Για τα Τεχνολογικά Πάρκα νέας γενιάς που έρχονται και στη χώρα μας μίλησε στο iefimerida ο νεαρός οικονομολόγος-ερευνητής Παναγιώτης Κυριακόπουλος, ο οποίος γυρίζει τον κόσμο μελετώντας τα.
Πρόκειται για δύο νέα πρότζεκτ που δημιουργούνται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη: η Πολιτεία Καινοτομίας στην Αθήνα, που θα στεγαστεί στο πρώην εργοστάσιο της ΧΡΩΠΕΙ, καθώς και το Thess INTEC, το τεχνολογικό πάρκο 4ης γενιάς στη Θεσσαλονίκη.
Τι είναι όμως ένα Τεχνολογικό Πάρκο νέας γενιάς και ποια είναι τα πλεονεκτήματά του; Πώς μπορεί να συμβάλει στην εγχώρια οικονομία και τι μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία; Τις απαντήσεις μας δίνει ο κ. Κυριακόπουλος, ο οποίος μας ταξιδεύει στον κόσμο των Τεχνολογικών Πάρκων και μας εξηγεί τη χρησιμότητά τους για τη χώρα.
Τι είναι τα Τεχνολογικά Πάρκα της επόμενης γενιάς; Μπορείτε να προσδιορίσετε μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των σύγχρονων Τεχνολογικών Πάρκων;
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Επιστημονικών Πάρκων (International Association of Science Parks, IASP) «επιστημονικό/τεχνολογικό πάρκο είναι ένας οργανισμός που τον διαχειρίζονται εξειδικευμένα στελέχη με σκοπό της ενίσχυση της κοινότητάς τους μέσω της προώθησης μιας κουλτούρας καινοτομίας και ανταγωνισμού στις συνδεόμενες επιχειρήσεις και ιδρύματα γνώσης». Με απλά λόγια, το Τεχνολογικό πάρκο ή Ερευνητικό Πάρκο, ή Επιστημονικό Πάρκο είναι ένας οργανισμός ο οποίος, διοικείται από μια ομάδα ειδικών με σκοπό την ενίσχυση δημιουργίας κι ανάπτυξης επιχειρήσεων καθώς και την προώθηση καινοτομιών.
Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των Τεχνολογικών Πάρκων είναι οι ισχυροί δεσμοί με Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Ιδρύματα, η ενθάρρυνση της δημιουργίας επιχειρήσεων έντασης γνώσης που στεγάζονται στις εγκαταστάσεις του, η υποστήριξη της μεταφοράς τεχνολογίας, και της επιχειρηματικότητας, καθώς και η τοπική ανάπτυξη. Με αυτόν τον τρόπο προωθείται η οικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα των κρατών.
Στα Τεχνολογικά Πάρκα εγκαθίστανται φορείς όπως Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύματα και Ινστιτούτα, μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις και φορείς υποστήριξης και μεταφοράς τεχνολογίας. Τα Τεχνολογικά Πάρκα παρέχουν ένα σύνολο εξειδικευμένων υπηρεσιών όπως για παράδειγμα υποδομές και υπηρεσίες Θερμοκοιτίδας (χώροι γραφείων και εργαστηρίων), κοινόχρηστες υπηρεσίες όπως τηλεπικοινωνιακή υποδομή, δίκτυα, συνεδριακούς χώροι, βιβλιοθήκη, εστιατόριο, δικτύωση με ερευνητικά εργαστήρια και πρόσβαση σε μεγάλες υποδομές, διεθνή δικτύωση με επιχειρήσεις, ερευνητικά ιδρύματα, φορείς, συμβουλευτικές υπηρεσίες (πρόσβαση σε χρηματοδότηση, κατάρτιση, επιχειρηματικός σχεδιασμός και ανάπτυξη, μάρκετινγκ, διεθνή δικτύωση).
Συστατικά επιτυχίας των Τεχνολογικών Πάρκων, εκτός από την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών και εγκαταστάσεων, αποτελεί το γεγονός ότι επενδύουν σε επιχειρήσεις νανοτεχνολογίας, τεχνητής νοημοσύνης, καθαρής ενέργειας, νέων υλικών, σε κέντρα αριστείας για επιχειρηματικές δεξιότητες και σε εφαρμογές mobility.
Πώς προέκυψε η ιδέα των Τεχνολογικών Πάρκων; Ποιο ήταν το πρώτο που δημιουργήθηκε;
Η ιδέα των Τεχνολογικών Πάρκων γεννήθηκε τη δεκαετία του 1940, στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στον υπόλοιπο κόσμο. Τα πρώτα Τεχνολογικά Πάρκα δημιουργήθηκαν την αμέσως επόμενη δεκαετία στις εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου Stanford της Καλιφόρνια το 1951, στην περιοχή γνωστή ως Silicon Valley, η οποία φιλοξενεί στους χώρους της 7.000 επιχειρήσεις με την συμμετοχή 300.000 επιστημόνων και στη Β. Καρολίνα το 1959 το Research Triangle Park. Στη συνέχεια ακολούθησαν τα Πάρκα της Βοστόνης, του Τέξας, και της Νέας Υόρκης.
Μετέπειτα, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 έχουμε την δημιουργία του πρώτου Τεχνολογικού Πάρκου στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στη Μεγάλη Βρετανία, το Granfield το 1968, έπειτα ακολούθησαν εκείνα του Cambridge το 1972 και του Εδιμβούργου το 1974. Συνολικά στη Μεγάλη Βρετανία υπάρχουν παραπάνω από 50 Τεχνολογικά Πάρκα. Μέσα σε αυτήν την δεκαετία δημιουργείται στη Κυανή Ακτή της Γαλλίας το μεγαλύτερο Τεχνολογικό Πάρκο της Ευρώπης, το γνωστό Sofia-Antipolis, το οποίο μέχρι και πριν από μερικά χρόνια συνεργαζόταν με 4 πανεπιστήμια, φιλοξενούσε στις εγκαταστάσεις της περισσότερες από 1.300 επιχειρήσεις και απασχολούσε πάνω από 25.000 εργαζόμενους.
Στη Γαλλία υπάρχουν περισσότερα από 20 Τεχνολογικά Πάρκα, ενώ στη Σουηδία και στη Φινλανδία περισσότερα 13 και 11 Τεχνολογικά Πάρκα αντίστοιχα. Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν τα Τεχνολογικά Πάρκα της Ασίας με πρώτες και καλύτερες την Κίνα, την Ινδία, και την Ταϊβάν.
Για παράδειγμα το Μεξικό αποτελεί ένα success story για το πώς τα τεχνολογικά πάρκα αποτελούν μονάδες καινοτομίας που βοηθούν τις νεοφυείς εταιρείες να υλοποιήσουν στην πράξη την επιχειρηματική τους ιδέα και να την αναπτύξουν παρέχοντας τους όλα τα απαραίτητα εφόδια. Το Tecnólogico de Monterrey ιδρύθηκε το 1943 στο Μεξικό και πρωτοπόρησε στην ανάπτυξη Τεχνολογικών Πάρκων διαμορφώνοντας μια ενιαία στρατηγική για την ανάπτυξη επιχειρηματικής κουλτούρας στο Μεξικό. Σήμερα διαθέτει περισσότερα από 36 campuses σε ολόκληρο το Μεξικό με το Orion Technological Park στο Chihuahua που δημιουργήθηκε το 2004 να αποτελεί πρότυπο Τεχνολογικό Πάρκο της χώρας παρέχοντας τις υπηρεσίες του σε περισσότερες από 130 μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ποια είναι η ελληνική πραγματικότητα σχετικά με τα Τεχνολογικά Πάρκα;
Μεγάλα οικονομικά κέντρα της χώρας μας, όπως η Κρήτη, η Πάτρα, η Θεσσαλονίκη έχουν δημιουργήσει Ινστιτούτα Τεχνολογίας και Έρευνας. Ο ελληνικός χάρτης Τεχνολογικών Πάρκων ολοκληρώνεται με το Πάρκο του ΕΜΠ στο Λαύριο, το Τεχνολογικό Πάρκο Θεσσαλίας και το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου στα Ιωάννινα καθώς και με τις θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων του Δημόκριτου.
Ωστόσο, στην πλειοψηφία τους τα τεχνολογικά αυτά πάρκα δεν έχουν αναπτύξει συγκεκριμένη στρατηγική για την αξιοποίηση της γεωγραφικής και κοινωνικής εγγύτητας. Πολλές φορές απουσιάζουν υπηρεσίες που να προσελκύουν στο πάρκο εταιρίες και στελέχη και λείπουν οι μηχανισμοί και οι πολιτικές προώθησης της συνεργασίας των εταιριών. Σε ό,τι αφορά την εξωστρεφή δικτύωση, παρά τη σποραδική συμμετοχή των πάρκων σε εθνικά και Ευρωπαϊκά προγράμματα, δεν έχει καταστεί δίαυλος δικτύωσης, οργανικό στοιχείο της λειτουργίας των επιχειρήσεων (εντός και γύρω από αυτό) και του Πανεπιστημίου.
Είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα από τα υπάρχοντα ελληνικά Τεχνολογικά Πάρκα είναι μικρής εμβέλειας, και υπάρχει γενικότερη έλλειψη χώρου όσον αφορά την επέκτασή τους, και δεν βρίσκονται σε κομβικά σημεία. Αυτό σημαίνει ότι, ένα πραγματικά μεγάλο Τεχνολογικό Πάρκο θα πρέπει να είναι ένας αυτόνομος και ανεξάρτητος οργανισμός που θα μπορεί να εξασφαλίζει την βιωσιμότητά του, σύμφωνα με τις διεθνείς απαιτήσεις.
Πώς κρίνετε τη δημιουργία των δύο νέων τεχνολογικών πάρκων, το ΧΡΩΠΕΙ στην Αθήνα και το ThessINTEC στη Θεσσαλονίκη; Σε ποιους τομείς πιστεύετε ότι θα συμβάλουν;
Η ελληνική πραγματικότητα περιλαμβάνει τη δημιουργία της πολιτείας καινοτομίας στη ΧΡΩ.ΠΕΙ (πρώην Χρωματουργία Πειραιώς) και τη δημιουργία του «ThessINTEC» τεχνολογικού πάρκου στη Θεσσαλονίκη.
Η πολιτεία καινοτομίας αναμένεται να λειτουργήσει ως μια «κυψέλη», μέσα στην οποία θα συνυπάρχουν μικρές αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις, νεοφυείς επιχειρήσεις, τεχνοβλαστοί με στόχο να δημιουργούνται συνέργειες για την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.
Επίσης, η δημιουργία του τεχνολογικού πάρκου 4ης γενιάς στη Θεσσαλονίκη θα συμβάλει στην ενίσχυση επιχειρηματικής κουλτούρας, αλλά και θα προσελκύσει επενδύσεις στην οικονομία της γνώσης. Και στους δύο αυτούς χώρους έρευνας και γνώσης θα αναπτυχθούν φυσικοί χώροι καινοτομίας που αναμένεται να δώσουν νέα πνοή στην επιχειρηματικότητα, φιλοξενώντας τμήματα έρευνας & ανάπτυξης επιχειρήσεων, νεοφυείς επιχειρήσεις, ερευνητές και ακαδημαϊκά ιδρύματα, προκαλώντας συνέργειες μεταξύ τους. Είναι αναγκαίο να καταστούν οι δύο αυτοί χώροι η φυσική έδρα της καινοτομίας στην Ελλάδα αλλά και σημεία αναφοράς για τα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Ποια θα είναι τα οφέλη από τη δημιουργία τους και πώς θα μπορέσουν να συμβάλουν στην εγχώρια οικονομία και ανάπτυξη; Κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
Τα Τεχνολογικά Πάρκα στην Ελλάδα θα αποτελέσουν μηχανισμούς μεταφοράς τεχνολογίας και αναβάθμισης των δήμων και των περιφερειών στους οποίους εντάσσονται, καθώς εκεί θα μπορούν να οργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις σχετικές με την επιχειρηματικότητα ενώ παράλληλα θα ανοίξουν τον δρόμο για τη δημιουργία νέων ποιοτικών και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.
Συγκεκριμένα, ο ΣΒΕ σε έκθεση του τονίζει ότι τα Τεχνολογικά Πάρκα αποτελούν το «κλειδί» για τη βιομηχανική ανασυγκρότηση της οικονομίας και την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Επίσης τονίζει ότι τα αποτελέσματα της δημιουργίας του «ThessINTEC» σε ορίζοντα εικοσαετίας, σύμφωνα με πλήρη και τεκμηριωμένη μελέτη βιωσιμότητας θα είναι: συνολική συνεισφορά 11 δισ. ευρώ στην εθνική οικονομία και 7.000 θέσεις εργασίας, με παραμονή και προσέλκυση Ελλήνων επιστημόνων.
Ωστόσο, είναι αδήριτη ανάγκη να θεσμοθετηθεί ένα πλαίσιο το οποίο θα περιλαμβάνει ένα σύγχρονο φορολογικό πλαίσιο που να παρέχει κίνητρα, υποδομές υψηλής ποιότητας όπως για παράδειγμα μεταφορές, τηλεπικοινωνίες και ενέργεια, εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, ένα αρκετά υψηλό επίπεδο ποιότητας ζωής στην τοπική κοινωνία, καθώς και τον ενεργό ρόλο των τοπικών παραγόντων όπως των επιχειρήσεων, και των φορέων. Τέλος, τα Τεχνολογικά Πάρκα στην Ελλάδα θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν μνημόνια συνεργασίας με επιχειρήσεις με σκοπό να δημιουργηθεί μια κρίσιμη μάζα εξωστρεφών επιχειρήσεων που καταφέρνουν να προοδεύουν στη διεθνή αγορά και να διεισδύσουν στις αγορές του εξωτερικού.
Όλες οι φωτογραφίες είναι του κ. Παναγιώτη Κυριακόπουλου
*Ο κ. Παναγιώτης Κυριακόπουλος είναι ερευνητής και υπ. Διδάκτορας στο University of Glasgow – Adam Smith Βusiness School του Ηνωμένου Βασιλείου. Αποφοίτησε με άριστα από το τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Α.Σ.Ο.Ε.Ε.) και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο International Management στο Strathclyde Business School του Ηνωμένου Βασιλείου συγκεντρώνοντας τη μεγαλύτερη βαθμολογία στο σύνολο των αποφοίτων τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Η διπλωματική του διατριβή χαρακτηρίστηκε «Outstanding» και βραβεύτηκε ως η καλύτερη διπλωματική διατριβή του μεταπτυχιακού προγράμματος. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τα τεχνολογικά πάρκα, τη διεθνοποίηση
μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τη διεθνή επιχειρηματικότητά, και τη διεθνή στρατηγική επιχειρήσεων. Του έχουν χορηγηθεί τιμητικά βραβεία ακαδημαϊκής επίδοσης από το Ίδρυμα Παιδείας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, το Ίδρυμα Αλέξανδρου Ωνάση και άλλα ιδρύματα. Έχει εργασθεί στην αμερικάνικη πολυεθνική Marsh & McLennan Companies και στον Όμιλο Intrakat (Ιntracom Holdings). Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα επιστημονικών συνεδρίων και έχει δημοσιεύσει έρευνα του από τους εκδοτικούς οίκους Edward Elgar Publishing και Routledge.