Πόσο μακριά είναι το τέλος του ακριβού ρεύματος -Το σπριντ τιμών από το 2021 και η πτώση τους τελευταίους μήνες

Τον Ιανουάριο του 2021, όταν δηλαδή η Ευρώπη πάλευε ακόμα με τον κορωνοϊό, το φυσικό αέριο «έπαιζε» γύρω στα 18 ευρώ, η χονδρική του ρεύματος στην Ελλάδα ήταν στα 50 ευρώ και κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί αυτό που ερχόταν. 

Οι στρεβλώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, η άνοδος της ζήτησης μετά το σοκ των lockdown, η μάλλον άτσαλη και χωρίς ασφαλιστικές δικλείδες εξαγγελία για την “πράσινη” μετάβαση, ήταν αρκετά για να προκαλέσουν το πρώτο ενεργειακό σοκ.  

Η τιμή του φυσικού αερίου το καλοκαίρι του 2021 είχε διπλασιαστεί, συμπαρασύροντας το ρεύμα κι από τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς τα ελληνικά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις άρχισαν να αντιλαμβάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά, με την χονδρική του ρεύματος να σπάει για πρώτη φορά το φράγμα των 100 ευρώ. Οι εξελίξεις στη συνέχεια ήταν καταιγιστικές.  

Το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης βρήκε την Ευρώπη απροετοίμαστη, το φυσικό αέριο και το ρεύμα πήγαιναν από ρεκόρ σε ρεκόρ, ώσπου ήρθε και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Παρά το σοκ, η Ευρώπη καθυστέρησε χαρακτηριστικά να λάβει έκτακτα, δραστικά μέτρα για να περιορίσει τη “φωτιά”, ώσπου φτάσαμε στα απίστευτα επίπεδα των 334 ευρώ για το φυσικό αέριο, με τα προθεσμιακά συμβόλαια του ρεύματος να “χτυπάνε” 1.000άρικα στην Κεντρική Ευρώπη και την Ελλάδα να βιώνει τον περασμένο Αύγουστο, το απόλυτο ρεκόρ της μέσης τιμής στα 436 ευρώ και της υψηλής στα 936 ευρώ.  

Η αποκλιμάκωση των τιμών στην Ευρώπη και την Ελλάδα, δεν ήταν ούτε αυτονόητη ούτε εύκολη και είναι ενδεικτικό ότι μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο, η μέση χονδρική τιμή στη χώρα μας ήταν πιο κοντά προς τα 300 ευρώ, παρά στα 200 ευρώ.  

Η περιπέτεια του ρεύματος (μέση τιμή €/MWh)

Όλο αυτό το χρονικό διάστημα, οι κρατικές επιδοτήσεις ήταν αυτές που επιχείρησαν να απορροφήσουν το μεγαλύτερο μέρος του αυξημένου κόστους, κυρίως για τα νοικοκυριά. Σύμφωνα με τα στοιχεία, που συνέλεξε το Bruegel από όλες τις χώρες της Ευρώπης, από το Σεπτέμβριο του 2021 ως τον Ιανουάριο του 2023 η Ελλάδα δαπάνησε 9,5 δισ ευρώ για την ενεργειακή κρίση, δηλαδή το 5,2% του ΑΕΠ της, που είναι και το 4ο μεγαλύτερο “πακέτο”, μαζί με το αντίστοιχο ιταλικό. Τι γίνεται, όμως, από εδώ και πέρα;  

Η τιμή του φυσικού αερίου “παίζει” εδώ κι εβδομάδες στα 25 ευρώ και τα προθεσμιακά συμβόλαια ως το τέλος του έτους δεν ξεπερνούν τα 45 ευρώ. Προφανές είναι, όμως, ότι αν ο χειμώνας που έρχεται δεν είναι τόσο ήπιος όσο ο περσινός και η ζήτηση για LNG ανέβει συν τοις άλλοις από την Ασία, τότε τα πράγματα θα αλλάξουν. Είτε έτσι είτε αλλιώς, τιμή φυσικού αερίου στα προ κρίσης επίπεδα, δηλαδή κάτω από 15 ευρώ, θεωρείται αδύνατο να δούμε, με ό,τι συνεπάγεται αυτό και για τις τιμές του ρεύματος. Σημειωτέον ότι η πρόταση που έπεσε κάποια στιγμή στο τραπέζι των διαβουλεύσεων στα ευρωπαϊκά όργανα, για αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από αυτήν του ρεύματος, μπήκε με συνοπτικές διαδικασίες στο “ψυγείο”.  

Οδηγία από τις Βρυξέλλες για συνέχιση της εξοικονόμησης 

Θα συνεχιστούν οι κρατικές επιδοτήσεις ως αντίβαρο στη διαφορά μεταξύ των τρεχουσών και των προ κρίσης τιμών; Αυτό θα είναι ένα από τα βασικά ερωτήματα που θα κληθεί να απαντήσει η νέα κυβέρνηση, όταν θα ληφθούν αποφάσεις για το αν θα συνεχιστεί ο υφιστάμενος Μηχανισμός και μετά το Σεπτέμβριο, χωρίς αυτό να φαντάζει πιθανό αυτήν τη στιγμή. Ούτως ή άλλως υπάρχει σαφής οδηγία προς όλα τα κράτη- μέλη από τις Βρυξέλλες, και την ΕΚΤ, για άρση των οριζόντιων μέτρων στήριξης ως το τέλος του έτους και θεσμοθέτηση- αν κριθεί αναγκαίο- στοχευμένων παρεμβάσεων υπέρ ευάλωτων νοικοκυριών κι επιχειρήσεων. Το σκεπτικό των Ευρωπαίων είναι αφενός ότι θα πρέπει τα κράτη- μέλη να συμμαζέψουν τα ελλείμματα τους αφετέρου ότι οι επιδοτήσεις δεν βοηθούν στη μείωση της κατανάλωσης άρα και στη συμπίεση του πληθωρισμού.  

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η κατανάλωση ενέργειας θα πρέπει να είναι μικρότερη τουλάχιστον ως τον επόμενο Μάρτιο, όπως προβλέπει η σχετική οδηγία- απόφαση της Κομισιόν, ως δικλείδα ασφαλείας. Ήδη, πάντως, από πέρσι την Άνοιξη η Ελλάδα έχει καταγράψει σημαντική μείωση της ζήτησης, ενώ και στο πρώτο 4μηνο του 2023 η ζήτηση ρεύματος είναι μειωμένη κατά 8,64% από πέρσι.