Ο πόλεμος που εξαπέλυσε πριν από δυόμισι μήνες η Ρωσία στην Ουκρανία εκτινάσσει τις τιμές τροφίμων, καθώς οι δύο χώρες καλύπτουν το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού, το 19% των εξαγωγών καλαμποκιού και το 78% των εξαγωγών ηλιελαίου, αλλά εκτοξεύει και τις ανησυχίες στην Ευρώπη για τη διατάραξη της παραγωγής και τις προμήθειες των βασικών αγαθών σίτισης.
Μεταξύ της εκτόξευσης των τιμών των λιπασμάτων και των εμπορικών διαταραχών, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει οδηγήσει τον αγροδιατροφικό τομέα σε σύγχυση, προκαλώντας ανησυχίες για την επισιτιστική ασφάλεια τόσο στην ΕΕ όσο και αλλού στον κόσμο.
Κορυφαίοι κοινοτικοί αξιωματούχοι, όπως ο Βάλντις Ντομπρόφσκις, επιμένουν, βέβαια, ότι θα υπάρχει επάρκεια αγροτικών προϊόντων, με τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς, να χαρακτηρίζει προ ημερών «ανεύθυνη και ανέντιμη» τη διασπορά φόβων για έλλειψη τροφίμων, που χρησιμοποιούν ορισμένοι για να εκτροχιάσουν τις φιλοδοξίες του μπλοκ για την πράσινη γεωργία.
Αν και ο Τίμερμανς αναγνώρισε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στις αγορές σιταριού και αραβοσίτου, είπε ότι πρόκειται για «πρόβλημα διαχείρισης και χρηματοδότησης και όχι για πρόβλημα διαθεσιμότητας τροφίμων».
«Οι πολίτες μας ανησυχούν ήδη τρομερά για πάρα πολλά πράγματα. Ας μην προσθέτουμε στις ανησυχίες τους ψεύτικα προβλήματα που αποσκοπούν στη διασφάλιση μιας θέσης σε ορισμένους οικονομικούς τομείς», κατέληξε.
Γερμανία: Κυβερνητική σύσταση για αποθέματα τροφίμων
Ωστόσο, η ακρίβεια των τιμών των τροφίμων και οι ελλείψεις σε λιπάσματα, την ώρα μάλιστα που οι ρωσικές δυνάμεις έχουν αποκλείσει από θαλάσσης την Οδησσό και στοχοθετούν τις ουκρανικές υποδομές σιτηρών, κάθε άλλο παρά κατευνάζουν την ανησυχία για την επισιτιστική ασφάλεια, ειδικά μετά και την προτροπή χθες μέσω συνέντευξης στη «Handelsblatt» τής υπουργού Εσωτερικών της Γερμανίας Νάνσι Φέζερ προς τους συμπατριώτες της να στοκάρουν στα σπίτια τους βασικές προμήθειες σε τρόφιμα, υγρά και πρώτες ύλες διατροφής για 10 ημέρες.
«Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις πολλαπλές κρίσεις: τις πανδημίες, τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγές, τους κινδύνους πολέμου», είπε.
Για τους λόγους αυτούς είναι σημαντική, κατά τη Γερμανίδα υπουργό, η προετοιμασία της χώρας και των πολιτών σε πολλά επίπεδα, όχι μόνον υλικοτεχνικά, αλλά και με τη δημιουργία αποθεμάτων σε τρόφιμα και ιατροφαρμακευτικό υλικό, ενώ προειδοποίησε και για τυχόν κυβερνοεπιθέσεις ικανές να καταστρέψουν βασικές υποδομές ύδρευσης και παροχής ηλεκτρικού.
Λεπτομερής λίστα για οργάνωση προμηθειών στο σπίτι
Η Φέζερ παρέπεμψε μάλιστα στις συστάσεις της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων λεπτομερή λίστα με βασικές προμήθειες, που πρέπει να διαθέτουν όλοι οι πολίτες στο σπίτι για την περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Οι προμήθειες αυτές αρκούν, καταρχήν, για δέκα ημέρες στο σπίτι, χωρίς να χρειάζονται επιπλέον ψώνια.
Απαραίτητες προμήθειες για ένα άτομο θεωρούνται, λοιπόν, σύμφωνα με τη γερμανική υπηρεσία οι εξής: 20 λίτρα σε νερό και υγρά, 3,5 κιλά σε σιτηρά, ψωμί, πατάτα, ρύζι και ζυμαρικά αλλά και 1,5 κιλό σε κρέας, ψάρι και αυγά.
Οι συστάσεις περιλαμβάνουν επίσης οδηγίες για τη σωστή αποθήκευση και συντήρηση των τροφίμων, βασικές πληροφορίες για το τι χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα καθημερινά σε θρεπτικά συστατικά, αλλά και ειδικές πληροφορίες για την κάλυψη βιοτικών αναγκών των κατοικιδίων.
Συνιστάται βέβαια από την Πολιτική Προστασία η αποφυγή πανικού αλλά και η δημιουργία αυτών των αποθεμάτων σταδιακά και όχι με μαζικά ψώνια. Στόχος να μην υπάρξουν -ξανά- άδεια ραφιών στα σούπερμαρκετ και ελλείψεις στους προμηθευτές.
WFP: Η απώλεια των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία θα είναι αισθητή επί χρόνια παγκοσμίως
Την ίδια ώρα, οι ρωσικές δυνάμεις στοχοθετούν τη σοδειά των Ουκρανών και τις σιταποθήκες, προκειμένου με όπλο την πείνα να κάμψουν το ηθικό τους, ενώ έχουν αποκλείσει και από θαλάσσης την Οδησσό και τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, αποκόπτοντας έτσι την Ουκρανία, έναν από τους σημαντικότερους εξαγωγείς σιτηρών στον κόσμο (υπ’ αριθμόν «4» όσον αφορά στο καλαμπόκι και το σιτάρι και υπ’ αριθμόν «1» στο ηλιέλαιο), όπως δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ (WFP), Ντέιβιντ Μπίσλεϊ.
«Η Ουκρανία είναι η “ψωμιέρα” του πλανήτη. Τα σιτηρά που καλλιεργούν αρκούν για τη σίτιση 400 εκατομμυρίων ανθρώπων. Και αυτό... πάει», δήλωσε στην εκπομπή «60 Minutes», του CBS.
«Βλέπετε ήδη μια απότομη άνοδο στην τιμολόγηση των καυσίμων, την άνοδο της τιμολόγησης των τροφίμων, την αύξηση του κόστους αποστολής. Ήδη δημιουργεί όλεθρο στους φτωχότερους από τους φτωχούς σε όλο τον κόσμο. Αλλά αυτό δεν θα επηρεάσει μόνο τους φτωχότερους από τους φτωχούς. Θα επηρεάσει όλους», προειδοποίησε.
Η απώλεια αυτής της ουκρανικής «ψωμιέρας» μπορεί να είναι επί χρόνια αισθητή σε όλο τον κόσμο, λέει ο Αρίφ Χουσεϊν, επικεφαλής οικονομολόγος του WFP, απηχώντας και πρόσφατη εκτίμηση της Παγκόσμιας Τράπεζας.
«Τώρα είναι η ώρα για τους αγρότες να είναι εκεί έξω και να φυτεύουν καλαμπόκι», είπε. «Αυτή τη στιγμή. Αυτή είναι η ώρα τους. Γιατί; Επειδή οι αγρότες είναι στρατιώτες. Γιατί; Επειδή δεν υπάρχει αρκετό πετρέλαιο. Δείτε τι γίνεται με το σιτάρι. Αυτή τη στιγμή, στο έδαφος είναι αυτό που είναι το χειμερινό σιτάρι. Χρειάζεται φυτοφάρμακα. Χρειάζεται λίπασμα. Και δεν υπάρχουν αρκετά εργατικά χέρια, δεν υπάρχουν καύσιμα και μηχανήματα. Οι εκτιμήσεις μας είναι ότι η συγκομιδή θα φθάσει στο 30% με 50%. Θα έχει αυτό αντίκτυπο στον κόσμο; Ναι, θα έχει».
Και ο Μπίσλεϊ σημειώνει: «Πρέπει να ανοίξουμε αυτά τα λιμάνι και να τα προστατέψουμε, ώστε τα τρόφιμα να μπορούν να κυκλοφορούν μέσα και έξω από αυτή τη χώρα για τον υπόλοιπο κόσμο. Είναι μια ανθρωπιστική ανάγκη, ο κόσμος το απαιτεί, πρέπει να έχουμε αυτά τα λιμάνια ανοιχτά».
Εκατομμύρια τόνοι σιτηρών εγκλωβισμένοι στην Ουκρανία
Λόγω αυτού του αποκλεισμού από τις ρωσικές δυνάμεις των ουκρανικών λιμανιών, εκατομμύρια τόνοι σιτηρών είναι εγκλωβισμένοι στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τον Μάρτιν Φρικ, διευθυντή του WFP στη Γερμανία, περίπου 4,5 εκατ. τόνοι σιτηρών που βρίσκονται σε εμπορευματοκιβώτια σε ουκρανικά λιμάνια δεν μπορούν να εξαχθούν, καθώς οι θαλάσσιες οδοί είναι αποκλεισμένες και κάποιες ναρκοθετημένες. «Τίποτε απ’ αυτά τα σιτηρά δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί τώρα. Είναι εγκλωβισμένα εκεί», δήλωσε στο Γερμανικό Πρακτορείο.
Πολλές χώρες, ειδικά στη βόρεια Αφρική, εξαρτώνται από τα φθηνά σιτηρά από την Ουκρανία. «Ο πλανήτης χρειάζεται κατεπειγόντως αυτά τα τρόφιμα», είπε ο Φρικ.
Η ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης σε τρόφιμα
Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν αναμένει ελλείψεις τροφίμων στα ράφια των σουπερμάρκετ.
«Η ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης σε τρόφιμα, με τεράστιο πλεόνασμα αγροδιατροφής, και η ενιαία αγορά της ΕΕ αναμένεται για άλλη μια φορά να αποδείξει την ικανότητά της να απορροφά κραδασμούς», ανέφερε η επιτροπή σε δήλωση.
Η Κομισιόν δημοσίευσε μια έκθεση στις αρχές Απριλίου, η οποία περιλαμβάνει μέτρα για να βοηθήσει τους αγρότες της ΕΕ να αυξήσουν την εγχώρια παραγωγή σιτηρών όπως το σιτάρι, ο αραβόσιτος και οι ελαιούχοι σπόροι.
Ωστόσο, οι τιμές των τροφίμων έχουν πάρει την ανιούσα, καθιστώντας τα δυσπρόσιτα για πολλά νοικοκυριά. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τιμές των τροφίμων, του αλκοόλ και του καπνού αυξήθηκαν κατά 4,1% τον Φεβρουάριο μετά από αύξηση 3,5% τον Ιανουάριο.
«Τα δημητριακά, το ηλιέλαιο και μια χούφτα άλλα προϊόντα πιθανότατα θα βιώσουν ένα σοκ στην προσφορά. Αλλά είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι πρόκειται για το εγγύς μέλλον», είπε ο Αριελ Μπρούνερ, ειδικός στη γεωργία, εκ μέρους του BirdLife Europe and Central Asia, οργανισμού που εστιάζει στη διατήρηση της φύσης.