μητρώου Επιχειρήσεων» υπογράμμισε ο κ. Βρούτσης, λέγοντας ότι πρόκειται για έναν πρωτοποριακό μηχανισμό επιβράβευσης συνεπών εργοδοτών, με την παροχή εκ μέρους της πολιτείας ασφαλιστικών, φορολογικών και άλλων κινήτρων. «Σε αυτό θα ενταχθούν όλες οι επιχειρήσεις που επιδεικνύουν τεκμηριωμένα συμμόρφωση με όλες τις πρόνοιες της εργατικής και της ασφαλιστικής νομοθεσίας. Και για πρώτη φορά στη χώρα μας θα υπάρχουν διακριτά κριτήρια ως προς τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων με τους κανόνες υγείας και ασφάλειας στην εργασία, αλλά και την υιοθέτηση πρότυπων εσωτερικών συστημάτων πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου με την ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων» εξήγησε ο υπουργός Εργασίας.