Υψηλά, υψηλότερα από το μέσο ευρωπαϊκό όρο, είναι τα ποσοστά των νέων στην Ελλάδα που έχουν σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και μάλιστα με σαφώς ανοδικές τάσεις την τελευταία δεκαετία.
Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη της Eurostat, to 41% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ηλικίας 25- 34 ετών έχει ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έχει, μάλιστα, μεγάλο ενδιαφέρον η «ψαλίδα» μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς ενώ το ποσοστό των πτυχιούχων θηλυκού γένους ανέρχεται στο 46%, οι άρρενες έχουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά (35%).
Στόχος των κρατών- μελών της Ε.Ε. είναι να ανεβάσουν το ποσοστό των πτυχιούχων στο 45% ως το τέλος της δεκαετίας κι απ’ ό,τι φαίνεται η Ελλάδα δεν θα δυσκολευθεί να πιάσει αυτόν το στόχο.
Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, το ποσοστό των νέων που είχαν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα ανερχόταν στο 32,3%. Το 2020, το ποσοστό αυτό είχε ανέβει 11,5 ολόκληρες ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή 4,5 μονάδες παραπάνω από τη διαδρομή που έκανε ο δείκτης της ΕΕ, αν και φαίνεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο ο περιορισμός της «δεξαμενής» των νέων μετά το brain drain. Αναμφίβολα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι κάτω από την Ελλάδα βρίσκεται η Αυστρία, η Γερμανία, η Ιταλία.
Το ζήτημα είναι, βέβαια, αν αυτό το πτυχίο ανοίγει διάπλατα το δρόμο για απασχόληση. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δεν είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά, καθώς φαίνεται ότι το πτυχίο ή ακόμα και το μεταπτυχιακό δεν λειτουργούν αυτομάτως ως «διαβατήριο». Στις ηλικίες 25- 29 ετών, το σύνολο των ανέργων είναι περίπου 51,5 χιλιάδες και από αυτούς οι 19,4 χιλιάδες είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και άλλοι 9,4 χιλιάδες κάτοχοι μεταπτυχιακού!
Στις ηλικίες 30-44 ετών η εικόνα βελτιώνεται αλλά παραμένει προβληματική, καθώς επί συνόλου 32,3 χιλιάδων ανέργων, οι 12,6 χιλιάδες είναι πτυχιούχοι πανεπιστημίου ή κάτοχοι μεταπτυχιακού.
Η αύξηση της απασχόλησης και η δραστική μείωση των εργαζομένων ή ανέργων, που «μεταφέρθηκαν» στη «γκρίζα» ζώνη του μη οικονομικά ενεργού πληθυσμού, είναι ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα για τη μετά Covid περίοδο. Στο Σχέδιο Ανάκαμψης έχουν «δεσμευθεί» 5,184 δισ ευρώ για την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή, εκ των οποίων 776 εκ ευρώ αφορούν στην αύξηση των θέσεων απασχόλησης και 2,311 δισ ευρώ στην επαγγελματική εκπαίδευση, την κατάρτιση και την ενίσχυση των δεξιοτήτων.
Αναδιάρθρωση και επαναπροσδιορισμός του ρόλου των τοπικών Κέντρων Προώθησης της Απασχόλησης του ΟΑΕΔ: Η επένδυση αποσκοπεί στη μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΟΑΕΔ) της Ελλάδας προκειμένου να βελτιωθούν η ποιότητα των υπηρεσιών της, καθώς και η συνολική ικανότητα και αποτελεσματικότητά της.
Η επένδυση περιλαμβάνει:
α) την οργανωτική μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΟΑΕΔ) για την επικαιροποίηση του μοντέλου διακυβέρνησής της και την κατάρτιση νέου οργανογράμματος και συστήματος δημοσιονομικής διαχείρισης
β) τον επανασχεδιασμό και την ανακαίνιση των κτιρίων των 118 τοπικών Κέντρων Προώθησης της Απασχόλησης του ΟΑΕΔ (ΚΠΑ2), με ανανεωμένη εστίαση στις προσαρμοσμένες υπηρεσίες αντιστοίχισης, στη βελτιωμένη συμβουλευτική και την προσέγγιση των ανέργων
γ) νέα επικοινωνιακή στρατηγική του ΟΑΕΔ
δ) τη βελτίωση των μηχανισμών ποιοτικού ελέγχου της εξυπηρέτησης πελατών μέσω της μέτρησης και της παρακολούθησης των πτυχών της αποτελεσματικότητας, της αποδοτικότητας, της παραγωγικότητας και της ικανοποίησης των πελατών
ε) την εφαρμογή νέων μορφών υπηρεσιών κατάρτισης προφίλ και συμβουλευτικής.
Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Μεταρρύθμιση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας: Αποσκοπεί στη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητάς τους μέσω του επανασχεδιασμού και της ενίσχυσης των προγραμμάτων επιδότησης μισθών και της σταδιακής μετάβασης σε ένα νέο μοντέλο υλοποίησης των ΕΠΑΕ.
Η μεταρρύθμιση συνδυάζεται με σημαντικές επενδύσεις. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται κυρίως τα εξής:
α) πέντε στοχευμένα βραχυπρόθεσμα προγράμματα επιδότησης της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα για 52.000 ανέργους (συμπεριλαμβανομένου προγράμματος που συνδυάζει την κατάρτιση και την υποστήριξη της απασχόλησης),
β) εφαρμογή του νέου μοντέλου ανοικτού πλαισίου υλοποίησης των ΕΠΑΕ (το οποίο έχει δοκιμαστεί πιλοτικά) σε επιπλέον τρεις γεωγραφικές περιοχές (στους συμμετέχοντες θα προσφερθούν 22.500 προγράμματα κατάρτισης, 15.000 επιδοτήσεις απασχόλησης και 852 επιδοτήσεις επιχειρηματικότητας),
γ) προσωρινή ενίσχυση του προσωπικού συμβούλων της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (600 επιπλέον σύμβουλοι για 4 έτη)
δ) κατάρτιση του προσωπικού συμβούλων. Ειδικό μέρος των χορηγούμενων επιχορηγήσεων θα συμβάλει στις πράσινες δεξιότητες και σε θέσεις εργασίας στην πράσινη οικονομία.
Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης και των επενδύσεων θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Μεταρρύθμιση των παθητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας με σκοπό τη στήριξη της μετάβασης στην απασχόληση: Περιλαμβάνει δύο πιλοτικά έργα για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ασφάλισης ανεργίας. Στο πλαίσιο αυτών των έργων θα εξεταστούν οι επιπτώσεις που θα έχουν στην αγορά εργασίας α) η αύξηση του επιπέδου και της κάλυψης του επιδόματος μακροχρόνιας ανεργίας και β) η τιμαριθμική αναπροσαρμογή του τυποποιημένου επιδόματος ανεργίας στο επίπεδο του τελευταίου καθαρού μισθού. Επιπλέον, το σχέδιο περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις μηδενικού κόστους με στόχο:
α) την περαιτέρω βελτίωση του πλαισίου αμοιβαίων υποχρεώσεων που ισχύει επί του παρόντος μεταξύ της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης και των ατόμων που αναζητούν εργασία,
β) την ενοποίηση και τον εξορθολογισμό των επιδομάτων και παροχών ανεργίας για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των δημόσιων δαπανών,
γ) την άρση των αντικινήτρων για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων / επανειδίκευση των ανέργων με τη διατήρηση του δικαιώματός τους σε παροχές ανεργίας κατά τη συμμετοχή τους σε προγράμματα κατάρτισης.
Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις Τρίτη, 31 Δεκεμβρίου 2024.