Με απόφαση για ενιαία στάση απέναντι στα κοινά προβλήματα, ώστε «η φωνή του αγροτικού νότου της ΕΕ να ακουστεί πιο δυνατά στα ευρωπαϊκά fora», ολοκληρώθηκε η πρώτη συνεδρίαση της ομάδας των υπουργών Γεωργίας και Αλιείας των 9 χωρών του νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUMED-9)
Η συνεδρίαση συνήλθε για πρώτη φορά, στις Βρυξέλλες, ύστερα από πρωτοβουλία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Λευτέρη Αυγενάκη.
Στη συνεδρίαση - εκπροσωπώντας τις 9 χώρες - συμμετείχαν, ακόμη, ο Υπουργός Γεωργίας, Κυριαρχίας Τροφίμων και Δασών της Ιταλίας Francesco Lollobrigida, η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Κύπρου Μαρία Παναγιώτου, η Υπουργός Γεωργίας και Τροφίμων της Πορτογαλίας Maria do Céu Antunes, ο Υπουργός Γεωργίας και Αλιείας Τροφίμων και Δικαιωμάτων Ζώων της Μάλτας Hon. dr Anton REFALO, η Υπουργός Γεωργίας της Κροατίας Marija Vučković, ο ΓΓ Γεωργικών Πόρων και Ασφάλειας Τροφίμων της Ισπανίας Fernando Miranda Sotillos, η ΓΓ Γεωργίας και Δασών της Σλοβενίας Eva KNEZ, ο Γενικός Διευθυντής Οικονομικής και Περιβαλλοντικής Απόδοσης των Επιχειρήσεων της Γαλλίας Philippe Duclaud και ο Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην ΕΕ κ. Ευθύμιος Κωστόπουλος.
Η ομάδα των EUMED-9, έχει συνεδριάσει στο παρελθόν για ζητήματα που αφορούν οικονομική ή μεταναστευτική πολιτική, αλλά για πρώτη φορά, με ελληνική πρωτοβουλία, επιδιώχθηκε η συγκρότηση ενός κοινού μετώπου των 9 ευρωπαϊκών μεσογειακών χωρών, για την αντιμετώπιση προβλημάτων που αφορούν τον πρωτογενή τομέα, τα οποία είναι απόρροια της κλιματικής κρίσης.
Ο Έλληνας Υπουργός Λευτέρης Αυγενάκης, στην εισήγησή του, έθεσε ουσιαστικά τρία μείζονα ζητήματα:
- Τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και την ανάγκη δημιουργίας μόνιμου μηχανισμού για την αντιμετώπισή τους.
- Την ακαρπία και τον περονόσπορο
- Την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούν στην αλιεία, τα ψάρια εισβολείς στη Μεσόγειο, όπως ο λαγοκέφαλος και το λεοντόψαρο.
«Ήταν μια συνάντηση πολύ ενδιαφέρουσα. Είναι η πρώτη φορά που συναντηθήκαμε οι 9 χώρες του Ευρωπαικού Νότου για θέματα Γεωργίας και Αλιείας. Η ατζέντα ήταν εξαιρετικά πλούσια και οι προτάσεις μας αγκαλιάστηκαν από το σύνολο των ανθρώπων των χωρών», τόνισε ο Λευτέρης Αυγενάκης και πρόσθεσε ότι η συνάντηση αυτή θα επαναληφθεί μέσα στον Φεβρουάριο ώστε να γίνονται βήματα συντονισμένα με στόχο κάθε φορά την υλοποίηση διαφορετικών στόχων.
Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στον πρωτογενή τομέα, ο υπουργός πρότεινε:
- Αύξηση του ύψους του Γεωργικού Αποθεματικού. To ποσό των 450 ευρώ είναι πολύ μικρό συγκριτικά με τις ανάγκες του πρωτογενούς τομέα και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στο εισόδημα των αγροτών.
- Ad hoc αντιμετώπιση κρίσεων με χρήση μέγιστου ποσοστού 2% επί του προϋπολογισμού του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ 2023-2027.
- Δημιουργία Νέου Ταμείου για αποκλειστική κάλυψη των απωλειών γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής λόγω της κλιματικής κρίσης.
- Απλοποίηση των διαδικασιών για ενίσχυση της απορροφητικότητας των ευρωπαϊκών πόρων.
«Είναι κρίμα να υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι και να μένουν αναξιοποίητοι, ενώ ο αγροτικός κόσμος τα χρειάζεται» τόνισε.
Ο υπουργός τόνισε ότι οι συμμετέχοντες στη Συνεδρίαση, «συνηγόρησαν ότι πρέπει να υπάρξει αύξηση του αποθεματικού του Ταμείου για την αντιμετώπιση περιστατικών, όπως αυτά της Θεσσαλίας. Συμφώνησαν στη δυνατότητα αξιοποίησης του ποσοστού του 2% από την ΚΑΠ για την "ανακούφιση" από πληγές που έχουν προκύψει από την κλιματική κρίση. Ακόμη, συμφώνησαν, συνολικά, με κάποιες επιμέρους σημειώσεις από τον καθένα ξεχωριστά, για τη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού που θα απαντά σε τέτοια φαινόμενα άμεσα και χωρίς καθυστερήσεις».
Για το ζήτημα της ακαρπίας και του περονόσπορου, ο ΥπΑΑΤ είπε:
Α) Ακαρπία: Οι υψηλές θερμοκρασίες του φθινοπώρου και του χειμώνα, περίοδος κρίσιμη για την ανθοφορία της ελιάς, αλλά και το ξηρό καλοκαίρι που ακολούθησε, είχαν ως αποτέλεσμα στη χώρα μας, να μειωθεί σημαντικά η παραγωγή.
Στην Ελλάδα, η μείωση της παραγωγής υπολογίζεται σε περίπου 60% στις ελαιοποιήσιμες και σε 45% στην επιτραπέζια ελιά. Ενδεικτικά ανέφερε μείωση 80% στην Χαλκιδική, 50% στην Κρήτη, άνω από 50% στην Πελοπόννησο και 40% στην Κεντρική Ελλάδα, τη Θεσσαλία και τη Φθιώτιδα.
Β) Περονόσπορος: Η κλιματική κρίση είχε ως αποτέλεσμα και τη συσσώρευση σημαντικών ζημιών από περονόσπορο στις καλλιεργούμενες ποικιλίες αμπέλου και των τριών παραγωγικών κατευθύνσεων (οινοποίησιμες, επιτραπέζιες, σταφιδοποιίας). Σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Χώρας και για όλες τις ποικιλίες των οιναμπέλων, λευκές και ερυθρές οι ζημιές εκτιμώνται από 50-70% με το ποσοστό να φτάνει και το 90-100% στις βιολογικές καλλιέργειες. Αποτέλεσμα της συγκεκριμένης ασθένειας είναι να μειωθεί το εισόδημα σε χιλιάδες παραγωγούς. Βασική προτεραιότητα:
- Στήριξη των αγροτών, που μειώνεται σημαντικά το εισόδημά τους.
- Συνεργασία και ανταλλαγή γνώσεων, σε επίπεδο ερευνητικών ινστιτούτων, αρμόδιων φορέων, κλπ για την βελτίωση της ανθεκτικότητας των καλλιεργειών.
Για το πρόβλημα με τα ψάρια εισβολείς στη Μεσόγειο, είπε: Το φαινόμενο με τα ψάρια εισβολείς από την Ερυθρά Θάλασσα ή τον Ινδικό Ωκεανό στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω της διώρυγας του Σουέζ, πλήττει κυρίως - μέχρι στιγμής- την Κύπρο και την Ελλάδα.
Πρόκειται για το λεοντόψαρο, τον λαγοκέφαλο και τον μπλέκάβουρα. Ωστόσο ο λαγοκέφαλος, ο οποίος προκαλεί μεγάλη ζημιά στα δίχτυα των αλιέων και είναι δηλητηριώδης, επεκτείνεται γρήγορα και έχει εγκατασταθεί στις ακτές της Ελλάδας, της Κύπρου, της Ιταλίας και της Κροατίας (επίσης εμφανίζεται περιστασιακά στη Μάλτα, τη Γαλλία και την Ισπανία). Η εκτίμηση είναι ότι οι πληθυσμοί αυτοί θα συνεχίσουν να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.
Ερευνώνται τρόποι αντιμετώπισης όπως η πρόβλεψη αποζημίωσης για τις απώλειας που υφίστανται οι αλιείς και η επιδότηση αλίευσης των συγκεκριμένων τοξικών ψαριών. Βασική προτεραιότητα, τόνισε ο υπουργός, είναι η ενίσχυση των μικρών αλιέων και η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών μας ινστιτούτων και των αρμόδιων φορέων μας, προκειμένου να αναπτύξουμε αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων μας. Σε ό,τι αφορά στη συζήτηση τις προκλήσεις της νέας ΚΑΠ, ο ΥπΑΑΤ, τόνισε ότι πρέπει να υπάρξει απλοποίηση και ότι οι προκλήσεις του μέλλοντος απαιτούν ευελιξία και άμεσα μέτρα. Ανέφερε δε ως παράδειγμα τις προτάσεις για την κλιματική κρίση όπου είναι επιτακτική η ανάγκη για την απλοποίηση των διαδικασιών, προκειμένου να:
- στηρίξουμε ουσιαστικά τους αγρότες μας,
- ανταποκριθούμε άμεσα και γρήγορα στις προκλήσεις,
- αυξήσουμε την απορροφητικότητα των ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων.
Και πρόσθεσε ότι στη νέα ΚΑΠ πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν ότι η κλιματική κρίση αποτελεί την κύρια πρόκληση του πρωτογενή τομέα. «Η νέα ΚΑΠ θα πρέπει να στηρίζει τις προτεραιότητές της στην ανάγκη προσαρμογής του αγροτικού τομέα στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης», είπε χαρακτηριστικά. Ενώ στις δηλώσεις του στα ΜΜΕ τόνισε: «Είναι αδιανόητο να μεταφέρουμε μια γραφειοκρατία και ένα άγχος στις πλάτες των αγροτών την ώρα που πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να αυξήσουμε την απορροφητικότητα των χρηματοδοτήσεων».
Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναφέρθηκε στην ανάγκη ανάληψης κοινών πρωτοβουλιών και συνεργασίας για ενίσχυση της τεχνολογικής έρευνας και της καινοτομίας στον πρωτογενή τομέα, καθώς υπάρχει κίνδυνος να υπάρξει πρόβλημα στον ανταγωνισμό με τρίτες χώρες. Επίσης συμφώνησε με την πρόταση της Ισπανίας να υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής προσαρμοσμένων κανόνων συνύπαρξης για τις βιολογικές καλλιέργειες, ειδικά, στην περίπτωση των νησιωτικών περιοχών.
Συνεπώς, όπως είπε, αυτό θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και το δικαίωμα απαγόρευσης της καλλιέργειας των νέων αυτών φυτών σε περιοχές όπου η συνύπαρξη είναι πρακτικά ή οικονομικά μη εφικτή ή ανεπιθύμητη. Ωστόσο, όπως επισήμανε, η κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της κατηγορίας 1 παραμένει, πολιτικά και τεχνικά, κόκκινη γραμμή για την Ελλάδα και το φυτικό υλικό από αυτές τις νέες τεχνικές θα πρέπει να εξαιρείται από τις ρυθμίσεις της σχετικής Οδηγίας.
Αναφορικά με τις αγροτικές κινητοποιήσεις, ο Υπουργός είπε: «Στις κινητοποιήσεις στεκόμαστε με σεβασμό, συζητάμε, κατανοούμε τα προβλήματα, όμως την ίδια στιγμή υπάρχει μέριμνα και αντανακλαστικά και πραγματικό ενδιαφέρον. Eμείς θα επιμείνουμε στην προσπάθεια που πρέπει να γίνει σε δυο επίπεδα, σε εθνικό και ευρωπαϊκό. Eίμαστε στο πλευρό των Ελλήνων αγροτών διότι ξέρουμε από πρώτο χέρι τα προβλήματα και κυρίως αυτά που έχουν να αντιμετωπίσουν οι αγρότες της Θεσσαλίας. Είμαστε δίπλα τους από την πρώτη στιγμή».