Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) αποτελεί τον οικονομικό βραχίονα του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας - Ελλάδα 2.0 (ΕΣΑΑ).
Πρόκειται για έναν από τους βασικούς χρηματοδοτικούς πυλώνες που θα συμβάλλει στην αναθέρμανση και ανάπτυξη της οικονομίας της Ελλάδας.
Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί χρηματοοικονομικό εργαλείο της ΕΕ για την ανάκαμψη της Ευρωπαϊκής Οικονομίας στην μετά covid εποχή και σήμερα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στην Ελλάδα καθώς έχουν ξεκινήσει οι προσκλήσεις των τραπεζών για την ενίσχυση επιχειρηματικών σχεδίων στους επιλέξιμους κλάδους του προγράμματος.
Οι συνολικοί διαθέσιμοι πόροι που θα διοχετευθούν από το ΤΑΑ στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας ανέρχονται σε 31 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου και θα αφορούν σε χρηματοδότηση με:
α. 18,4 δις επιδοτήσεων Δημοσίων Επενδύσεων, Συμπράξεων Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα και ιδιωτικά έργα με πράσινο και ψηφιακό αναπτυξιακό πρόσημο και σε
β. 12,7 δις ευρώ που ως χαμηλότοκα δάνεια θα χρηματοδοτήσουν βιώσιμα επενδυτικά ιδιωτικά επιχειρηματικά έργα και προσφέρουν ένα ισχυρό κίνητρο για την απόκτηση των αναγκαίων κεφαλαίων για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων.
Τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας χρηματοδοτούν σημαντικά ιδιωτικά επενδυτικά έργα, χρηματοδοτούμενων κατά τουλάχιστον με 50% από ιδιωτικά κεφάλαια των επενδυτών και από χαμηλότοκα δάνεια (με επιτόκια από 0,35%) προερχόμενα από το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ή/και Ευρωπαϊκούς Χρηματοπιστωτικούς Θεσμούς (ΕΤΕπ-Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ΕΤΑΑ-Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης). Η ιδιωτική συμμετοχή, όπως την αποδέχεται το τραπεζικό ίδρυμα, συνίσταται κατά τουλάχιστον 20% του σχεδίου από ίδια κεφάλαια του επενδυτικού φορέα, ενώ το τραπεζικό ίδρυμα θα δανειοδοτήσει, με τραπεζικούς όρους, το υπόλοιπο τουλάχιστον 30% του επενδυτικού σχεδίου.
Τα δάνεια του ΤΑΑ παρέχονται σε χρηματοοικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμες επιχειρηματικές προτάσεις και συγχρηματοδοτούν επενδυτικά σχέδια που εμπίπτουν στις ακόλουθες πέντε κατηγορίες επιλέξιμων δαπανών: α) ψηφιακός μετασχηματισμός, β) πράσινη μετάβαση, γ) εξωστρέφεια, δ) ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων και ε) καινοτομία - έρευνα & ανάπτυξη.
Η διάρκεια του δανείου του ΤΑΑ καθορίζεται από την εκάστοτε τράπεζα σύμφωνα με την ισχύουσα πιστοδοτική της πολιτική και σε κάθε περίπτωση δεν θα είναι μικρότερη των τριών (3) ετών και μεγαλύτερη των δεκαπέντε (15) ετών από την ημερομηνία της πρώτης εκταμίευσης του δανείου ΤΑΑ στον τελικό αποδέκτη.
Αναγκαία συνθήκη για την υπαγωγή επιχειρηματικών σχεδίων στο ειδικό καθεστώς ενίσχυσης μέσω χαμηλότοκων δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι η υποβολή επενδυτικού σχεδίου μέσω των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων τα οποία διαχειρίζονται το πρόγραμμα και η εξασφάλιση ιδίων κεφαλαίων για την στήριξη του δανειακού προγράμματος
Η διαδικασία αξιολόγησης της επιλεξιμότητας των επενδυτικών σχεδίων (ΕΣ) στο πλαίσιο χρηματοδότησής τους από τα δάνεια του ΤΑΑ διενεργείται σε δύο στάδια:
• 1ο Στάδιο: η Τράπεζα υποδέχεται το υπό δανειοδότηση επενδυτικό σχέδιο, η οποία αξιολογεί τη δυνατότητα δανειοδότησης του σχεδίου σύμφωνα με τραπεζικούς όρους.
• 2ο Στάδιο: κατόπιν της προέγκρισης της δανειοδότησης του επενδυτικού σχεδίου από τη δανειοδοτούσα τράπεζα το επενδυτικό σχέδιο προωθείται σε πιστοποιημένο ανεξάρτητο ελεγκτή ο οποίος διενεργεί την αξιολόγηση του σχεδίουκαι η οποία περιλαμβάνει τον έλεγχο:
i) Της ύπαρξης επιλέξιμου επενδυτικού σχεδίου.
ii) Της επιλεξιμότητας του επενδυτικού σχεδίου με την βάση την αρχή μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης (Do No Significant Harm principle – DNSH).
iii) Της επιλεξιμότητας του επενδυτικού σχεδίου ως προς τους επενδυτικούς στόχους του δανειακού προγράμματος του ΤΑΑ, καθώς και τον υπολογισμό της ποσόστωσης του δανείου ΤΑΑ επί του προϋπολογισμού του ΕΣ.
Οι επιλέξιμες δαπάνες που δύναται να περιλαμβάνονται στα επενδυτικά σχέδια των δανείων του ΤΑΑ είναι δαπάνες που πραγματοποιούνται εντός της ελληνικής επικράτειας και περιλαμβάνουν:
1. Γήπεδα αγορά, Γήπεδα χρήση (αποσβέσεις/μισθώσεις), Διαμόρφωση γηπέδων (έως 30% των επιλέξιμων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου)
2. Κτήρια αγορά / κατασκευή, Κτήρια χρήση (αποσβέσεις/μισθώσεις)
3. Εξοπλισμός αγορά / κατασκευή, Εξοπλισμός χρήση (αποσβέσεις/μισθώσεις)
4. Οχήματα αγορά, Οχήματα χρήση (αποσβέσεις/μισθώσεις)
5. Άυλα αγορά / κατασκευή, Άυλα χρήση (αποσβέσεις/συνδρομές)
6. Μισθοδοσία συνδεδεμένη με το επενδυτικό σχέδιο (όπως προβλέπεται από τον ΓΑΚ )
7. Μετακινήσεις / εξοδολόγια
8. Υπηρεσίες τρίτων
9. Αναλώσιμα
10. Λειτουργικά (επικοινωνία, ενέργεια, συντήρηση, μισθώματα, έξοδα διοίκησης, ασφάλιση κ.λπ.)
11. Κόστος κεφαλαίων
12. Κεφάλαιο κίνησης (δαπάνες λειτουργίας, δαπάνες σχετικές με το συναλλακτικό κύκλωμα της επιχείρησης, ΦΠΑ, κ.λπ.)
13. Δαπάνες προώθησης και επικοινωνίας (Marketing)
Το άθροισμα του κεφαλαίου κίνησης και των δαπανών προώθησης και επικοινωνίας δεν μπορούν να ξεπερνούν το 30% των επιλέξιμων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου
Το ύψος της χρηματοδότησης του επενδυτικού σχεδίου από το δάνειο του ΤΑΑ υπολογίζεται σύμφωνα με την ύπαρξη προϋπολογισμού επιλέξιμων επενδυτικών δαπανών στους 5 πυλώνες του δανειακού προγράμματος του ΤΑΑ καθώς και την κάλυψη συγκεκριμένων κριτηρίων ανά πυλώνα.
Α. Ύπαρξη προϋπολογισμού επενδύσεων με δαπάνες πράσινης μετάβασης, οι οποίες συνεισφέρουν στους πράσινους στόχους (green tagging) του ΕΣΑΑ, τουλάχιστον στο 20% του συνολικού προϋπολογισμού του επενδυτικού σχεδίου
Β. Ύπαρξη προϋπολογισμού επενδύσεων με δαπάνες ψηφιακού μετασχηματισμού, οι οποίες συνεισφέρουν στους ψηφιακούς στόχους (digital tagging) του ΕΣΑΑ, τουλάχιστον στο 10% του συνολικού προϋπολογισμού του επενδυτικού σχεδίου
Γ. Κάλυψη επιλεξιμότητας ενός τουλάχιστον δείκτη καινοτομίας - έρευνας & ανάπτυξης και ταυτόχρονα ύπαρξη ελάχιστου προϋπολογισμού επενδύσεων καινοτομίας - έρευνας & ανάπτυξης τουλάχιστον στο 10% του συνολικού προϋπολογισμού του επενδυτικού σχεδίου
Δ. Ύπαρξη εναλλακτικά:
α. Μέσου όρου υφιστάμενης εξαγωγικής δραστηριότητας επενδυτή τουλάχιστον στο 15% του κύκλου εργασιών (οικονομικά στοιχεία προηγούμενης τριετίας)
β. Ελάχιστου προϋπολογισμού εξαγωγών του επενδυτικού σχεδίου τουλάχιστον στο 15% των προβλεπόμενων συνολικών εσόδων του επενδυτικού σχεδίου όπως θα προκύπτει από τη μελέτη βιωσιμότητας του επενδυτικού σχεδίου.
Στον πυλώνα αυτό περιλαμβάνονται και οι επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού.
Ε. Ύπαρξη υφιστάμενης ή νέας συνεργασίας, είτε δημιουργία νέου σχήματος που προκύπτει από εξαγορά / συγχώνευση.
Τα δάνεια του ΤΑΑ τα οποία συνιστούν κρατικές ενισχύσεις, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των Κανονισμών ( ΕΕ) 651/2014, 1407/2013 και 1408/2013.
Για επενδυτικά σχέδια με προϋπολογισμό που υπερβαίνει το όριο των 10 εκ. ευρώ ελέγχεται η ύπαρξη μελέτης ελέγχου βιωσιμότητας της επενδυτικής δραστηριότητας του σχεδίου στο πλαίσιο του κανονισμού ( ΕΕ) 2021/253 (Invest EU) σύμφωνα με τα κριτήρια για την ανθεκτικότητα έναντι της κλιματικής αλλαγής και της κλιματικής ουδετερότητας. Παράλληλα απαιτείται η υποβολή μελέτης συμμόρφωσης του επενδυτικού σχεδίου με την αρχή μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης η οποία εκπονείται από εξειδικευμένους συμβούλους / μηχανικούς.
Η εκταμίευση των διαθέσιμων κεφαλαίων του ΤΑΑ για την υλοποίηση των επιλέξιμων επενδύσεων θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως το 2026.
Στόχος όλων μας πρέπει να είναι το φιλόδοξο αυτό ευρωπαϊκό πρόγραμμα να χορηγήσει τάχιστα στο μέγιστο δυνατό βαθμό τα διαθέσιμα κονδύλια ώστε να βοηθήσει ουσιαστικά στην ανάπτυξη βιώσιμων επενδύσεων στην Ελλάδα.
*Ο Αναστάσιος Ζαγοριανός είναι καθηγητής, Partner στην DBC - DIADIKASIA BUSINESS CONSULTING ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε.