Τις απώλειες που κατέγραψαν οι διεθνείς αγορές την Πέμπτη (24/2), μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, περιόρισαν ή υπερκάλυψαν 24 ώρες αργότερα.
Τόσο τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια όσο και τα σημαντικότερα ανά τον κόσμο μπόρεσαν να ξεπεράσουν γρήγορα το «σοκ του πολέμου» και πλέον ανταποκρίνονται θετικά στις εξελίξεις στο ουκρανικό μέτωπο, παρά το γεγονός ότι η ρωσική εισβολή βρίσκεται σε εξέλιξη.
Το έναυσμα για την ανάκαμψη δόθηκε από τη χθεσινή αντίδραση που καταγράφηκε στο κλείσιμο του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Έτσι, δόθηκε ώθηση και στα υπόλοιπες αγορές να κινηθούν με θετικό πρόσημο, έπειτα από τη χθεσινή «κατάρρευση».
Άλλωστε, οι δυτικές δυνάμεις δεν επέβαλαν το μάξιμουμ των κυρώσεων στη Ρωσία, υπό τον φόβο ότι η εξάρτηση που έχουν στο φυσικό αέριο θα προκαλέσει «ασφυξία» σε εκείνες και όχι τόσο στη Μόσχα. Καθόλου τυχαία, λοιπόν, ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποφάσισαν μια ρωσική έξοδο από το σύστημα Swift.
Παρά την άμεση υποστήριξη προς την Ουκρανία, η Δύση συνεχίζει να προμηθεύεται -και μάλιστα σε αυξημένες ποσότητες- ρωσικό φυσικό αέριο. Επίσης, οι τιμές το πρωί της Παρασκευής (25/2) σημείωσαν μια σημαντική πτώση, έπειτα από ένα σταθερά ανοδικό «ράλι» τις προηγούμενες ημέρες.
Είναι ενδεικτικό ότι όλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια έκλεισαν σήμερα με άνοδο μεγαλύτερη των τριών ποσοστιαίων μονάδων. Τη μεγαλύτερη κατέγραψε ο δείκτης FTSE 100 του Λονδίνου, που ενισχύθηκε κατά 3,91%, ενώ και ο ευρωπαϊκός δείκτης EuroStoxx50 σταμάτησε στο +3,69%.
Την ίδια ώρα, και ο Dow Jones κινείται ανοδικά κατά 2,46%, ενώ ο δείκτης S&P 500 έχει κέρδη σε επίπεδο 2,10%.
Ακολουθεί πίνακας με την τελική διαμόρφωση («κλείσιμο») των δεικτών δυτικοευρωπαϊκών χρηματιστηρίων, την αριθμητική διαφορά και την ποσοστιαία μεταβολή ως προς το αμέσως προηγούμενο κλείσιμο.
- Λονδίνο FTSE 100 7.489,46 +282,08 +3,91%
- Παρίσι CAC 40 6.752,43 +231,38 +3,55%
- Ζυρίχη SMI 11.987,31 +350,55 +3,01%
- Φρανκφούρτη DAX30 14.567,23 +515,13 +3,67%
- Φρανκφούρτη EuroStoxx50 3.970,69 +141,40 +3,69%
Φυσικό αέριο: Το «δυνατό χαρτί» της Ρωσίας που γλιτώνει τον αποκλεισμό της από το Swift
Η εξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο της Ρωσίας ήταν ο βασικός λόγος για τον οποίο η Μόσχα δεν αποκλείστηκε από το σύστημα Swift.
Η Δύση έχει μέχρι στιγμής αποτύχει να συμφωνήσει σε μαξιμαλιστικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αρνούμενη να την αποκλείσει από το διεθνές σύστημα τραπεζικών συναλλαγών, κυρίως εξαιτίας του φόβου πολλών ευρωπαϊκών χωρών για την ενεργειακή τους τροφοδοσία. Και όπως φαίνεται, κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται -τουλάχιστον προς το παρόν.
Αν και το μέτρο βρίσκεται στο τραπέζι, κανένας αποκλεισμός των ρωσικών τραπεζών από αυτό το διεθνές σύστημα πληρωμών, βασικό μοχλό του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, δεν αποφασίσθηκε χθες (24/2) από τους Ευρωπαίους ηγέτες κατά τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών.
Πολλές χώρες, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ουγγαρία, διατύπωσαν επιφυλάξεις, φοβούμενες τις συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης στις εξαγωγές του ρωσικού φυσικού αερίου.
Πηγές από τις Βρυξέλλες, τις οποίες επικαλέστηκε η ανταποκρίτρια του Open, ανέφεραν ότι οι Ευρωπαίοι εξετάζουν τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το σύστημα Swift, αλλά μόνο ως τελευταίο μέτρο.
Αργά το βράδυ της Παρασκευής (25/2) προς Σάββατο (26/2), και στο πλαίσιο των κυρώσεων για τις ρωσικές ενέργειες στα εδάφη της Ουκρανίας, τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής σκέφτονται τελικά να… πατήσουν το κουμπί του Swift.
«Ο αποκλεισμός από το Swift θα είχε τεράστιες επιπτώσεις (…) για τις γερμανικές επιχειρήσεις στις σχέσεις τους με τη Ρωσία, αλλά επίσης και στη διευθέτηση των πληρωμών για την προμήθεια ενέργειας», δικαιολογήθηκε την Παρασκευή (25/2) ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης, Στέφεν Χέμπεστραϊτ.
Στην Ουγγαρία, ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν, εξέφρασε την ικανοποίησή του για το ότι οι κυρώσεις που αποφασίσθηκαν χθες «δεν επεκτείνονται στην ενέργεια», κάτι που αποτελεί εγγύηση «για την τροφοδοσία σε ενέργεια της Ουγγαρίας και άλλων χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Τι είναι το σύστημα Swift και γιατί θεωρείται «πυρηνικό οικονομικό όπλο»
Η Swift, ακρωνύμιο του Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, είναι μία εταιρεία με έδρα τις Βρυξέλλες και, κατά συνέπεια, διέπεται από το βελγικό και το ευρωπαϊκό δίκτυο.
Ιδρύθηκε το 1973 και είναι από σημαντικότερα δίκτυα τραπεζικής και χρηματοπιστωτικής επικοινωνίας, που επιτρέπει τις διατραπεζικές συναλλαγές μεταξύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του ρωσικού οργανισμού Rosswift, η Ρωσία είναι η δεύτερη χώρα μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής σε αριθμό χρηστών του συστήματος αυτού, με 300 ρωσικές τράπεζες και θεσμούς ως μέλη της. Στην πράξη, το Swift επιτρέπει σε μία χώρα, όπως η Γερμανία, να πληρώνει ηλεκτρονικά την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου.
Ο αποκλεισμός μιας χώρας από το σύστημα αυτό θεωρείται «πυρηνικό οικονομικό όπλο», αφού οι συνέπειες στις οικονομικές σχέσεις της χώρας αυτής με τον υπόλοιπο κόσμο είναι τεράστιες.
Αλλά, ο αποκλεισμός ενός κράτους από το Swift σημαίνει ότι ούτε οι άλλες τράπεζες μπορούν να έχουν συναλλαγές με τις τράπεζες της τιμωρημένης χώρας. Ένα δεδομένο που δεν έχει διαφύγει της προσοχής των περισσότερο οικονομικά εξαρτημένων χωρών από τη Ρωσία, όπως είναι η Γερμανία.
«Πρέπει πάντα να προσέχουμε να μη βλάψουμε τους εαυτούς μας περισσότερο από τους άλλους -στην περίπτωση αυτή, οι κυρώσεις δεν έχουν κανένα νόημα» δήλωσε ο Γερμανός βουλευτής, Γιούργκεν Τριτίν, ειδικός σε διεθνή θέματα του κόμματος των Πρασίνων.
Αλλά, ακόμη και χώρες με μικρή έκθεση στις ρωσικές πρώτες ύλες, όπως η Γαλλία, παραμένουν επιφυλακτικές ως προς τη λήψη του μέτρου αυτού με την τόσο περιπεπλεγμένη εφαρμογή. «Το Swift περιλαμβάνεται στις επιλογές, αλλά είναι η έσχατη επιλογή», σχολίασε ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρούνο Λεμέρ.
Οι απόψεις των δυτικών ηγετών για τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το Swift
Η Αυστρία δήλωσε, μέσω του καγκελαρίου Καρλ Νεχάμερ, ότι οι οικονομικές κυρώσεις που αποφασίσθηκαν χθες (24/2) από τους ηγέτες της G7 θα πλήξουν ήδη το 70% των ρωσικών τραπεζών στις συναλλαγές τους, καθιστώντας άχρηστο τον αποκλεισμό από το Swift.
Η διστακτική αυτή στάση προκαλεί αγανάκτηση και στο εσωτερικό της Ευρώπης: «Οι κυβερνήσεις της ΕΕ που έχουν μπλοκάρει τις δύσκολες αποφάσεις (…) έχουν ατιμασθεί», δήλωσε ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, και σημερινός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Τις ίδιες επικρίσεις έχει διατυπώσει το Κίεβο.
Από βρετανικής πλευράς, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον τάχθηκε επίσης κατά τη διάρκεια της συνόδου της G7 υπέρ του αποκλεισμού της Ρωσίας από το Swift, σύμφωνα με εκπρόσωπο της Ντάουνινγκ Στριτ. «Θέλουμε να απενεργοποιηθεί το Swift. Αλλες χώρες δεν θέλουν», δήλωσε στο BBC ο Βρετανός υπουργός Αμυνας, Μπεν Ουάλας.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, τόνισε ότι ο ρωσικός αποκλεισμός από το Swift παραμένει μία επιλογή, παραδεχόμενος ότι «αυτήν τη στιγμή δεν είναι μία επιλογή που συμμερίζονται οι Ευρωπαίοι». Ηδη το 2014, λίγο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, το μέτρο συζητήθηκε, αλλά τελικά εγκαταλείφθηκε.