Τα χρέη στην εφορία έχουν ανέβει στα 105 δισ. ευρώ, οι οφειλές στα Ασφαλιστικά ταμεία έχουν ξεπεράσει τα 47 δισ. ευρώ, τα «κόκκινα» δάνεια που παραμένουν στις τράπεζες υπολογίζονται σε περίπου 12 δισ. ευρώ, τα δάνεια που βρίσκονται σε servicers ανέρχονται σε 91 δισ. ευρώ, οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί ενέργειας ξεπερνούν τα 1,2 δισ. ευρώ
Αυτός ο όγκος των 256 δισ. ευρώ συνιστά το ιδιωτικό χρέος νοικοκυριών κι επιχειρήσεων, ενώ αν προσθέσουμε και τα 135 δισ. ευρώ των “πράσινων” δανείων, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα «βουνό» 391 δισ. ευρώ, υψηλότερο από αυτό του Δημόσιου Χρέους των 357 δισ. ευρώ.
Ρυθμίσεις σε λίγες ή περισσότερες δόσεις, διευκολύνσεις εν είδει «2ης ευκαιρίας», ειδικά προγράμματα και «γέφυρες», «εργαλεία», Επιτροπές και Ομάδες, κρατικές εγγυήσεις κι επιδοτήσεις, έχουν κατά καιρούς ενεργοποιηθεί για να ανακόψουν ή να προλάβουν τη δημιουργία νέων χρεών, ωστόσο μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση, την πανδημία και το σοκ της ενεργειακής κρίσης, δείχνει αναγκαία μια συνολική επανεξέταση των πολιτικών που εφαρμόζονται.
Το Μητρώο
Το στόχο αυτόν έρχεται να υπηρετήσει το Μητρώο Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους, το οποίο παίρνει μπροστά, μετά την υπογραφή της σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης.
Τι στοιχεία θα συγκεντρώνει το Μητρώο;
- στοιχεία για οφειλές προς το Δημόσιο και άλλους φορείς του δημόσιου τομέα
- στοιχεία για οφειλές προς τράπεζες και funds
- στοιχεία για οφειλές προς κάθε είδους επιχείρηση, ανεξαρτήτως νομικής μορφής
Το Μητρώο αυτό δεν πρόκειται να παίξει το ρόλο ενός μεγάλου “Τειρεσία”, με σκοπό δηλαδή να “κόβει” τους αφερέγγυους. Με ειδικό λογισμικό θα δέχεται τα στοιχεία σε ανωνυμοποιημένη μορφή από τους δανειστές και θα εξάγει τα συγκεντρωτικά στοιχεία με αυτοματοποιημένη ηλεκτρονική επεξεργασία. Τι στοιχεία θα μπαίνουν στο “μικροσκόπιο”;
- η φύση της οφειλής
- οι βασικοί όροι της οφειλής, όπως το αρχικό και το τρέχον ύψος της, κατά κεφάλαιο, προσαυξήσεις και πρόστιμα, η διάρκεια αποπληρωμής, το επιτόκιο και οι τυχόν μεταβολές τους
- οι εμπράγματες και ενοχικές εξασφαλίσεις της οφειλής και η αποτίμησή τους
- οι καταβολές που πραγματοποιήθηκαν, ο χρόνος των καταβολών και το τρέχον υπόλοιπο της οφειλής
- ρυθμίσεις της οφειλής
- πληροφορίες για την πορεία δικαστικών διενέξεων μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, μέτρα διοικητικής ή αναγκαστικής εκτέλεσης που λήφθηκαν, καθώς και η πορεία της δικαστικής προσβολής τους
- για τα φυσικά πρόσωπα: στοιχεία που προσδιορίζουν την ηλικία, τον τόπο κύριας κατοικίας και εργασίας και την επαγγελματική ιδιότητα
- για τα νομικά πρόσωπα: στοιχεία που προσδιορίζουν τον κλάδο δραστηριοποίησης, τον τόπο της έδρας του νομικού προσώπου και το μέγεθος του.
Ποιο είναι το ζητούμενο από τη λειτουργία αυτής της τεράστιας βάσης δεδομένων; η συλλογή συγκεντρωτικών συγκρίσιμων πληροφοριών από διάφορες πηγές σχετικά με το συνολικό ύψος και τη διακύμανση του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους, με στόχο τη συνολική αποτίμηση του ύψους, των τάσεων διακύμανσης και της κατανομής του ιδιωτικού χρέους μεταξύ των οφειλετών.
Ποιος είναι ο στόχος; η παρακολούθηση της πορείας του ιδιωτικού χρέους, προκειμένου να χαράσσεται η αντίστοιχη κυβερνητική πολιτική.
Ήδη, στον ετήσιο σχεδιασμό του ΥΠΕΘΟ έχει προβλεφθεί η σύσταση Κέντρου Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων, που θα προσφέρει εξατομικευμένες ρυθμίσεις για βιώσιμες επιχειρήσεις, ενώ η τελευταία δέσμη βελτιώσεων στον Εξωδικαστικό αναμφίβολα εντάσσεται στη στρατηγική επανεξέτασης όλων των “εργαλείων” για τη διαχείριση του ιδιωτικού Χρέους.
Κατά την αρχική του λειτουργία το Μητρώο θα αντλεί στοιχεία σε ανωνυμοποιημένη μορφή από το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, τους χρηματοδοτικούς φορείς, το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης και το σύστημα επεξεργασίας δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς της «ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ». Εν συνεχεία θα ακολουθήσει η ένταξη πιστωτών του ευρύτερου δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, όπως ενδεικτικά Δήμοι, εταιρείες παροχής ενέργειας κλπ.
Τα «κόκκινα» δάνεια
Σύμφωνα με τον τελευταίο απολογισμό της Τράπεζας της Ελλάδας, ο δείκτης των “κόκκινων” δανείων έχει υποχωρήσει στο 7,9%. Ωστόσο, παραμένει υψηλότερος από τον αντίστοιχο της Ευρωζώνης, που διαμορφώνεται σε 2,3%. Από αυτό το σύνολο των 11,7 δισ ευρώ, το 66% είναι επιχειρηματικά δάνεια, το 25% στεγαστικά και το 9% καταναλωτικά.
Κατά τη διάρκεια του 2023 παρατηρήθηκε καθαρή εισροή νέων προβληματικών δανείων σε όλα τα χαρτοφυλάκια δανείων. Αν και αυτές οι εισροές χαρακτηρίζονται διαχειρίσιμες, από την ΤτΕ επισημαίνουν ότι η στενή παρακολούθηση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου δανείων είναι αναγκαία, λόγω του ράλι των επιτοκίων.
Ανάλογο “καμπανάκι” έκρουσε και η Κομισιόν στην τελευταία Έκθεση της. Ενώ δεν υπάρχουν ενδείξεις ουσιαστικής αύξησης των ποσοστών αθέτησης, μετά τη λήξη των καθεστώτων κρατικής στήριξης που σχετίζονται με την πανδημία (Γέφυρα Ι και ΙΙ), ένα μεγάλο ποσοστό των εκκρεμών δανείων έχει κυμαινόμενα επιτόκια και αυτό μπορεί να επιταχύνει την εισροή μη εξυπηρετούμενων δανείων σε περίπτωση που η ικανότητα αποπληρωμής των οφειλετών μειωθεί.
Όπως επισημαίνουν οι τεχνοκράτες της Κομισιόν, το συνεχιζόμενο "πάγωμα" των κυμαινόμενων επιτοκίων για 12 μήνες, που προσφέρεται από τις τράπεζες για όλα τα εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια, θα λήξει το πρώτο εξάμηνο του 2024, με πιθανούς κινδύνους ταχύτερης συσσώρευσης μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά τη λήξη.