Χαμηλά κρατάνε τους τόνους στην Αθήνα, μετά τις πληροφορίες που αναφέρουν ότι η ρήτρα διαφυγής πάει για παράταση και το 2023.
«Αν γίνει, θα υπάρχουν περιορισμοί. Αποκλείεται να είναι όπως πριν», είναι η πρώτη αντίδραση από την ελληνική πλευρά, με τις συντονισμένες διαρροές από Ευρωπαίους αξιωματούχους σε POLITICO και Financial Times να αναφέρουν ότι η Κομισιόν θα φέρει στο ECOFIN της επόμενης εβδομάδας την πρόταση για παράταση της ρήτρας διαφυγής, αλλά με ειδικούς περιορισμούς για χώρες με υψηλό Χρέος, όπως η Ελλάδα.
Εισήγηση για παράταση της ρήτρας διαφυγής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εισηγηθεί την παράταση της ρήτρας διαφυγής είχε γίνει φανερή, από τη στιγμή που κατέστη σαφές ότι μετά την πρωτοφανή κρίση της πανδημίας, η Ευρώπη παραμένει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία, που επιτείνει και την κρίση τιμών σε πρώτες ύλες-τρόφιμα. «Σε τέτοιες έκτακτες συνθήκες είναι καλό να υπάρχει ευελιξία στα κράτη», παρατηρεί ελληνική πηγή, συμπληρώνοντας, όμως, ότι εκ των πραγμάτων υπάρχουν περιορισμοί.
Σε διαφορετική γραμμή το μπλοκ των Βόρειων
Καταρχάς, υπάρχει πάντα το ισχυρό μπλοκ των Βόρειων, που κινείται σε διαφορετική γραμμή και εκφράστηκε πολλάκις μέσω του Αντιπροέδρου Ντομπρόβσκις, οποίος έχει ταχθεί υπέρ της επιστροφής σε (κάποιους) δημοσιονομικούς κανόνες το 2023. Αυτές τις ανησυχίες των Βόρειων πιθανότατα θέλει να διασκεδάσει ο αστερίσκος στην πρόταση της Κομισιόν, ο οποίος σύμφωνα με τις διαρροές στους Financial Times, βάζει «φρένο» στην αύξηση των κρατικών δαπανών στις υπερχρεωμένες χώρες.
Οι Βόρειοι δεν είναι ο μόνος ανασταλτικός παράγοντας σε σχέδια επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, δηλαδή σε μειώσεις φόρων ή επιδοματικές ενισχύσεις πέρα από τα προβλεπόμενα. Οι αγορές είναι αυτές που θα «τιμωρήσουν» κι αυτό αποτυπώνεται ήδη στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων του Νότου. Ειδικά για την Ελλάδα, που «κυνηγά» την επενδυτική βαθμίδα και παραμένει δικαίως αλλά κατ’ εξαίρεση υπό την «ομπρέλα» του προγράμματος επανεπένδυσης της ΕΚΤ, η πρόκληση είναι μεγαλύτερη.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν χρόνο για ατέρμονες συζητήσεις. Αν και θεωρείται μάλλον απίθανο να καταλήξουν σε αποφάσεις οι υπουργοί Οικονομικών την επόμενη εβδομάδα, το τοπίο θα πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει πριν τελειώσει το καλοκαίρι. Αν οι Βόρειοι μπλοκάρουν τελικά την πρόταση της Κομισιόν, τότε θα πρέπει να ληφθούν σε χρόνο- ρεκόρ αποφάσεις για τους δημοσιονομικούς κανόνες που θα ισχύσουν το 2023, αφού σε διαφορετική περίπτωση δεν μπορούν να στηθούν οι Προϋπολογισμοί τον ερχόμενο Οκτώβριο.
Μειώσεις φόρων
Εν αναμονή των αποφάσεων για το δημοσιονομικό πλαίσιο της επόμενης χρονιάς, οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να εφαρμόζουν έκτακτα μέτρα για τη στήριξη νοικοκυριών- επιχειρήσεων, μετά και το «πράσινο» φως της Κομισιόν.
Ήδη το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε την παράταση του μειωμένου ΦΠΑ σε εστίαση- μεταφορές- Τουρισμό, με επιπλέον κόστος 250 εκ. ευρώ για το δεύτερο εξάμηνο του έτους, ενώ αναμένεται και η γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Μηχανισμό που θα τεθεί σε ισχύ τον Ιούλιο και θα φρενάρει τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, με κόστος 2 δισ ευρώ ως το τέλος του έτους.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι μειώσεις του ΦΠΑ χρησιμοποιούνται ως «εργαλείο» για την ανακούφιση των πιο ευάλωτων νοικοκυριών, ωστόσο ο ΟΟΣΑ εκφράζει επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα του μέτρου και συστήνει στοχευμένα μέτρα. Σύμφωνα με την επεξεργασία των εθνικών μέτρων από το Tax Foundation:
- Η Ισπανία παρέτεινε ως το τέλος Ιουνίου το μειωμένο ΦΠΑ 10% στην ενέργεια για τα νοικοκυριά με χαμηλή κατανάλωση
- Η Ιταλία διατηρεί ως τις 8 Ιουλίου το μειωμένο ΦΠΑ 5% στα καύσιμα
- Το Βέλγιο εφαρμόζει ως το τέλος Σεπτεμβρίου μειωμένο ΦΠΑ 6% στο αέριο και την ενέργεια
- Η Κροατία από τον Απρίλιο εφαρμόζει ΦΠΑ 13% στον Τουρισμό, την ενέργεια και το φυσικό αέριο και 5% σε συγκεκριμένα τρόφιμα, φάρμακα, βιβλία
- Η Ολλανδία εφαρμόζει ως το τέλος του χρόνου ΦΠΑ 9% στην ενέργεια
- Η Πορτογαλία διατηρεί ως το τέλος Ιουνίου το μηχανισμό αποζημίωσης των καταναλωτών με τα έσοδα του ΦΠΑ που προκύπτουν από τις αυξημένες τιμές των καυσίμων