Τη δεκαετία του εβδομήντα και του ογδόντα στη Λατινική Αμερική ακουγόταν συχνά το σύνθημα «θέλουμε υποσχέσεις και όχι πραγματικότητες».
Το σύνθημα αποτύπωνε, κατ’ αρχήν, την πολιτική κουλτούρα των ψηφοφόρων που αναζητούσαν έναν «μεσσία» για να σώσει τους φτωχούς ή έναν «μάγο» για να λύσει με ένα μαγικό ραβδί τα τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι χώρες τους, τις τεράστιες ανισότητες, την ακραία φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Το σύνθημα φανέρωνε, επιπλέον, την πραγματκή διάσταση της πολιτικής απάτης που κρυβόταν πίσω από το ελκυστικό και αντισυστημικό πρόσωπο των πολιτικών ηγετών του ποπουλισμού, γνωστών ως «καουντίγιο», που υπόσχονταν να σώσουν τους πολίτες, χωρίς εκείνοι να χρειαστεί να κουραστούν καθόλου. Αρκούσε η πελατειακή εξάρτηση.
Η πλειονότητα των πολιτών μπορεί να γνώριζε πως οι υποσχέσεις των «καουντίγιο» δεν επρόκειτο να πραγματοποιηθούν, όμως ήταν τέτοια η απαξίωση και η διαφθορά των κομμάτων του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος που προτιμούσαν να δώσουν την ψήφο τους στους ποπουλιστές, στους πολιτικούς χωρίς γραβάτες.
Τα επόμενα χρόνια το σύνθημα αυτό επανήλθε σε πολλές λατινοαμερικάνικες κοινωνίες και έφερε στο προσκήνιο ηγέτες του ποπουλισμού, όπως ήταν ο Ούγο Τσάβες, ο οποίος εξακολουθεί να εμπνέει ορισμένες πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς στην Ευρώπη.
Πολύ εύστοχα ο στενός συνεργάτης του Ούγο Τσάβες και υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της κυβέρνησης του, Τεμίρ Πόρας, λίγο μετά από την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, έβρισκε ομοιότητες στην ελληνική πολιτική κατάσταση εκείνης της περιόδου με τη λατινοαμερικάνικη πραγματικότητα.
Σε ένα άρθρο του (7/2/2015), ο Πόρας έγραφε πως «οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και στην Ισπανία είναι ακριβώς ανάλογες με εκείνες της Μπολιβαριανής Επανάστασης».
Ο Πόρας, ο οποίος είχε επισκεφθεί την Ελλάδα πριν από τις εκλογές του 2015, και είχε συναντηθεί με ηγετικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, χαρακτήρισε, «τηρουμένων των αναλογιών», τον ΣΥΡΙΖΑ και τους PODEMOS «παιδιά του Τσάβες» και υποστήριξε πως στην Ελλάδα η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ήρθε ως συνέπεια της απαξίωσης του πολιτικού συστήματος και της «έκρηξης» που προκάλεσε η οικονομική κρίση, όπως περίπου έγινε λίγο πριν από την άνοδο του Ούγο Τσάβες στη Βενεζουέλα, με τα τραγικά γεγονότα, γνωστά ως «καρακάσο», που ξέσπασαν λόγω της επιβολής των μέτρων λιτότητας από το ΔΝΤ στη λατινοαμερικάνικη χώρα.
Ο ποπουλισμός είναι εθιστικός. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και όταν φανερωθεί η πολιτική απάτη των ηγετών του ποπουλισμού, οι ψηφοφόροι έχουν εθιστεί τόσο πολύ στο ψέμα τους που επιμένουν να ζητούν «υποσχέσεις και όχι πραγματικότητες».
Στην Ελλάδα το «λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου, σε μια σχεδόν χρεοκοπημένη χώρα, κατάφερε να κινητοποιήσει μια μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας που ζητούσε λύση στα μεγάλα προβλήματα του τόπου χωρίς όμως ιδιαίτερη προσπάθεια, αλλά με τη χρήση ενός μαγικού ραβδιού, που όμως, όπως αποδείχθηκε, τελικά δεν υπήρχε.
Στη συνέχεια, η υπόσχεση για το σκίσιμο των μνημονίων «με έναν νόμο και με ένα άρθρο», από τον Αλέξη Τσίπρα, ήχησε πολύ γλυκά στα αυτιά μιας μεγάλης μερίδας ψηφοφόρων που έδωσε συνολικά τρεις φορές την στήριξη του στον «αντισυστημικό» πολιτικό χωρίς γραβάτα, περιμένοντας μάταια μέχρι σήμερα την 13η και 14η σύνταξη, την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και τόσα άλλα.
Και φθάσαμε σήμερα στα 600 δισεκατομμύρια ευρώ που υποσχέθηκε ο «αυτόχθων Έλληνας ιθαγενής» Αρτέμης Σώρρας, να δώσει στους «κυρίαρχους ιθαγενείς Έλληνες», με τα οποία θα μπορέσουν να σβήσουν με μιας όλα τα χρέη τους.
Xιλιάδες πολίτες πίστεψαν τον Σώρρα, που τώρα κρύβεται για να μην οδηγηθεί στη φυλακή, και υπέγραψαν εξώδικα τα οποία έστειλαν στις τράπεζες και στις εφορίες για να... διαγραφούν τα χρέη τους.
Ο ποπουλισμός και το πολιτικό ψέμα είναι εθιστικά.
Ο δρόμος είναι ήδη ανοικτός για τον επόμενο πολιτικό χωρίς γραβάτα, που θα εμφανιστεί σαν μεσσίας, έτοιμος για να δώσει «υποσχέσεις και όχι πραγματικότητες»...