Μετά το χθεσινό πακέτο μέτρων ακολουθεί ένα δεύτερο, στη ΔΕΘ.
Η τελική διαβούλευση με την Κομισιόν, για τις «οροφές» των δαπανών της τρέχουσας τετραετίας, δεν επέτρεψε μόνο τη χθεσινή ανακοίνωση των μόνιμων μέτρων για ενοικιαστές και συνταξιούχους, αλλά «κλείδωσε» και τον «χώρο» για τις ελαφρύνσεις, που θα εξαγγελθούν στη ΔΕΘ με ισχύ από την Πρωτοχρονιά του 2026.
Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, το «πακέτο» που μπορεί να ανακοινωθεί τον Σεπτέμβριο έχει μια «προίκα», η οποία, με τα έως τώρα δεδομένα, αγγίζει το 1 δισ. ευρώ.
Οι ίδιες πηγές σημειώνουν πως αυτός ο δημοσιονομικός χώρος μπορεί να διευρυνθεί ανάλογα με το πώς θα καταλήξουν οι συζητήσεις σε επίπεδο Ε.Ε. για τις αμυντικές δαπάνες και το πώς ακριβώς θα εφαρμοστεί η ρήτρα διαφυγής, δηλαδή η εξαίρεση των δαπανών για εξοπλισμούς, υποδομές και λειτουργικές δαπάνες (π.χ. μισθοδοσία στελεχών) από τον υπολογισμό του δημοσιονομικού αποτελέσματος. Αν και με βάση τα κείμενα που έχουν δημοσιοποιηθεί (COMMUNICATION FROM THE COMMISSION: Accommodating increased defence expenditure within the Stability and Growth Pact) τα περιθώρια μοιάζουν εξαιρετικά στενά, το ζητούμενο είναι αν η εξαίρεση έστω μέρους των αμυντικών δαπανών μπορεί να δημιουργήσει «χώρο» για ελαφρύνσεις, χωρίς να... χτυπάνε οι «οροφές» των δαπανών του Προϋπολογισμού.
Η σειρά της μεσαίας τάξης -Παρεμβάσεις στη φορολογική κλίμακα
Δεδομένη και δεδηλωμένη είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να ελαφρύνει τα βάρη της μεσαίας τάξης, προκρίνοντας κατ’ αρχάς παρεμβάσεις στη φορολογική κλίμακα.
Έτσι, στις επικείμενες ανακοινώσεις στη ΔΕΘ θα πρέπει να θεωρούνται βέβαιες οι παρεμβάσεις στη φορολογική κλίμακα, ειδικά στο εύρος των εισοδημάτων από 10.000 ευρώ ως 20.000 ευρώ, που σήμερα φορολογούνται με 22%.
Η εισαγωγή ενός ενδιαμέσου συντελεστή, π.χ. 15%, έχει δημοσιονομικό κόστος διόλου ευκαταφρόνητο. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι η εισαγωγή συντελεστή 9% σε εισοδήματα ως 10.000 ευρώ είχε κόστος περί τα 280 εκατ. ευρώ, που αφορούσε κυρίως σε επαγγελματίες, καθώς μισθωτοί και συνταξιούχοι καλύπτονταν κατά βάση από το αφορολόγητο της κλίμακας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία των περσινών φορολογικών δηλώσεων, εισοδήματα από 10.000 ως 20.000 ευρώ δήλωσαν 1.953.145 φορολογούμενοι, οι οποίοι μπορούν να θεωρηθούν εν δυνάμει ωφελημένοι από μια τέτοια παρέμβαση.
Περαιτέρω μείωση ασφαλιστικών εισφορών
Ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων βρίσκεται και η περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η οποία ωφελεί και τις επιχειρήσεις αλλά και τους εργαζόμενους, καθώς προκαλεί έμμεση αύξηση μισθού. Μια τέτοια παρέμβαση έχει, επίσης, υψηλό δημοσιονομικό κόστος, αν λάβει κανείς υπ' όψιν ότι μείωση κατά μισή μονάδα ισούται με περίπου 220 εκατ. ευρώ.
Αλλαγές στη φορολογία ακινήτων και στον ΕΝΦΙΑ
Όσον αφορά στη φορολογία των ακινήτων, οι εισηγήσεις κινούνται σε δύο κατευθύνσεις. Από τη μία, να «τρέξουν» σενάρια για τη μείωση της φορολογίας των εισοδημάτων από την εκμίσθωση ακινήτων, τα οποία σήμερα υπάγονται σε ειδική κλίμακα με συντελεστές 15%, 35% και 45%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της περσινής εκκαθάρισης, επί συνόλου 1.758.055 φορολογούμενων που δήλωσαν εισόδημα από ακίνητα, οι 1.593.007 δήλωσαν ως 12.000 ευρώ (δηλαδή ως 1.000 ευρώ τον μήνα), φορολογήθηκαν με συντελεστή 15% και θεωρούνται βασικοί υποψήφιοι για μείωση φορολογικών βαρών.
Η δεύτερη εισήγηση αφορά σε παρεμβάσεις ως προς τον φόρο κατοχής ακινήτων, δηλαδή τον ΕΝΦΙΑ. Αν και έχει ήδη γίνει μείωσή του κατά 35% και προβλέπονται περαιτέρω εκπτώσεις ως 20% για κατοικίες ασφαλισμένες έναντι φυσικών καταστροφών, η επικείμενη αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών (πιθανότατα εντός του 2026) σε υψηλότερα ως πολύ υψηλότερα επίπεδα, καθιστά αναγκαίες τις παρεμβάσεις ως προς τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ, προς αποφυγήν δυσάρεστων εκπλήξεων. Όπως συνέβη με την τελευταία αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, που οδήγησε στην πλήρη μεταρρύθμιση του ΕΝΦΙΑ, παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν είτε στον τρόπο υπολογισμού του βασικού φόρου (κλιμάκια, συντελεστές) είτε στους συντελεστές της τελικής έκπτωσης.
Πώς ξεκλείδωσαν τα νέα μέτρα
Οι χθεσινές ανακοινώσεις για συνταξιούχους - ενοικιαστές έγιναν με φόντο τα εντυπωσιακά στοιχεία για το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2024.
Πρακτικά, το... κοντέρ «έγραψε» πρωτογενές πλεόνασμα 4,8%, δηλαδή 11,401 δισ. ευρώ, έναντι εκτίμησης στην Εισηγητική του περασμένου Νοεμβρίου για 2,5%, δηλαδή 6,029 δισ. ευρώ.
Όσοι έχουν έστω επιδερμική σχέση με τους δημοσιονομικούς κανόνες γνωρίζουν πολύ καλά ότι το όποιο υπερπλεόνασμα μιας χρονιάς δεν μεταφέρεται στην επόμενη, πόσω μάλλον δεν μοιράζεται. Οπότε, τι ακριβώς έγινε και άνοιξε ο δρόμος για τα νέα μόνιμα μέτρα, με άμεση εφαρμογή εντός του 2025;
Στις διαβουλεύσεις με την Κομισιόν που έγιναν τον περασμένο Σεπτέμβριο για τις οροφές των ετήσιων δαπανών, δηλαδή πόσο μπορούν να αυξάνονται οι δαπάνες των ετών 2025-2028 με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, οι Ευρωπαίοι τεχνοκράτες είχαν αποδεχθεί κατ’ αρχάς ως μόνιμο όφελος από τα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής τα 500 εκατ. ευρώ από το τεκμαρτό εισόδημα των επαγγελματιών.
Ωστόσο, στο πεντάμηνο που ακολούθησε (Οκτώβριος 2024 - Φεβρουάριος 2025) η υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων υποχρέωσε, ουσιαστικά, την Κομισιόν να αποδεχθεί ως μόνιμο όφελος από τη φοροδιαφυγή (ψηφιακά «εργαλεία» ΑΑΔΕ) άλλο 1,5 δισ. ευρώ, δηλαδή συνολικά 2 δισ. ευρώ. Η συμφωνία αυτή «έκλεισε» πριν από μερικές ημέρες, εν όψει της πρώτης επισκόπησης για την εφαρμογή του «κόφτη» των δαπανών.
Ποιο ήταν το πρακτικό αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας; Ενώ η περσινή αύξηση των δαπανών δεν έπρεπε να ξεπεράσει το 2,6%, με την αποδοχή των θετικών αποτελεσμάτων από τα μέτρα για τη φοροδιαφυγή, η αύξηση των δαπανών μηδενίστηκε. Το όφελος αυτό, με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, μπορεί να μεταφερθεί στα επόμενα έτη, αρκεί η υπέρβαση της οροφής των δαπανών να μην ξεπερνά το 0,3% του ΑΕΠ. Έτσι κι έγινε.
Για το 2025 οι δαπάνες μπορούν να «τρέξουν» με 4,5% αντί 3,7%, δημιουργώντας έτσι τον «χώρο» για τα μέτρα υπέρ ενοικιαστών- συνταξιούχων, που αγγίζουν τα 600 εκατ. ευρώ. Με την ίδια ακριβώς εξίσωση και το... μεταφερόμενο όφελος από τον μηδενισμό της αύξησης δαπανών του 2024, για το 2026 οι δαπάνες μπορούν να «τρέξουν» με 4,4% αντί 3,5%, κλειδώνοντας την... προίκα του 1 δισ. ευρώ για τις εξαγγελίες της ΔΕΘ.