Το νέο ελληνικό σχέδιο ΕΣΠΑ 2021-2027 υιοθετήθηκε από την Κομισιόν, ξεκλειδώνοντας πόρους ύψους 21 δισ. ευρώ για επενδύσεις και κοινωνικά προγράμματα, οι οποίοι θα υπερβούν συνολικά τα 26 δισ. ευρώ.
Η Ελλάδα ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα-μέλος που υπέβαλε το στρατηγικό έγγραφο αναφοράς και η πρώτη χώρα που έλαβε την έγκριση. Τη σχετική ανακοίνωση έκανε στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και Ελληνες αξιωματούχους, κατά τη διάρκεια τηλεδιάσκεψης, η επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίζα Φερέιρα.
Πράσινη και ψηφιακή οικονομία
Η Ελλάδα έχει προγραμματίσει σημαντικές επενδύσεις -30% των κονδυλίων του ΕΣΠΑ και 55% των κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής- στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης και της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και σε μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων.
Η ανάπτυξη βιώσιμων δημόσιων συγκοινωνιών θα συνεχιστεί στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη και θα επεκταθεί και σε άλλα αστικά κέντρα σε όλη τη χώρα. Επιπλέον, ένας νέος μηχανισμός διακυβέρνησης θα επιτρέψει περισσότερες επενδύσεις στην προστασία της βιοποικιλότητας.
Η Ελλάδα ανέλαβε επίσης ισχυρή πολιτική δέσμευση για το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής έως το 2028, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στους ενωσιακούς και εθνικούς στόχους για κλιματική ουδετερότητα.
Τέλος, η συμφωνία εταιρικής σχέσης σηματοδοτεί επίσης μια στροφή όσον αφορά τις οδικές επενδύσεις, οι οποίες μετατοπίζονται σε πολυτροπικούς και πιο βιώσιμους τρόπους μεταφοράς.
Περισσότερη κοινωνική συνοχή
Η προώθηση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί προτεραιότητα και θα επιτευχθεί με επενδύσεις στην απασχόληση, την ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση και κατάρτιση, τις πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες, καθώς και τις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες κοινωνικής ένταξης, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η υλοποίηση των επενδύσεων θα συνοδεύεται από βασικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και από μηχανισμούς ανάπτυξης ικανοτήτων για τους δικαιούχους και τη δημόσια διοίκηση.
Ολιστική προσέγγιση στους τομείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της ναυτιλίας
Η Ελλάδα θα επενδύσει σε μια ολιστική προσέγγιση στους τομείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της ναυτιλίας, ώστε να επιτύχει την εφαρμογή της κοινής αλιευτικής πολιτικής, της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, των στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών για βιώσιμη και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ και της ανακοίνωσης της ΕΕ για τη βιώσιμη γαλάζια οικονομία.
Στη συμφωνία εταιρικής σχέσης περιγράφονται οι τρόποι με τους οποίους θα υποστηριχθούν οι ελληνικοί τομείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της γαλάζιας οικονομίας, καθώς και οι παράκτιες κοινότητες. Καθώς κύριος στόχος είναι να προωθηθεί η ανθεκτικότητα, καθώς και η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, το 35% των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας θα διατεθεί για την ενσωμάτωση των κλιματικών στόχων.
Ψηφιακή οικονομία και κοινωνία
Θα δοθεί προτεραιότητα σε στρατηγικές επενδύσεις τόσο στις υποδομές όσο και σε ήπια μέτρα για την ψηφιοποίηση των εταιρειών και των δημόσιων υπηρεσιών, αλλά και για την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων σε ολόκληρο τον πληθυσμό. Περισσότερο από το 38% των κονδυλίων του ΕΤΠΑ θα στηρίξει την έρευνα, την καινοτομία και την ανάπτυξη, καθώς και την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, βάσει μιας νέας και βελτιωμένης εθνικής/περιφερειακής στρατηγικής για έξυπνη εξειδίκευση.
Οι άξονες που θα κινηθεί το νέο ΕΣΠΑ
- Αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και νέων ιδεών από υφιστάμενες και νεοφυείς επιχειρήσεις
- Ενίσχυση παραγωγικών επενδύσεων με έμφαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό (Industry 4.0)
- Ενίσχυση της συνδεσιμότητας με ευρυζωνική πρόσβαση υψηλών ταχυτήτων
- Ψηφιακός μετασχηματισμός δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επέκταση ψηφιακών υπηρεσιών
- Προσαρμογή δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης
- Δημιουργία υποδομών και μηχανισμών στήριξης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας (π.χ. Innovation Agency)
- Αύξηση του μέσου μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων, προώθηση συνεργασιών (clusters)
- Προώθηση της αυτονομίας με χρήση των ΑΠΕ για αυτοπαραγωγή και συστημάτων αποθήκευσης
- Μετάβαση των νησιών σε καθαρές μορφές ενέργειας και πρωτοβουλία GReco Islands
- Εκσυγχρονισμός και ενίσχυση των οδικών αστικών συγκοινωνιών
- Στρατηγική για τα Δάση και άλλα σχέδια διαχείρισης κινδύνων (action plans)
- Αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και του δικτύου NATURA 2000, υποστήριξη του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού
- Επεξεργασία διακριτών συλλεγόμενων βιολογικών και ανακυκλώσιμων αποβλήτων
- Αναβάθμιση Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων για την μετατροπή τους σε Μονάδες Ανάκτησης και Ανακύκλωσης
- Λήψη μέτρων για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων
- Καθολική πρόσβαση σε επαρκές και καλής ποιότητας νερό, συμπεριλαμβανομένων των απομακρυσμένων περιοχών και μικρών νησιών
- Προώθηση της επανάχρησης νερού, κυρίως για άρδευση
- Παρεμβάσεις οδικής ασφάλειας και ευφυών συστημάτων μεταφορών
- Αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική σύνδεση σιδηροδρομικών κόμβων με δίκτυα μεταφορών
- Χρήση καθαρών καυσίμων
- Αύξηση της απασχόλησης του ανθρώπινου δυναμικού και βελτίωση της απασχολησιμότητας
- Παρεμβάσεις για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας
- Αύξηση της συμμετοχής των ενηλίκων στη μαθησιακή διαδικασία
- Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις σε αστικές περιοχές
Οι βασικές αλλαγές με το προηγούμενο ΕΣΠΑ 2014-2020
- Αύξηση 2,2 δισ. ευρώ για τα 13 ΠΕΠ από το ΕΣΠΑ 2014-2020 (από 5,9 δισ. € σε 8,1 δισ.
- Διακριτό Πρόγραμμα για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό με ενισχυμένους πόρους και νέα Διαχειριστική Αρχή
- Διακριτό Πρόγραμμα για την Πολιτική Προστασία και νέα Διαχειριστική Αρχή
- Διακριτό Πρόγραμμα για την Δίκαιη Μετάβαση και νέα Διαχειριστική Αρχή
- Διακριτό Πρόγραμμα για το Περιβάλλον, Κλιματική Αλλαγή και Ενέργεια
- Νέο Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα με δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων
- Ενίσχυση και αναβάθμιση του Προγράμματος Τεχνικής Υποστήριξης για την θεσμική και διαχειριστική ικανότητα των δικαιούχων και των φορέων υλοποίησης (Capacity Building)
- Βελτιστοποίηση πλαισίου διαχείρισης και συντονισμού για τα συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα