Την ευκαιρία να απολαύσουν τη βόλτα τους, έχοντας απρόσκοπτη πρόσβαση σε κεντρικά και ιστορικά σημεία της Αθήνας, θα έχουν από εδώ και πέρα τα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης ή κινητική αναπηρία, χάρη σε έναν πρωτοποριακό οδηγό που δημιούργησε ο Δήμος Αθηναίων, σε συνεργασία με την κοινωνική επιχείρηση «Με Άλλα Μάτια».
Η Αθήνα είναι μία ιστορική πόλη που πλέον αποκτά, χάρη σε συντονισμένες προσπάθειες, προσβάσιμο και ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, παράλληλα με τον σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά και τα σύγχρονα τοπόσημα.
Ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με την κοινωνική επιχείρηση «Με Άλλα Μάτια» και το This is Athens, τον επίσημο τουριστικό οδηγό για την Αθήνα, κατέγραψαν πιλοτικά προσβάσιμες τουριστικές διαδρομές για άτομα με κινητική και οπτική αναπηρία.
Συγκεκριμένα, οι διαδρομές αποτυπώθηκαν από focus group ανάπηρων ατόμων με κινητική και οπτική αναπηρία, καθώς και από επαγγελματίες του χώρου που μελέτησαν δια ζώσης τις διαδρομές και τις κατέγραψαν από προσωπική εμπειρία.
Έχουν επιλεγεί ώστε να συνδυάζουν τα περισσότερα δυνατά σημεία ενδιαφέροντος με τα λιγότερα εμπόδια και περιορισμούς του δομημένου χώρου. Την ίδια στιγμή, παρουσιάζουν γενικές πληροφορίες προσβασιμότητας όπως αυτές είναι διαθέσιμες στο κοινό για το εκάστοτε σημείο ενδιαφέροντος.
Ποιες είναι οι διαδρομές
Οι διαδρομές που χαρτογραφήθηκαν, είναι γύρω από την Ακρόπολη, τον Εθνικό Κήπο, το Ιστορικό κέντρο και την Ομόνοια. Είναι μέρη που όλος ο κόσμος θέλει να δει. Προέκυψαν συνολικά 8 διαδρομές, 4+4 καθώς πρέπει να είναι διαφορετικές σε κάποια σημεία για να εξυπηρετούν τις ανάγκες των ομάδων με οπτική και κινητική αναπηρία. Τι σημαίνει αυτό;
Ουσιαστικά πρόκειται για 4 διαδρομές που προτείνονται σε άτομα με οπτική αναπηρία και 4 σε άτομα με κινητική. Το μεγαλύτερο κομμάτι των διαδρομών είναι το ίδιο. Απλά κάποια σημεία διαφοροποιούνται, ανάλογα με την κατασκευή των δρόμων και των πεζοδρομίων, τη σύνδεση με σταθμούς, με ράμπες κτλ και ανάλογα φυσικά με την αναπηρία του ατόμου.
«Δεν κάνουμε τον κόσμο με οπτική βλάβη, να περνά από σημεία που είναι μόνο οπτικού ενδιαφέροντος. Προσπαθούμε να τον περάσουμε από άλλα σημεία για να μπορέσει να νιώσει καλύτερα την αύρα της πόλης, να αγγίξει πράγματα… Σε κάποια σημεία δηλαδή, διαφοροποιούνται οι προτάσεις μας», δηλώνει στο iefimerida ο δικηγόρος και Πρόεδρος της ΑΜΚΕ «Με άλλα μάτια», Βαγγέλης Αυγουλάς.
Αναλυτικά οι διαδρομές:
- Περίπατος από το ιστορικό κέντρο έως την πλατεία Κεραμεικού
Πλατεία Συντάγματος – Ερμού – Καπνικαρέα – Μοναστηράκι – Θησείο – Γκάζι - Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων - Πλατεία Κεραμεικού. - Περίπατος στην Ακρόπολη - «Ξεδιπλώνοντας» την Αρχαία Αθήνα
Διονυσίου Αρεοπαγίτου – Μουσείο Ακρόπολης – Ωδείο Ηρώδου Αττικού – Ιερός Βράχος Ακρόπολης - Περίπατος στην Ομόνοια – Ανακαλύπτουμε τη σύγχρονη Αθήνα
Ακαδημία Αθηνών – Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Εθνική Βιβλιοθήκη – Rex – Πολυτεχνείο – Αρχαιολογικό Μουσείο – Ομόνοια - Περίπατος στον Εθνικό Κήπο και στα κοντινά αξιοθέατα
Εθνικός Κήπος – Ζάππειο – Ολυμπιείο – Παναθηναϊκό Στάδιο – Βουλή – Μνημείο Άγνωστου Στρατιώτη
Πώς χαρτογραφήθηκαν οι διαδρομές
«Μιλάμε για διαφορετική περιγραφή. Άλλες διαδρομές προτείνονται σε άτομα με οπτική βλάβη και άλλες σε άτομα με κινητική βλάβη και το λεκτικό των οδηγιών αυτών, είναι πάντα προσαρμοσμένο και αναφέρεται εξειδικευμένα στην κατηγορία των ανθρώπων που απευθυνόμαστε. Διαφορετικές οδηγίες δίνονται για άτομα με οπτική βλάβη, διαφορετικές είναι οι περιγραφές, οι οδηγίες και οι απεικονίσεις στα άτομα με κινητική αναπηρία, γιατί είναι και διαφορετικές οι ανάγκες που έχουν οι επισκέπτες αυτοί. Άρα είναι διαφορετικές οι πληροφορίες προσβασιμότητας που πρέπει να λάβουν», εξηγεί.
Η κάθε διαδρομή αποτυπώνεται σε διαδραστικό χάρτη, και έχει γίνει
έλεγχος από τα αντίστοιχα focus groups, τα οποία αποτελούνται από άτομα με αναπηρία και από ειδικούς. «Δεν βγήκαν απλά κάποια ανάπηρα άτομα και χαρτογράφησαν. Είχαμε την καθοδήγηση όπου χρειαζόταν, πιστοποιημένου εκπαιδευτή κινητικότητας τυφλών, ενώ εγώ σαν δικηγόρος κάλυψα και κάποια νομικά κομμάτια όπου χρειάστηκε. Υπήρχε μαζί μας πάντα τοπογράφος μηχανικός για να μπορούμε να προτείνουμε στον Δήμο και κάποιες παρεμβάσεις. Έτσι, όπου χρειάστηκε υπήρχε και η επιστημονική κατάρτιση. Δεν πήγαμε να πούμε απλά τη γνώμη μας. Έχουν μελετηθεί ακόμα και τα ψηλά εμπόδια που δεν τα βρίσκει το λευκό μπαστούνι, για να περάσουν σε κάποια σημεία οι διαδρομές από τελείως διαφορετικά σημεία από αυτά που υπάρχει επικινδυνότητα, με κλαριά δέντρων, με ταμπέλες κτλ», μας επισημαίνει ο κ. Αυγουλάς.
«Είχαμε μία ομάδα με άτομα που έχουν εκ γενετής αναπηρία, όπως εγώ που γεννήθηκα τυφλός, αλλά και άτομα που έχασαν αργότερα την όραση τους, γιατί έπρεπε να καταλαβαίνουμε σωστά όλες τις περιγραφές. Έπρεπε το λεκτικό των οδηγιών να είναι κατανοητό και απολαυστικό και από τις δύο αυτές υποκατηγορίες ατόμων με οπτική βλάβη. Ο οδηγός ενημερώνει επίσης ανθρώπους με μερική όραση. Θα τους πούμε δηλαδή αν μειώνεται ο φωτισμός το βράδυ σε κάποιο σημείο, κάτι που μπορεί να τους δημιουργήσει θέμα. Ή αν υπάρχουν μάρμαρα στα οποία αντανακλάται το φως και δεν μπορείς να εντοπίσεις ότι υπάρχουν σκάλες για παράδειγμα, επειδή δεν γίνεται χρωματική αντίθεση», αναφέρει.
«Το ίδιο συνέβη και με τους χρήστες αμαξιδίων. Στη χαρτογράφηση υπήρχε και χειροκίνητο αναπηρικό αμαξίδιο και ηλεκτροκίνητο. Όλες οι διαδρομές επαναλήφθηκαν πολλές φορές από το focus group, διαφορετικές ώρες της ημέρας, με διαφορετικές καιρικές συνθήκες, για να είμαστε σίγουροι ότι θα προβλέψουμε οτιδήποτε παραπάνω ανθρώπινα δυνατό μπορούμε. Γι' αυτό και σε πολλά σημεία που εμείς θεωρούμε οριακά και πρέπει να πάρει την απόφαση για παράδειγμα το κινητικά ανάπηρο άτομο αν θα το κάνει ή όχι, βάζουμε και αντίστοιχες φωτογραφίες. Για να του πούμε ότι εδώ έχει λίγο πιο απότομη κλίση η ράμπα. Παραθέτουμε τέτοιες εικόνες. Ή για παράδειγμα εδώ είναι το πεζοδρόμιο στενό, οπότε ανάλογα με το πόσους πόντους είναι το αναπηρικό σου αμαξίδιο, πρέπει να επιλέξεις αν θα πας από εδώ ή αν θα πρέπει να περάσεις απέναντι. Δίνουμε τέτοιες οδηγίες», προσθέτει.
Πώς λειτουργεί ο οδηγός των προσβάσιμων διαδρομών
Στις διαδρομές, αποτυπώνεται κάθε πιθανό εμπόδιο και δίνεται ο τρόπος αποφυγής του, πριν φτάσει κάποιος εκεί. Τα βήματα είναι ξεκάθαρα και αναλυτικά για όλους, αλλά έχοντας πάντα κατά νου, πως κάποιοι με οπτική αναπηρία θα πρέπει να τα ακούν από το widget.
Οι διαδρομές αυτές περιλαμβάνονται σε ένα θεματικό, πλήρως προσβάσιμο site, με άριστη Προσβασιμότητα στα ελληνικά και τα αγγλικά για την ώρα, και παρουσιάζουν γενικές πληροφορίες Προσβασιμότητας, όπως απαιτούν οι διαφορετικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρία.
«Στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής μας για μία βιώσιμη και προσβάσιμη πόλη, δημιουργήσαμε μέσω του This is Athens, μία πλατφόρμα με εξειδικευμένες διαδρομές, σχεδιασμένες για άτομα με κινητική ή οπτική αναπηρία. Απευθυνόμαστε όχι μόνο στους Αθηναίους και τους επισκέπτες από το εσωτερικό, αλλά και στους ξένους ταξιδιώτες με αναπηρία που θέλουν να επισκεφθούν την πόλη μας και να ζήσουν την εμπειρία μιας φιλόξενης πόλης. Στη δημιουργία αυτής της πλατφόρμας, συνέβαλαν με τις πολύτιμες γνώσεις τους τα στελέχη της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας "Με άλλα Μάτια" και τους ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία. Αξιοποιώντας την τεράστια εμπειρία τους σε θέματα προσβασιμότητας, χαρτογραφήσαμε αρχικά 8 διαδρομές μέσα στην πόλη που αναδεικνύουν τα σημεία πολιτιστικού και τουριστικού ενδιαφέροντος με επίκεντρο το Ιστορικό Κέντρο, την Ακρόπολη, τον Εθνικό Κήπο και την Ομόνοια"», ανέφερε στο iefimerida, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΑΤΑ (Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών), Βαγγέλης Βλάχος.
Ο οδηγός είναι γραμμένος ακριβώς όπως τον χρειάζεται ο άνθρωπός που θα τον χρησιμοποιήσει. Οι οδηγίες αποτυπώνονται αναλυτικά και με σαφήνεια τόσο λεκτικά, όσο και σε κάποιον χάρτη. Έχει καταγραφεί κάθε εμπόδιο, πώς μπορούν οι πολίτες να το αποφύγουν και πώς φτάνουν στο σημείο ενδιαφέροντος.
Ανάλογα με το είδος της αναπηρίας που έχει ο άνθρωπος που τον χρησιμοποιεί, ενεργοποιείται το ανάλογο widget. Οπότε αν κάποιος για παράδειγμα έχει μια οπτική αναπηρία, το widget του ομιλεί προκειμένου να τον κατευθύνει ανάλογα στη διαδρομή.
Να σημειωθεί πως δεν πρόκειται για μία εφαρμογή. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει κανείς για να λάβει τις οδηγίες για τις προσβάσιμες διαδρομές πολύ απλά, εύκολα και φυσικά δωρεάν, είναι να μπει στο σάιτ https://accessibleroutes.thisisathens.org/ . Στη συνέχεια να ενεργοποιήσει τη γλώσσα που θέλει και την κατάλληλη λειτουργία της ιστοσελίδας με βάση την αναπηρία του (οπτική ή κινητική) και μετά απλά να ακολουθήσει τις οδηγίες. Επίσης, για να είναι όλο αυτό όσο πιο κατανοητό γίνεται, υπάρχει και ένα εισαγωγικό κομμάτι, που εξηγεί πώς διαβάζεται αυτός ο οδηγός και πώς χρησιμοποιείται online.
Αφού έχει επιλέξει την κινητική ή την οπτική αναπηρία, ο οδηγός τού προτείνει όλες τις διαδρομές, με μία πολύ σύντομη περιγραφή κάθε διαδρομής με τα πιο θετικά στοιχεία της, για να τον δελεάσει να την ακολουθήσει. Επιλέγει αυτή που θέλει και μετά βήμα προς βήμα, ο οδηγός του εξηγεί τι πρέπει να κάνει. Υπάρχουν σημεία ενδιαφέροντος, χάρτης, σύνοψη διαδρομής, καθώς και μια περιγραφή του τι βλέπεις και του τι κάνεις.
«Έχουμε αρκετές λεπτομέρειες στην οπτική αναπηρία για παράδειγμα. Λέμε πχ στον κόσμο, κάντε και μια παράκαμψη στην οδό Αθηνάς, γιατί είναι τόσες πολλές οι μυρωδιές στα μπαχάρια που θα σας κερδίσουν. Δημιουργούμε εικόνες και με όλες τις άλλες αισθήσεις. Στους κινητικά αναπήρους, τους προτείνουμε πχ ποιοι είναι οι πλησιέστεροι σταθμοί του μετρό ή αν υπάρχει ηλεκτροκίνητο αμάξι, τους λέμε πού μπορεί αυτό να φορτιστεί. Κάνουμε διάφορες προτάσεις», μας λέει ο κ. Αυγουλάς.
Ασφαλείς διαδρομές για τα άτομα με αναπηρία
Από τις διαδρομές αυτές που διασχίζουν την καρδιά του κέντρου της Αθήνας, και περνούν από κομμάτια Πολιτισμού και ψυχαγωγίας, προκύπτει ότι με έναν σωστό συνδυασμό οδηγιών και πληροφοριών οι ανάπηροι επισκέπτες, μπορούν να επισκεφθούν την Αθήνα και να την εξερευνήσουν μόνοι τους. «Δεν είναι το απροσπέλαστο χάος που φανταζόμαστε όλοι. Υπάρχουν κομμάτια που έχουμε συνεννοηθεί και με τον Δήμο Αθηναίων να διατηρούνται προφυλαγμένα και προστατευμένα. Υπάρχουν οδηγίες κατά προτεραιότητα να επιτηρούνται από τις Υπηρεσίες, ώστε ο οδηγός αυτός να είναι καθημερινά εύχρηστος και ενημερωμένος και να αντιστοιχεί στην πραγματικότητα» υπογραμμίζει.
Μάλιστα, όπως αναφέρει, «οι Έλληνες πολίτες, δεν τολμούσαν να δοκιμάσουν μόνοι τους κάποια βόλτα ή κάποια μετακίνηση για οποιονδήποτε λόγο. Μέχρι να έρθει αυτός ο οδηγός, στην πρωτεύουσά μας, απαγορευόταν στα ανάπηρα άτομα να προετοιμάσουν την όποια διαδρομή τους. Έτσι αξιοποιούμε και την υποδομή του μετρό και του ΗΣΑΠ -έχουμε από τους πιο προσβάσιμους σταθμούς στην Ευρώπη. Είναι ένα έργο λοιπόν, που ξέρουν τα ανάπηρα άτομα τι να κάνουν, όταν βγουν από τους σταθμούς του μετρό -γιατί οι διαδρομές μας, περνούν από σταθμούς».
«Τώρα νιώθουν πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια. Μπορούν να ακολουθήσουν τις διαδρομές αυτές μόνοι τους, χωρίς κάποιον συνοδό. Κάποιος με το λευκό μπαστούνι ή τον σκύλο οδηγό του, κάποιος με το αναπηρικό αμαξίδιο του, δεν θα χρειαστεί συνοδό με βάση τις οδηγίες που του λέμε. Μάλιστα, όπου υπάρχουν κάποια προβλήματα ή κάποια διαφοροποίηση που θα πρέπει να την ξέρει το ανάπηρο άτομο για να σταθμίσει τις ανάγκες του, τον έχουμε προειδοποιήσει. Είναι προτεινόμενες προσβάσιμες διαδρομές με ασφάλεια. Είναι μια διαχρονική ανάγκη που έρχεται να καλύψει ο Δήμος Αθηναίων, και μάλιστα ήδη συζητάμε για να προστεθούν και άλλες διαδρομές».
Η Αθήνα γίνεται προσιτός προορισμός για τα άτομα με αναπηρία
Και φυσικά, η Αθήνα γίνεται πλέον δελεαστικός προορισμός για τους επισκέπτες από το εξωτερικό. «Όσοι ήταν διστακτικοί να ταξιδέψουν και να δουν την Αθήνα, τώρα γνωρίζουν ότι δεν πρέπει να τους απασχολεί πλέον αυτό το ζήτημα. Οι άνθρωποι από το εξωτερικό πρέπει να ξέρουν τι τους περιμένει, πώς μπορούν να κινηθούν», λέει ο κ. Βλάχος.
«Είναι κάτι πρωτοποριακό. Ουσιαστικά μιλάμε για έναν πιλοτικό προσβάσιμο τουριστικό οδηγό, εξειδικευμένο στις ανάγκες των ατόμων με οπτική και κινητική αναπηρία. Το σημαντικό με αυτό το έργο είναι ότι, αυτός ο οδηγός δεν φτιάχτηκε με σκοπό να χρησιμοποιηθεί, εφόσον γίνουν πράγματα. Πατήσαμε στην κατάσταση που ήδη υπάρχει στην Αθήνα. Αυτό δεν μηδενίζει την πρωτεύουσα μας. Υπάρχουν πάρα πολλά προβλήματα, το αναγνωρίζουμε όλοι, δουλεύουμε καθημερινά για να λυθούν. Έχουμε ανοιχτή γραμμή με τον Δήμο Αθηναίων, υποβάλλουμε προβλήματα στις Τεχνικές Υπηρεσίες και τα περισσότερα λύνονται. Διορθώνουν ράμπες, γίνονται παρεμβάσεις σε πεζοδρόμια κτλ», επισημαίνει ο κ. Αυγουλάς.
Αυτό που κάνει τον οδηγό εξαιρετικά χρηστικό, είναι ότι τον βρίσκεις απευθείας online και ενημερώνεται συνεχώς για την παραμικρή αλλαγή, σε σχέση με τους οδηγούς του εξωτερικού που είναι κάποια στατικά αρχεία PDF, τα οποία τα κατεβάζεις και τα διαβάζεις. Τον οδηγό των προσβάσιμων διαδρομών της Αθήνας, τον έχεις επί τόπου στο κινητό σου.
«Μπορούμε να παρέμβουμε ανά πάσα στιγμή να διορθώσουμε το οτιδήποτε χρειαστεί, να προσθέσουμε ή να αφαιρέσουμε κάποια πληροφορία που μπορεί να βοηθήσει. Άρα ο ταξιδιώτης ή ο επισκέπτης μπορεί να τον ανοίξει ξανά και ξανά και να τον συμβουλευτεί χωρίς να έχει εκτυπώσει 50-60 σελίδες πληροφοριών και να ψάχνει τι του λένε», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Αυγουλάς.
Εκτός από αυτό, το γεγονός ότι ο οδηγός βρίσκεται online, βοηθάει και στο ότι μπορείς να επιλέξεις σε ποιο σημείο βρίσκεσαι, να κάνεις τη διαδρομή από εκεί και πέρα, να την σπάσεις σε τμήματα εάν κουραστείς κτλ. Δηλαδή, τις οδηγίες μπορείς να τις λαμβάνεις κάθε φορά ρεαλιστικά από το σημείο που βρίσκεσαι. Επιπλέον, υπάρχουν λεπτομέρειες όπως για παράδειγμα, ότι μπορεί κάποιοι να δικαιούνται μειωμένο εισιτήριο σε κάποιο μουσείο ή κάποιον αρχαιολογικό χώρο και για αυτό υπάρχει συνεργασία με το Υπουργείου Πολιτισμού.
Να σημειωθεί πως την ίδια στιγμή, στην προσπάθεια συμμετέχει και ο ΟΑΣΑ, καθώς έχει ξεκινήσει η εκπαίδευση των πρώτων σταθμαρχών και οδηγών του μετρό, για το πώς να αντιμετωπίζουν σωστά επιβάτες με αναπηρία. «Όλο αυτό δεν είναι ένα πυροτέχνημα, κάνουμε μια αλυσίδα προσβασιμότητας», τονίζει ο κ. Αυγουλάς, ο οποίος έχει βραβευτεί από πολλούς φορείς, συλλόγους και οργανώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό για το κοινωνικό του έργο, προτρέποντας και άλλους δήμους να εφαρμόσουν αυτό το πρότζεκτ.
Κλείνοντας, ζητά τη βοήθεια του κόσμου για να βελτιωθεί το έργο, εφόσον δοκιμάσουν τον οδηγό: «Το έργο βρίσκεται σε δημόσια αξιολόγηση. Θέλουμε από όσα περισσότερα άτομα γίνεται το feedback τους και για να βελτιώσουμε τις ήδη υπάρχουσες προτάσεις, αλλά και για να το εμπλουτίσουμε».