Λέγεται ότι όποιος ελέγχει την ενέργεια, ελέγχει τη διαμόρφωση της γεωπολιτικής, όποιος ελέγχει τη διαμόρφωση της γεωπολιτικής μπορεί να οδηγήσει την πολιτική της ενέργειας. Οι ΗΠΑ το επιβεβαίωσαν με την πρόσφατη ανακοίνωσή τους για την πυρηνική σύντηξη.
Στο πέρασμα της ιστορίας η εξέλιξη της τεχνολογίας έδινε την δυνατότητα να ανακαλυφθούν νέες πηγές ενέργειας. Όταν οι νέες τεχνολογίες καθιστούσαν οικονομικά συμφέρουσες τις νέες πηγές ενέργειας τότε ήταν εφικτό η ανθρωπότητα να αναπτύξει τις κατάλληλες υποδομές για την εμπορική εκμετάλλευση της νέας ενεργειακής πηγής.
Τα ιστορικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα στην χρησιμοποίηση μιας βασικής ενεργειακής πηγής και στα αποθέματά της. Η ανθρωπότητα με την βοήθεια της τεχνολογίας απομακρύνεται από μια πηγή πολύ πριν τα αποθέματά της εξαντληθούν. Το φυσικό αέριο, το οποίο φθάνει στο ζενίθ του την τρέχουσα δεκαετία, αντικαθιστά βαθμιαία το πετρέλαιο, το οποίο κυριαρχούσε στην δεκαετία του 1970 και το οποίο είχε προηγουμένως εκτοπίσει τον άνθρακα, που κυριαρχούσε την δεκαετία του 1920.
Μέχρι σήμερα τα ξύλα, οι γαιάνθρακες, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, η πυρηνική ενέργεια από σχάση των ατόμων και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ήταν οι κύριοι πρωταγωνιστές στον εφοδιασμό του κόσμου με ενέργεια. Ανά πάσα στιγμή υπάρχουν περισσότερες από μια ενεργειακές πηγές, αλλά ο ηγετικός ρόλος (η κυρίαρχη πηγή) περνάει από την μία στην άλλη περίπου κάθε 56 έτη, όσα είναι και τα έτη των μακροχρόνιων οικονομικών κύκλων.
Η επόμενη βασική πηγή ενέργειας θα είναι η θερμοπυρηνική σύντηξη (nuclear fusion), η οποία θα έρθει στο προσκήνιο περίπου τη δεκαετία του 2040-50 και θα διαδοθεί ευρέως σε όλο τον κόσμο, ώστε να γίνει η κυρίαρχη πηγή μέχρι το 2070.
Οι περισσότερες τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για να παράγουν ενέργεια από την θερμοπυρηνική σύντηξη έχουν ήδη ανακαλυφθεί και άρχισαν να εφαρμόζονται σε αντιδραστήρες πυρηνικής σύντηξης. Χρειάζονται ακόμα πολλά χρόνια έρευνας ώστε το παραγόμενο «πλάσμα» να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια εξ αιτίας της τεράστιας θερμοκρασίας που έχει.
Νέες επιχειρήσεις ιδρύονται και επενδύουν στην έρευνα για την παραγωγή ενέργειας με θερμοπυρηνική σύντηξη, οι οποίες χρηματοδοτούνται από οικονομικούς γίγαντες. Η συσσώρευση περισσότερων κεφαλαίων θα επιταχύνει την έρευνα, την παραγωγή και την υιοθέτηση της νέας πηγής ενέργειας.
Αρκετές εταιρείες δραστηριοποιούνται ερευνητικά στην παραγωγή ενέργειας από θερμοπυρηνική σύντηξη, έχοντας την υποστήριξη πρωτοπόρων επιχειρηματιών όπως η General Fusion, όπου έχει επενδύσει ο Jeff Bezos, η Commonwealth Fusion Systems, όπου έχει επενδύσει ο Bill Gates, η Helion Energy, όπου έχει επενδύσει ο Peter Thiel, και πολλές άλλες νεοφυείς επιχειρήσεις.
Η πρόσφατη ανακοίνωση των ΗΠΑ για την παραγωγή ενέργειας από την θερμοπυρηνική σύντηξη ισότοπων υδρογόνου με ακτίνες λέιζερ, ήλθε να επιβεβαιώσει τις πολύχρονες έρευνες των επιστημόνων στην κατεύθυνση της ανακάλυψης μια άφθονης, καθαρής και φθηνής πηγής ενέργειας.
Τα ισότοπα υδρογόνου, όταν συνενώθηκαν, απελευθέρωσαν ενέργεια μεγαλύτερη από αυτήν που καταναλώθηκε για την δημιουργία του πειράματος.
Παρόλο που απαιτούνται ακόμα πολλά έτη ερευνών, η θερμοπυρηνική σύντηξη θα μπορούσε να παράγει απεριόριστη ενέργεια, χωρίς διαλείμματα, χωρίς εκπομπές καυσαερίων, χωρίς επικίνδυνα απόβλητα και με εξαιρετικά λιγότερα υλικά από εκείνα τα οποία απαιτούνται από άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θα είναι η καθαρότερη διαθέσιμη πηγή ενέργειας επειδή αναπαράγει τη φυσική του ήλιου και των άστρων με την ένωση ατομικών πυρήνων για τη δημιουργία μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας. Η διαδικασία δεν απαιτεί ορυκτά καύσιμα, δεν αφήνει πίσω της ραδιενεργά απόβλητα και είναι μια ασφαλέστερη εναλλακτική λύση έναντι της ήδη γνωστής πυρηνικής ενέργειας από την σχάση των ατόμων.
Όταν θα εισαχθεί ευρέως στις υποδομές διανομής ενέργειας θα αντικαταστήσει τις παραδοσιακές πηγές ενέργειας και θα αναμορφώσει τις παραδοσιακές υποδομές κατανάλωσης ενέργειας (πρατήρια καυσίμων, μηχανές εργοστασίων, αυτοκινήτων, αεροπλάνων κ.λπ).
Πτώση των τιμών της ενέργειας για άνθρακα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.λπ. θα επέλθει πολύ πριν εμφανιστεί η νέα πηγή ενέργειας, καθόσον όλες οι χώρες θα επιταχύνουν να εξορύξουν τα ήδη υπάρχοντα αποθέματα ενέργειας πριν καταρρεύσουν οι τιμές. Αυτή την εξέλιξη οι ΗΠΑ την είχαν αντιληφθεί εγκαίρως, οπότε περισσότερο από μια δεκαετία εξορύσσουν τα άλλοτε αποθέματα που κρατούσαν ως εφεδρείες, και έχουν γίνει μια από τις πιο σημαντικές χώρες εξαγωγής ενέργειας.
Αρκετά χρόνια πριν από την εμφάνιση της πυρηνικής σύντηξης στην αγορά, οι χώρες που στηρίζονται σε εξαγωγές άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου θα γνωρίσουν δραματική μείωση των εσόδων τους και η ανά μονάδα τιμή θα μειωθεί τόσο πολύ που ενδέχεται να μην αξίζει η εξόρυξή τους. Όσες δε από τις χώρες αυτές δεν διαθέτουν τεχνολογική υπεροχή και διεθνή εμπορικά σήματα που θα μπορούσαν να τους εξασφαλίζουν υποκατάσταση των απολεσθέντων εσόδων, θα γνωρίσουν ακόμα μεγαλύτερη κατάρρευση των εσόδων τους. Κατάρρευση εσόδων σημαίνει αδυναμία πληρωμής χρεών. Αδυναμία πληρωμής χρεών σημαίνει ότι θα χαθούν τεράστια κεφάλαια, θα υπάρξει οικονομική αβεβαιότητα, κοινωνικές αναταραχές που θα οδηγήσουν σε πολιτική αστάθεια με την εμφάνιση λαϊκιστών και δημαγωγών πολιτικών ηγετών, που συνήθως οδηγούν σε ανελεύθερα συστήματα διακυβέρνησης.
*Γιώργος Σ. Ατσαλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης / Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης- Τεχνολογική Πρόβλεψη.