Σε τελείως διαφορετικό περιβάλλον, σαφώς πιο «εχθρικό» ως προς τις τιμές της ενέργειας, θα πορευτούν τα επόμενα χρόνια, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις.
Πληρώνοντας ουσιαστικά το τίμημα της απόλυτης εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και δη από συγκεκριμένους προμηθευτές -εν προκειμένω τη Ρωσία- οι Ευρωπαίοι πολίτες θα δοκιμαστούν και τα χρόνια που έρχονται. Με αυτό το δεδομένο, η Τράπεζα της Ελλάδος, που ειδικά για τη χώρα μας ζητά σύνεση στα δημοσιονομικά υπό το φόβο των αγορών, κρίνει αναγκαία τη συνέχιση των μέτρων στήριξης.
Αυξημένες τιμές ενέργειας και το επόμενο διάστημα
Σύμφωνα με ειδική ανάλυση της ΤτΕ, πέρα από την τρέχουσα συγκυρία ανόδου των τιμών ενέργειας στην ΕΕ, η «πράσινη» μετάβαση και οι πολιτικές ESG (περιβαλλοντικά- κοινωνικά κριτήρια), μπορούν να ασκήσουν επίμονες πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές της ενέργειας τα επόμενα χρόνια.
Η αυξανόμενη έμφαση στη βιώσιμη χρηματοδότηση στην ΕΕ και τις ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα περιορίσει περαιτέρω τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα, διατηρώντας τις τιμές της συμβατικής ενέργειας σε υψηλά επίπεδα. Ενδεικτικά, η συρρίκνωση της χρηματοδότησης για την εξόρυξη και εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων οδήγησε σε υποδιπλασιασμό της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ΕΕ μεταξύ 2015 και 2020 (ενώ αντίθετα η παραγωγή παρέμεινε σταθερή στη Μέση Ανατολή και αυξήθηκε στην Κίνα), με ορατά τώρα τα αποτελέσματα. Επίσης, το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι κεφαλαιακές δαπάνες στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου παγκοσμίως τα τελευταία 3-4 χρόνια από τις εταιρίες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο έχουν μειωθεί κατά περίπου 20%.
Άνοδος των διεθνών τιμών ενέργειας μεσοπρόθεσμα
Μολονότι, στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία, η ανάγκη για ενεργειακή επάρκεια και για τιθάσευση του πολύ υψηλού πληθωρισμού ενέργειας έχει δημιουργήσει εκ νέου παγκόσμιες πιέσεις για αύξηση της προσφοράς ορυκτών καυσίμων, η ΕΕ είναι προσηλωμένη στους στόχους της για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης. Εν όψει των δεσμεύσεων της ΕΕ για επίτευξη μηδενικών εκπομπών ρύπων έως το 2050, αναμένεται περαιτέρω συρρίκνωση της παραγωγικής δυναμικότητας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και ενίσχυση της ζήτησης και του ανταγωνισμού για βασικά εμπορεύματα απαραίτητα για την παραγωγή εναλλακτικών μορφών ενέργειας (π.χ. ορισμένων μετάλλων). Αποτέλεσμα; Άνοδος των διεθνών τιμών ενέργειας μεσοπρόθεσμα.
Με φόντο το φλερτ του φυσικού αερίου με τα 150 ευρώ, η ΤτΕ σημειώνει κατ’ αρχάς ότι η συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως η από κοινού αγορά φυσικού αερίου μέσω της EU Energy Purchase Platform, θα διασφαλίσει χαμηλότερες τιμές για τα κράτη-μέλη και επάρκεια προμηθειών, περιορίζοντας τις αποκλίσεις στις τιμές και στηρίζοντας την πραγματική σύγκλιση των εισοδημάτων. Επιπλέον, βραχυπρόθεσμα, κρίνεται αναγκαία η συνέχιση των έκτακτων μέτρων στήριξης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η αναδιανομή σε ευάλωτα νοικοκυριά μέρους των εισπράξεων από τη φορολόγηση των επιπλέον εσόδων των εταιριών ηλεκτροπαραγωγής θα ενίσχυε στην παρούσα συγκυρία την καταναλωτική εμπιστοσύνη και θα στήριζε την ιδιωτική κατανάλωση.
Μεσοπρόθεσμα, ο ρυθμός ανάπτυξης και χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ανάλογος με την αποεπένδυση σε ορυκτά καύσιμα, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος υψηλών και ασταθών τιμών ενέργειας. Η ανάπτυξη ΑΠΕ θα μειώσει την εξάρτηση της ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο, συμβάλλοντας στην αποσύνδεση των τιμών των δύο ενεργειακών αγαθών.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το… ποδαρικό που κάνει σήμερα ο νέος Μηχανισμός για το ρεύμα, δεν γίνεται με τις καλλίτερες προϋποθέσεις. Η μέση χονδρική τιμή για τον Ιούνιο διαμορφώθηκε στα 240,49 ευρώ, ενώ ο Ιούλιος μπήκε «γράφοντας» 351,70 ευρώ. Ως γνωστόν, βασική παραδοχή για το κόστος του νέου Μηχανισμού είναι η μέση χονδρική τιμή στο β’ εξάμηνο να μην υπερβεί τα 225 ευρώ, συνεπώς αν οι πιέσεις κυρίως από το φυσικό αέριο, δεν αμβλυνθούν σύντομα, το «κοντέρ» θα αρχίσει να γράφει περισσότερα από τα προϋπολογισμένα 150 εκ ευρώ ανά μήνα.
Σύμφωνα με την ανάλυση της ΤτΕ, Η χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι κατακερματισμένη στην ΕΕ. Το διαφορετικό ενεργειακό μίγμα για την ηλεκτροπαραγωγή (π.χ. πυρηνική ενέργεια, ανανεώσιμες πηγές, φυσικό αέριο και λιγνίτης), οι τιμές εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ, η τιμή εκκαθάρισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (συνήθως οριακή τιμολόγηση με βάση την ακριβότερη προσφορά), ο αριθμός των διασυνδέσεων των δικτύων και ο βαθμός ανταγωνισμού παραγωγών και προμηθευτών σε εθνικό επίπεδο είναι μερικοί από τους παράγοντες που ερμηνεύουν τις διαφορές στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος μεταξύ των κρατών-μελών, δυσχεραίνοντας τη συγκριτική ανάλυση.