Στους παροικούντες την... πλατεία Κοραή, όπου εδρεύει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, οι μετρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ για το περσινό πρωτογενές πλεόνασμα δεν έπεσαν ακριβώς ως κεραυνός εν αιθρία.
Από το πρώτο δίμηνο του 2024, όταν και κατέφθαναν τα στοιχεία των φορολογικών εσόδων ανά κωδικό, είχε γίνει σαφές ότι παρά τα έκτακτα μέτρα στήριξης στην εκπνοή του 2023, οι εισπράξεις του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου «φωτογράφιζαν» πολύ μεγαλύτερο πλεόνασμα από τα 2,555 δισ. ευρώ των προβλέψεων. Ακόμα κι έτσι, το ότι φτάσαμε σε υπερπλέονασμα 1,5 δισ. ευρώ, μάλλον ξεπέρασε τις προσδοκίες.
Το ερώτημα που πλανάται είναι αν αυτή η υπεραπόδοση του περσινού Προϋπολογισμού, σημαίνει αυτομάτως ανάλογη υπεραπόδοση και φέτος. Αρμόδιες πηγές απαντούν «όχι», βάζοντας, όμως κι έναν αστερίσκο, για νέες εκπλήξεις.
Η φετινή εξίσωση
Τρεις είναι οι βασικές «πηγές» από τις οποίες προέκυψε το πρωτογενές πλεόνασμα των 4,096 δισ. ευρώ το 2023:
- Οι «φουσκωμένες» δόσεις φόρου εισοδήματος των νομικών προσώπων λόγω της υψηλής κερδοφορίας του 2022.
- Οι αντοχές της ιδιωτικής κατανάλωσης εν μέσω πληθωριστικών πιέσεων, που έφεραν μεγαλύτερα έσοδα ΦΠΑ.
- Οι μειωμένες λειτουργικές δαπάνες του κράτους, οι οποίες εν πολλοίς αποδίδονται και στον μεγάλο αριθμό αποχωρήσεων/ συνταξιοδοτήσεων δημοσίων υπαλλήλων.
Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, η εξίσωση αυτή φαίνεται ότι αντιστρέφεται, τουλάχιστον εν μέρει, στη φετινή χρονιά.
Κατ' αρχάς, όπως θα αποτυπωθεί και στο συνοπτικό Πρόγραμμα Σταθερότητας, αναθεωρείται ο στόχος της ανάπτυξης από το 2,9% στο 2,5%, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για τις ροές φορολογικών εσόδων από την κατανάλωση - και όχι μόνο. Επιπλέον, η κερδοφορία-ρεκόρ των επιχειρήσεων το 2022 (γύρω στα 10,3 δισ. ευρώ) μπορεί να ξεπεράστηκε το 2023, σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία, αλλά λίγο ως πολύ είχε προεξοφληθεί κατά την κατάρτιση του Προϋπολογισμού.
Όσον αφορά, δε, στις δαπάνες, το φετινό πρόγραμμα προσλήψεων, σε συνδυασμό με πληρωμές που είχαν «φρενάρει» λόγω εκλογών, συνηγορούν στο ότι οι δαπάνες θα είναι πιο πιεστικές. Δεν πρέπει, άλλωστε, να ξεχνά κανείς ότι με το «καλημέρα», ο Προϋπολογισμός κλήθηκε να ανταποκριθεί σε extra πληρωμές 210 εκατ. ευρώ, για το αγροτικό πετρέλαιο, τις εφημερίες των γιατρών, την αύξηση στο επίδομα γέννησης.
Σε κάθε περίπτωση, ο στόχος του φετινού πρωτογενούς πλεονάσματος διατηρείται πιο ψηλά, στο 2,1%, δηλαδή στα περίπου 5 δισ. ευρώ.
Η έκπληξη
Ακόμα κι έτσι, μπορεί να έχουμε και φέτος θετική έκπληξη; Ναι.
Αν επιβεβαιωθούν τα έως τώρα στοιχεία, οι τουριστικές εισπράξεις μπορεί να είναι ως και 2 δισ. ευρώ παραπάνω από τις προβλέψεις, ενισχύοντας συνολικά τον τζίρο της οικονομίας (υπολογίζεται ότι κάθε 1 ευρώ στον Τουρισμό δημιουργεί 2,2 ευρώ συνολικά στο ΑΕΠ), άρα και τα φορολογικά έσοδα (άμεσα ο ΦΠΑ). Πρακτικά, μιλάμε για ένα «μαξιλάρι» τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτό το μαξιλάρι για έκτακτες παροχές; Πολύ δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο. Όπως θυμίζουν αρμόδιες πηγές, από φέτος ισχύει ο ευρωπαϊκός κανόνας για συγκεκριμένη αύξηση δαπανών σε κάθε χώρα και ήδη βρισκόμαστε στο όριο (περίπου 2,6 δισ. ευρώ πάνω από τις περσινές). Μόνο αν οι δαπάνες είναι μικρότερες από τις προβλέψεις, τότε και μόνο τότε, μπορεί να έχουμε κάποιο έκτακτο επίδομα για ευάλωτους στο τέλος του χρόνου.
Το χρέος
Πρακτικά, το όποιο υπερπλεόνασμα από εδώ και πέρα θα αξιοποιείται για τη μείωση του Χρέους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2023 η Ελλάδα είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη μείωση χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ (3,7%), μετά την Πορτογαλία (8,4%).
Για όσους θεωρούν ότι αυτό δεν έχει πρακτικό αντίκρισμα στην καθημερινότητα, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι η βελτίωση της εικόνας στις αγορές συνεπάγεται μείωση του κόστους δανεισμού, άρα και μικρότερο βάρος στον Προϋπολογισμό για τις πληρωμές τόκων.
Αυτό ακριβώς το στοιχείο είναι που συνέβαλε καθοριστικά στην ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας κι αυτό το στοιχείο είναι ένα από τα «κλειδιά» για τις επόμενες αναβαθμίσεις. Μετά την αναβάθμιση των προοπτικών της οικονομίας από τη S&P την περασμένη Παρασκευή, το επόμενο ραντεβού με τους οίκους αξιολόγησης είναι στις 31 Μαΐου με τη Fitch, οπότε και θα συνεκτιμηθούν οι έστω βασικές παραδοχές του Προγράμματος Σταθερότητας, σε συνδυασμό με τις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν.