Παρακολουθεί από κοντά τις προσπάθειες των κορυφαίων αθλητών μας στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού και βιώνει μαζί τους -πολλές φορές στο έπακρο- τα συναισθήματα της χαράς, της λύπης, του φόβου και της αγωνίας.
Άλλωστε, είναι ο άνθρωπος που τους έχει προετοιμάσει για όλα αυτά… Για τη νίκη αλλά και την ήττα, την επιτυχία και την αποτυχία.
«Όλα είναι μέσα στο παιχνίδι και οι αθλητές πρέπει να είναι έτοιμοι», λέει στο iefimerida.gr η Φρόσω Πατσού, ψυχολόγος, με εξειδίκευση στην αθλητική ψυχολογία, επιστημονική συνεργάτιδα της Εθνικής Ομάδας Στίβου και κορυφαία αθλήτρια του στίβου.
Η φωνή της δεν αντανακλά σε τίποτα την πίεση που είναι λογικό να υφίστανται οι αθλητές αυτές τις μέρες αλλά και η ίδια που καλείται να προσφέρει τις υπηρεσίες της στις πιο κρίσιμες στιγμές. Ένα βήμα πριν τον στόχο για τον οποίο η προετοιμασία δείχνει να έχει κρατήσει μια ολόκληρη ζωή.
«Πρέπει να το λέει η ψυχή σου…»
«Η ψυχολογία του αθλητή είναι το ήμισυ της επιτυχίας για να μην πω και παραπάνω. Σίγουρα η προπόνηση είναι από τα βασικότερα στοιχεία, το ταλέντο, η προσωπικότητα του αθλητή, η τύχη, αλλά η ψυχολογία είναι αυτή που θα έρθει να δέσει όλα τα προηγούμενα, όλους τους κρίκους της αλυσίδας και να φτάσει τον αθλητή στην επιτυχία. Γιατί όσο καλά και να έχει προετοιμαστεί κανείς αν πραγματικά δεν το λέει η ψυχή του, αν εκείνη τη στιγμή της κρίσης δεν έχει την καλύτερη διάθεση και την υψηλότερη αυτοπεποίθηση, σίγουρα δε θα πάει τόσο καλά όσο γι’ αυτό που έχει προετοιμαστεί», αναφέρει με νόημα η ψυχολόγος της Εθνικής Ομάδας Στίβου, η οποία είναι πεπεισμένη ότι σύντομα θα πανηγυρίσουμε ελληνικά ολυμπιακά μετάλλια.
Το «χρυσό» στην ψυχολογία θα έπαιρνε ο …Μίλτος Τεντόγλου
«Έχουμε δρόμο μπροστά μας και θα δούμε σίγουρα μετάλλια», λέει με σιγουριά η κυρία Πατσού και αποκαλύπτει ότι όλοι οι Έλληνες αθλητές έχουν προετοιμαστεί και βρίσκονται σε εξαιρετική φυσική και ψυχική κατάσταση. Ξαφνικά, στο μυαλό μας έρχεται η εικόνα του κορυφαίου Έλληνα άλτη μήκους, Μίλτου Τεντόγλου, να ετοιμάζεται για το άλμα, χαλαρός, σαν να είναι σε προπόνηση παρά σε μία από τις πιο κρίσιμες στιγμές της αθλητικής του καριέρας. «Σε ποιον θα δίνατε το χρυσό μετάλλιο στην ψυχολογία;», τη ρωτάμε. «Ο Μίλτος θα ήταν ένας απ’ αυτούς…», απαντά. Και συνεχίζει: «Να ξέρετε, βέβαια, ότι ο Μίλτος δεν ήταν πάντα έτσι. Τόσο χαλαρός. «Έχτισε» την ψυχολογία του μέρα με τη μέρα, αγώνα με τον αγώνα και έχει φτάσει σήμερα στο σημείο να δείχνει ότι δεν τον ενδιαφέρει το μετά, δεν τον ενδιαφέρει τίποτα παρά μόνο το …άλμα του».
«Εξαιρετική η διαχείριση της αποτυχίας από τη Δώρα Γκουντούρα»
Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που ο στόχος δεν επιτευχθεί; Πως πρέπει να διαχειρίζεται ένας αθλητής την αποτυχία; H διακεκριμένη αθλήτρια και ψυχολόγος επιλέγει να απαντήσει με ένα παράδειγμα. Αυτό της Ελληνίδας ξιφομάχου, Δώρας Γκουντούρα.
«Στη Δώρα φάνηκε ο ψυχολογικά δουλεμένος ως αθλητής αλλά και ως προσωπικότητα. Επειδή με τη Δώρα συνεργάζομαι, μπορώ να πω ότι η αντίδρασή της ήταν εξαιρετική εκείνη τη δύσκολη στιγμή που πήγαινε για μετάλλιο και ήξερε ότι μπορούσε να το κατακτήσει. Δεν στάθηκε ούτε στον θυμό, που θα μπορούσε να έχει θεωρώντας ότι αδικήθηκε, ούτε στην ατυχία, ούτε σε οτιδήποτε άλλο. Ήταν εξαιρετικό ότι έδωσε τα εύσημα στην αντίπαλη αθλήτρια και δήλωσε ότι είναι μια σπουδαία αθλήτρια, αλλά υπάρχουν κάποια «χτυπήματα» που θέλω να τα ξαναδώ. Δεν θέλησε να βρει δικαιολογία στους διαιτητές και προχώρησε παρακάτω. Το μετάλλιο της, είπε, είναι στην προπόνηση της», αναφέρει η κυρία Πατσού.
Και συνεχίζει: «Αυτό δείχνει μια εξαιρετικά σπουδαία διαχείριση της ήττας και ένα δούλεμα στο μυαλό του αθλητή ότι πάει για το καλύτερο σενάριο που είναι το μετάλλιο αλλά πάντα πρέπει να υπάρχει στο τραπέζι και το χειρότερο σενάριο όταν ένας αγώνας λήγει λίγο άδοξα. Και εδώ φαίνεται η δουλειά του ειδικού με τον αθλητή. Πως ο αθλητής θα βρει κίνητρο το αμέσως επόμενο λεπτό της ήττας να προχωρήσει παρακάτω στον επόμενο στόχο».
Λαμπρά παραδείγματα αθλητών με ψυχική δύναμη και σθένος
Άλλωστε, τα παραδείγματα των αθλητών που, παρά τις αποτυχίες και τις δυσκολίες, στάθηκαν στα πόδια τους, ψυχικά και σωματικά, πήραν μέρος, προκρίθηκαν και – κάποιοι απ’ αυτούς- γεύτηκαν τη χαρά του ολυμπιακού μεταλλίου, δεν είναι λίγα.
Χαρακτηριστική περίπτωση αυτή της κορυφαίας Αμερικανίδας αθλήτριας της γυμναστικής, Σιμόν Μπάιλς, που κατέκτησε το 5ο χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο ενώ τα προηγούμενα χρόνια είχε αποσυρθεί από την ενεργό δράση αντιμετωπίζοντας προβλήματα ψυχικής υγείας.
«Η Μπάιλς έκανε ένα εξαιρετικό πρόγραμμα. Είναι ένα άθλημα για το οποίο κανείς μπαίνει στον αγωνιστικό αθλητισμό από πολύ νεαρή ηλικία. Μιλάμε για παιδιά 5,6,7 ετών τα οποία αναγκάζονται να είναι 5 και 6 ώρες μέσα σε ένα γήπεδο και να κάνουν προπόνηση. Δεν βιώνουν παιδική ηλικία, δε βιώνουν εφηβεία, τίποτα από όλα αυτά. Η ζωή τους είναι γήπεδο, σχολείο, με εξαιρετικά δυσμενείς και δύσκολες συνθήκες προπόνησης. Κάποια στιγμή έρχεται το burnout (υπερκόπωση), μια στιγμή μεγάλης ψυχικής φόρτισης που σκάει και βγαίνει στην επιφάνεια. Κάτι τέτοιο έπαθε και η Μπάιλς. Ήταν πολύ θετικό, όμως, ότι το έβγαλε και το επικοινώνησε. Πήρε τον χρόνο της, αποσύρθηκε και επανήλθε με νέο κίνητρο. Βεβαίως, ήταν θέμα ψυχολογίας, ψυχικής υγείας και διαδικασιών που έχει περάσει από πολύ μικρή ηλικία», σχολιάζει η αθλητική ψυχολόγος.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία απενοχοποίηση των αθλητών
Λαμπρά παραδείγματα ψυχικής δύναμης και σθένους, η Αιγύπτια ξιφομάχος, Νάντα Χάφεζ, που έλαβε μέρος στο αγώνισμα της ενώ διανύει τον 7ο μήνα της εγκυμοσύνης της, καθώς και η επίσης ξιφομάχος Ναταλί Μιλχάουζεν που διαγνώστηκε πρόσφατα με καρκίνο αποφάσισε να δώσει «το παρών» στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
«Δεν μου κάνει εντύπωση», λέει η κυρία Πατσού. «Διαφορετικά, οι αθλήτριες αυτές δε θα ήταν εκεί που είναι σήμερα. Το σπουδαίο μήνυμα είναι ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια απενοχοποίηση. Παλαιότερα αν κάποιος αθλητής είχε καρκίνο, δε θα τολμούσε να το πει και να κάνει αυτή την υπέρβαση, να αγωνιστεί. Χρόνια πριν δε θα διανοούμασταν ότι θα μπορούσαμε να δούμε αθλήτρια σε προχωρημένη εγκυμοσύνη να αγωνίζεται και να προκρίνεται. Γι’ αυτό και οι Ολυμπιακοί Αγώνες ξεχωρίζουν από ένα παγκόσμιο πρωτάθλημα. Έχουν αυτό το ολυμπιακό ιδεώδες που είναι πάνω απ’ όλα».
«Η ψυχή πρέπει να «δουλεύεται» παρά με το σώμα. Να είναι ένα»
Στη διαδικασία της ψυχικής ενδυνάμωσης και στήριξης, όπως τονίζει, δεν υπάρχει κάποιο μαγικό ραβδί. Η ψυχολογική υποστήριξη του αθλητή, με την προϋπόθεση ότι την έχει αιτηθεί ο ίδιος, παίρνει αρκετό χρόνο και γίνεται παράλληλα με την προπόνηση. «Αρχίζει αρκετό καιρό πριν τον μεγάλο αγώνα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ένας αθλητής δεν μπορεί να ζητήσει και την τελευταία στιγμή βοήθεια. Αλλά η σωστή δουλειά είναι να ξεκινήσει αρκετό καιρό πριν και παράλληλα με την προπόνηση και τις αντιξοότητες αυτής να δουλεύει κανείς με τον αθλητή για να ξεπερνά αυτά που καθημερινά, εντός και εκτός στίβου, καλείται να αντιμετωπίσει», επισημαίνει.
Γιατί ένας αθλητής δεν είναι μόνος αθλητής. Είναι πάνω απ’ όλα άνθρωπος και μπορεί να βρίσκεται αντιμέτωπος με διάφορες καταστάσεις προσωπικές, οικονομικές κ.α. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, καλείται να απομονώσει τα όποια ζητήματα τον απασχολούν και να συγκεντρωθεί στον στόχο.
«Στον αγώνα ψυχή και σώμα πρέπει να είναι ένα. Μόνο τότε πετυχαίνει κανείς τον στόχο του μεταλλίου. Ο κάθε αγώνας έχει τις δικές του σκέψεις και πολλά μετάλλια έχουν χαθεί γιατί μια σκέψη δεν έχει δουλευτεί ή έχει δουλευτεί με τον λάθος τρόπο. Στο μυαλό του αθλητή περνούν όλα τα σενάρια, από το πιο αρνητικό μέχρι το πιο καλό. Ο αθλητής έχει μια προσωπική ζωή που πρέπει να μάθει να «απομονώνει» και να σκέφτεται μόνο τον στόχο», καταλήγει η Φρόσω Πατσού.
