Τέχνη του δρόμου ή σύγχρονη τέχνη; Βανδαλισμός ή ωραιοποίηση; Ο,τι κι αν είναι, τα γκράφιτι πλέον έχουν γίνει αναπόσταστο μέρος των τοίχων κάθε ελληνικής πόλης, έστω και αν πολλά περνούν απαρατήρητα.
Από την δεκατετία του 1980, όταν και εμφανίστηκαν στην Ελλάδα τα πρώτα γκράφιτι σύγχρονης μορφής έχουν βιώσει μεγάλη εξέλιξη. Αρχικά, ήταν εντόνως συνδεδεμένα με μια αμερικανοφερμένη ιδεολογία και τρόπο έκφρασης: Το χιπ χοπ. Πλέον, αν και διατηρούν τις ρίζες τους, τα γκράφιτι χρησιμοποιούνται για να εκφράζεται ένα πολύ μεγαλύτερο φάσμα ανθρώπων.
Εν έτει 2020, στα περισσότερα σχολεία, οι λευκοί και άχρωμοι τοίχοι -από δημοτικά μέχρι λύκεια- έχουν κοσμηθεί από μερικά γκράφιτι. Στοχαστές, φιλόσοφοι, μαθηματικοί ή και ένα απλό τοπίο υπάρχει στους τοίχους πολλών σχολείων στις μέρες μας. Με αυτόν τον τρόπο, έχει ξεπεραστεί και η πάλαι ποτέ παγιωμένη διαπίστωση πως τα γκράφιτι είναι αποκλειστικά και μόνο βανδαλισμός. Φυσικά, μερικά συνιστούν βανδαλισμό, όταν γίνονται σε αρχαιολογικούς χώρους ή τοίχους σπιτιών δίχως την συγκατάθεση όσων μένουν σε αυτό. Ωστόσο, στην πληθώρα τους, είναι κόσμημα για τους δρόμους κάθε πόλης.
Προσωποκεντρικό ή όχι, ένα γκράφιτι μπορεί να αποτίσει φόρο τιμής, να συγκινήσει, ή απλά και να εντυπωσιάσει.
Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο κρατά στις πλάτες του, τα Σεπόλια
Η ιστορία του, σαν παραμύθι. Το παρόν του, σαν ταινία ντοκιμαντέρ για έναν εκ των κορυφαίων αθλητών. Κρατά πλέον δύο βραβεία MVP στα χέρια του, αλλά και μια ολόκληρη πόλη στις πλάτες του. Ο λόγος φυσικά για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο και τα Σεπόλια που έχει ζωγραφίσει ο Same84.
Ο Greek Freak, προσέχει από... ψηλά, μέσω ενός γκράφιτι, την πόλη στην οποία μεγάλωσε για να φτάσει να μεγαλουργήσει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Εκτός του συγκεκριμένου γκράφιτι, στο γήπεδο του Τρίτωνα στα Σεπόλια, όπου ο Αντετοκούνμπο έκανε τα πρώτα του δειλά βήματα στον κόσμο του μπάσκετ υπάρχει η μορφή του αποτυπωμένη από τον Same84, δίνοντας δύναμη και κίνητρο στα νέα παιδιά να τον βρουν στον μαγικό κόσμο του ΝΒΑ.
«Εν ην ο... Νίκος Γκάλης»
Ο Νίκος Γκάλης αποτέλεσε τον λόγο για τον οποίο το μπάσκετ μπήκε σε κάθε ελληνικό σπίτι. Με όσα... τρομακτικά έκανε κάποτε στα ελληνικά και ευρωπαϊκά παρκέ, απογείωσε το άθλημα στην Ελλάδα.
Με την επιτυχία του 1987 μάλιστα μετατράπηκε σε ένα σύμβολο που στην ουσία θα μείνει στους αιώνες.
Προς το παρόν, βρίσκεται στους... δρόμους μέσω εξαιρετικών δημιουργημάτων.
Οι σύγχρονοι «ήρωες» στα νοσοκομεία
Η πανδημία του κορωνοϊού έχει δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα. Την περασμένη άνοιξη, ενώ ο κόσμος βίωνε πολύ δύσκολες ημέρες, υπήρχαν οι «ήρωες με τις άσπρες και τις μπλε ποδιές». Μάλιστα σε πολλές χώρες της Ευρώπης, και στην Ελλάδα μεταξύ άλλων, άνθρωποι βγήκαν στα μπαλκόνια τους το βράδυ την ίδια ώρα για να χειροκροτήσουν τους υγειονομικούς υπαλλήλους που μάχονταν με τον ιό νυχθημερόν.
Λίγο αργότερα, δημιουργήθηκε ένα γκράφιτι στο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης με τη φράση «Σας ευχαριστούμε» από τον «SAME84» και «URBAN ACT».
Ενώ μόλις την περασμένη Πέμπτη, ακόμα ένα γκράφιτι, εξίσου επιβλητικό δημιουργήθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Νικαίας σε συνεργασία «KEZ» και «URBAN ACT».
O φόρος τιμής στην Μελίνα Μερκούρη
Ένα μοναδικό γκράφιτι το οποίο δημιούργησε ένας Έλληνας καλλιτέχνης και απεικονίζει την Μελίνα Μερκούρη κοσμεί απότον περασμένο Ιούλιο μια 5όροφη πολυκατοικία στην Πάτρα.
Μετά από λεπτομερή σχεδιασμό, οι «Art In Progress» έφτιαξαν μία εξαιρετικά εντυπωσιακή τοιχογραφία τιμώντας την Μελίνα Μερκούρη, στην οποία είναι αφιερωμένο ολόκληρο το 2020 από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, λόγω της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη γέννησή της.
Το έργο συμπληρώνεται από τον τίτλο της εμβληματικής ταινίας με «Ποτέ την Κυριακή» και το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά». Το έργο των «Art In Progress» υπό την εικαστική καθοδήγηση και ζωγραφική εκτέλεση του καλλιτεχνικού διευθυντή του ArtWalk, Κλεομένη Κωστόπουλου βρίσκεται στη συμβολή των οδών Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου και Θεμιστοκλέους.
Γκράφιτι και κοινωνικά μηνύματα
Πολύ συχνά τα γκράφιτι δεν είναι μόνο φόρος τιμής σε ένα πρόσωπο, αλλά και ένα κοινωνικό μήνυμα. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και σε περίπτωση που απεικονίζει ένα πρόσωπο. Ο λόγος για το γκράφιτι του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι. Μια από τις χαρακτηριστικές του φωτογραφίες, με την κάτασπρη φόρμα, έγινε έμπνευση για γκράφιτι σε ένα πρώην εργοστάσιο λίγους δρόμους μακριά από το σημείο που δολοφονήθηκε το 2013. Την οδό που φέρει πλέον το όνομά του.
Στο μεταξύ, το 2020, εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ στις ΗΠΑ από το αστυνομικό στον δρόμο, έφερε αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ των αντιδράσεων, στο κέντρο της Αθήνας, δημιουργήθηκε ένα γκράφιτι με το σύνθημα «I Can't Breathe» από τον «HAMBAS».
Αν μια εικόνα αντιπροσωπεύει χίλιες λέξεις, ένα γκράφιτι, πλέον ίσως μπορεί να πει και περισσότερες.