Με την πανδημία του κορωνοϊού να καλπάζει στην Ιαπωνία και τις κερκίδες άδειες στα στάδια ελλείψει θεατών στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2021 η ατμόσφαιρα είναι ζοφερή στο εμπορικό κέντρο Aqua City του Τόκιο σε μικρή απόσταση από το ολυμπιακό χωριό.
Οι ελπίδες των καταστηματαρχών για τρελές δουλειές από τις πωλήσεις αναμνηστικών – από μπλουζάκια μέχρι τις παραδοσιακές κούκλες daruma – σε ορδές φιλάθλων αποδείχθηκαν φρούδες, αλλά η επιδεινούμενη επιδημιολογική κατάσταση στην Ιαπωνία ευθύνεται μόνον εν μέρει για τη θλιβερή προοπτική για τα ευρύτερα κέρδη από τους Ολυμπιακούς, σημειώνει ο Economist.
Οικονομολόγοι έχουν υποστηρίξει εδώ και πολλά χρόνια ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, παρά την ώθηση στην κατανάλωση, τον τουρισμό και το κύρος που προσδίδουν στις φιλοξενούσες πόλεις, αφήνουν πίσω τους υψηλά χρέη λόγω των δαπανών για τις υποδομές και το επαχθές κόστος της συντήρησης των ολυμπιακών έργων. Σε μελέτη τους προ πενταετίας οι Αμερικανοί ακαδημαϊκοί Βίκτορ Μάθεσον και Ρόμπερτ Μπάαντε, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «στις περισσότερες περιπτώσεις οι Ολυμπιακοί Αγώνες» ανοίγουν μεγάλες τρύπες στους προϋπολογισμούς των πόλεων που τους φιλοξενούν κι η φετινή, χωρίς θεατές, Ολυμπιάδα έρχεται να επιτείνει τα επιχειρήματα όσων εκφράζουν επιφυλάξεις. «Θα ήταν καλύτερα να μην τους διοργανώσουμε», λέει ο Σουεχίρο Τόρι της επενδυτικής τράπεζας Daiwa Securities εκφράζοντας μια άποψη που συμμερίζονται πολλοί συμπατριώτες του – κι όχι μόνον οικονομολόγοι – στην Ιαπωνία.
Μελέτη διαπιστώνει υπέρβαση κατά 172% του προϋπολογισμού των Ολυμπιακών Αγώνων από το 1960
Ο υπολογισμός των οικονομικών επιπτώσεων από τη διοργάνωση μεγάλων εκδηλώσεων, όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες, δεν είναι εύκολη υπόθεση, αφού οι διοργανωτές και οι επικριτές διαφωνούν ως προς το ποια κόστη πρέπει να αποδοθούν στις Ολυμπιάδες και κατά πόσον αφορούν σε επενδύσεις στις υποδομές, στις οποίες θα προχωρούσαν ούτως ή άλλως οι φιλοξενούσες πόλεις. Ωστόσο, όπως διαπίστωσαν οι Αλεξάντερ Μπάτζιερ, Μπεντ Φλίβμπιεργκ και Ντάνιελ Λουν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σε όλους τους Ολυμπιακούς Αγώνες που διεξήχθησαν από το 1960 παρατηρήθηκε υπέρβαση του αρχικού προϋπολογισμού κατά μέσο όρο κατά 172% σε πραγματικούς αριθμούς, αν και η ΔΟΕ αμφισβητεί τα ευρήματά τους. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Τόκιο. Πριν από οκτώ χρόνια το κόστος των Αγώνων είχε εκτιμηθεί στα 7,5 δισ. δολάρια. Στα τέλη του 2019 ο επίσημος προϋπολογισμός αναθεωρήθηκε στα 12,6 δις και σύμφωνα με την ιαπωνική επιτροπή οικονομικού ελέγχου το πραγματικό κόστος ήταν διπλάσιο. Έκτοτε προστέθηκαν άλλα 2,8 δισ. δολάρια στο ποσό αυτό λόγω των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, περιλαμβανομένου του κόστους για τη διενέργεια τεστ κορωνοϊού και την προσαρμογή στα νέα δεδομένα των αθλητικών εγκαταστάσεων και τν σταδίων.
Μελέτη της τοπικής κυβέρνησης του Τόκιο προέβλεπε προ τετραετίας ότι τα έσοδα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες θα υπερκάλυπταν τα έξοδα συνυπολογίζοντας τα οφέλη από τη δημιουργία νέων υποδομών, μολονότι τέτοια έργα απορροφούν συχνά κονδύλια από άλλους, κρισιμότερους τομείς. Ένα άλλο όφελος προκύπτει συχνά από την αύξηση της κατανάλωσης στη διάρκεια των αγώνων (από εισιτήρια, μέχρι τρόφιμα και ποτά), αλλά τα οφέλη για το Τόκιο θα είναι πενιχρά φέτος λόγω των μέτρων και των άδειων κερκίδων.
Πολλά από τα οικονομικά οφέλη αναμένεται να προέλθουν από την «κληρονομιά» των έργων που έγιναν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες μετά τη λήξη τους, όπως η χρήση των ΜΜΜ και η αύξηση του τουρισμού. Αλλά αυτές οι προσδοκίες είναι πιθανότατα διογκωμένες μεσούσης της πανδημίας, εκτιμά ο Μιγιαμότο Κατσουχίρο του Πανεπιστημίου Κανσάι. Η Ιαπωνία μπορεί να βγει κερδισμένη από τα έξτρα ξενοδοχεία που έχτισε, σημειώνει ο Κιούτσι Τακαχίντε του Ινστιτούτου Έρευνας Νομούρα, αφού η έλλειψη ξενοδοχειακών κλινών λειτουργούσε προ πανδημίας ως φρένο στην ενισχυόμενη τουριστική βιομηχανία της χώρας. Άλλοι, ωστόσο, ανησυχούν ότι η διαμάχη σχετικά με το αν θα έπρεπε να διεξαχθεί η Ολυμπιάδα στη διάρκεια μιας πανδημίας θα αφήσει πίσω της μια αρνητική κληρονομιά, υποβαθμίζοντας το διεθνές status της Ιαπωνίας και μειώνοντας τις πιθανότητες να την επισκεφθούν περισσότεροι τουρίστες. Ο αριθμός των πόλεων που διεκδικούν τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων μειώνεται τα τελευταία χρόνια, κι η περίπτωση του Τόκιο δεν αποκλείεται να αποθαρρύνει περισσότερες, ειδικά τα πλούσια αστικά κέντρα που δεν χρειάζονται μεγάλα έργα υποδομών. Κι έτσι η μάχη της διεκδίκησης των Αγώνων μπορεί σιγά σιγά να καταλήξει μια κούρσα, στην οποία ελάχιστες πόλεις θα θέλουν να τρέξουν, καταλήγει ο Economist.