Η μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων από τον τομέα των μεταφορών αποτελεί βασική προτεραιότητα στην πορεία της χώρας προς την κλιματική ουδετερότητα, με ορίζοντα το 2050.
Όπως προβλέπει το προσχέδιο του Αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, η σταδιακή απανθρακοποίηση του κλάδου των μεταφορών το 2030 προβλέπεται να στηριχθεί κυρίως στη διείσδυση βιοκαυσίμων (διπλασιασμός ποσοτήτων σε σχέση με το 2021) και ηλεκτρισμού στις οδικές μεταφορές (μερίδιο 3%υ συνόλου της κατανάλωσης στις χερσαίες μεταφορές σε σχέση με 0.3% το 2021).
Και για όποιον αναρωτιέται τι σημαίνει αυτό πρακτικά για τις οδικές μεταφορές, το Σχέδιο περιγράφει μια «πλημμύρα» ηλεκτρικών αυτοκινήτων μέσα στα επόμενα 7 χρόνια: να φτάσουν το 30% των νέων ταξινομήσεων στο βασικό σενάριο και το 50% με τις πιο αισιόδοξες παραδοχές.
Η εικόνα μέχρι τώρα κρίνεται ενθαρρυντική, τηρουμένων των αναλογιών και σε αυτό συνέβαλαν τα χρηματοδοτικά «εργαλεία», με τα οποία πριμοδοτήθηκε η μετάβαση από τη βενζίνη ή το πετρέλαιο, στην ηλεκτροκίνηση. Συγκεκριμένα, για τον εξηλεκτρισμό των οχημάτων ενεργοποιήθηκαν προγράμματα επιδότησης συνολικού προϋπολογισμού άνω των 160 εκατ. ευρώ από τον Αύγουστο του 2020 και έπειτα, όπως το Πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», η δράση «Πράσινα Ταξί» και το πρόγραμμα «e-Astypalea».
Συνολικά, στα παραπάνω προγράμματα υποβλήθηκαν αιτήσεις για 31.068 οχήματα εκ των οποίων η μία στις πέντε αφορά αμιγώς ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ταξί και ελαφρά φορτηγά (βαν), με τις υπόλοιπες να αφορούν δίκυκλα/τρίκυκλα/μικροαυτοκίνητα (1 στις 3) και ποδήλατα (1 στις 2).
Τι προβλέπεται για τα σημεία φόρτισης
Παράλληλα, εκπονήθηκαν Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων από τους ΟΤΑ, με αποτέλεσμα τη χωροθέτηση περίπου 9.000 νέων σημείων δημόσιας φόρτισης πανελλαδικά, ενώ με στόχο την ταχεία ανάπτυξη δημοσίως προσβάσιμων σταθμών φόρτισης, ενεργοποιήθηκε η δράση «Φορτίζω Παντού», προϋπολογισμού 80 εκατ. ευρώ, παρέχοντας οικονομικά κίνητρα για την προμήθεια, εγκατάσταση και σύνδεση στο ηλεκτρικό δίκτυο, δημοσίως προσβάσιμων σταθμών φόρτισης, που τροφοδοτούνται από ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, με στόχο την εγκατάσταση 8.000 δημοσίως προσβάσιμων σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε όλη τη χώρα, σε κοινόχρηστους χώρους των πόλεων, σε βασικές μεταφορικές υποδομές και σε ιδιωτικούς χώρους με δημόσια πρόσβαση, όπως πρατήρια καυσίμων, σταθμοί αυτοκινήτων (πάρκινγκ) και άλλα σημεία ενδιαφέροντος.
Στο βασικό σενάριο, κατά το οποίο απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί είναι η συνέχιση των υφιστάμενων μέτρων πολιτικής (όπως ενδεικτικά, εκτός των άλλων, τα προγράμματα επιδότησης «Κινούμαι Ηλεκτρικά», «Φορτίζω Παντού»), χωρίς κάποια λήψη επιπλέον μέτρων, προβλέπεται ότι από τα 12.470 ηλεκτρικά- υβριδικά το 2023, θα φτάσουμε το 2030 στα σχεδόν 55.000, με την ετήσια αύξηση να ξεπερνά τα 9.500 “πράσινα” αυτοκίνητα.
Στο αισιόδοξο σενάριο, απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί είναι η εφαρμογή αυξημένων μέτρων πολιτικής για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης. Σημειώνεται πως έχει θεωρηθεί ως παραδοχή ότι τα αυξημένα μέτρα πολιτικής που θα εφαρμοστούν, θα έχουν θετικό αντίκτυπο τόσο στην αγορά των ηλεκτρικών οχημάτων, όσο και στο συνολικό αριθμό νέων επιβατικών οχημάτων. Σε αυτό το σενάριο, το 2030 θα ταξινομηθούν 108.304 ηλεκτρικά- υβριδικά αυτοκίνητα, με ετήσια αύξηση άνω των 22.000 οχημάτων.
Σύμφωνα με το Αναθεωρημένο Σχέδιο, η υιοθέτηση αυξημένων μέτρων πολιτικής θα οδηγήσει σε ταχύτερο εξηλεκτρισμό του στόλου επιβατικών οχημάτων και ελαφρών φορτηγών (LCVs) στην Ελλάδα, με το στόλο αυτών σε κυκλοφορία να αναμένεται να αυξηθεί από περίπου 30.600 οχήματα σήμερα, σε περίπου 85.000 οχήματα το 2025 και σε περισσότερα από 460.000 οχήματα το 2030.
Το εύλογο ερώτημα είναι φυσικά πού ακριβώς θα φορτίζουν όλα αυτά τα αυτοκίνητα.
Βάσει των προβλέψεων για το στόλο νέων ηλεκτρικών οχημάτων (επιβατικά και ελαφρά φορτηγά) που θα ταξινομείται ετησίως στη χώρα, προκύπτει η εκτίμηση για συνολικά εγκατεστημένη ισχύ εξόδου σε δημοσίως προσβάσιμες υποδομές φόρτισης που θα ξεπερνά τα 550MW έως το 2030. Ταυτόχρονα, σε επίπεδο αριθμού δημοσίως προσβάσιμων σημείων φόρτισης, βάσει σχετικής μελέτης που διενεργήθηκε το 2021 με την υποστήριξη του μηχανισμού τεχνικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, εκτιμήθηκε ότι θα χρειαστούν έως και 13.000 δημοσίως προσβάσιμα σημεία φόρτισης έως το 2025, με τον αριθμό αυτό να αυξάνεται σημαντικά για το 2030 (εκτίμηση για 40.000 – 100.000 σημεία φόρτισης).
«Αγκάθι» οι φόροι που θα χαθούν
Αφήνοντας στην άκρη το κόστος των επενδύσεων, που θα απαιτηθούν για την “πράσινη” μετάβαση, υπάρχει ένα ακόμα “αγκάθι” που θα πρέπει από τώρα να απασχολήσει το δημόσιο διάλογο, καθώς θα απαιτηθούν δύσκολες αποφάσεις.
Όπως επισημαίνει το Σχέδιο σε ειδικό κεφάλαιο για τις δημοσιονομικές επιπτώσεις, η μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα θα αλλάξει το ενεργειακό μείγμα στη ζήτηση ενεργειακών προϊόντων. Η ζήτηση για ορυκτά καύσιμα, κυρίως πετρελαιοειδή στον τομέα των μεταφορών, τα οποία λόγω της υψηλής φορολόγησης τους αποδίδουν σημαντικά φορολογικά έσοδα στο ελληνικό κράτος, θα μειωθεί, σε όφελος των πιο φιλικά προς το περιβάλλον ενεργειακών προϊόντων, τα οποία δεν θα φορολογούνται ώστε να προωθηθούν στην αγορά.
Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Η κάλυψη του δημοσιονομικού “κενού” που θα προκύψει, θα πρέπει να καλυφθεί από νέους φόρους οι οποίοι θα πρέπει να σχεδιασθούν ώστε να μην εναντιώνονται ή να συμβάλλουν αρνητικά στη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα. Και για να ξέρουμε για ποιο πράγμα μιλάμε, αυτήν τη στιγμή ο Προϋπολογισμός υπολογίζει σε ετήσιες εισπράξεις 6,6 δισ ευρώ από ΦΠΑ και ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα...