Οι απάτες τύπου carousel, όπου ο ΦΠΑ «χάνεται» στη διαδρομή μέσω πληρωμών σε πραγματικές και σε «μαϊμού» επιχειρήσεις, στημένες εντός και εκτός Ευρώπης, δεν είναι ελληνικό «προνόμιο».
Μόλις πριν από ένα 12μηνο το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα έδωσε στο φως της δημοσιότητας το μεγαλύτερο ως τώρα κύκλωμα με τέτοιου τύπου απάτες ΦΠΑ, από το οποίο υπολογίζεται ότι «έκαναν φτερά» πάνω από 2,2 δισ. ευρώ. Προφανώς, δεν είναι η μόνη περίπτωση, καθώς οι εθνικές αρχές ανά την Ευρώπη «τσιμπάνε» τέτοια κυκλώματα που «εξαφανίζουν» δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Στα καθ’ ημάς, ακόμα δεν έχει κατακαθίσει ο κουρνιαχτός από τα... λαβράκια που εντόπισε το ΣΔΟΕ ακολουθώντας μεθοδικά τα ίχνη ενός τέτοιου κυκλώματος. Αξιοποιώντας σχετικές πληροφορίες, διενήργησαν ελέγχους σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αγοραπωλησίες που αφορούν κινητά τηλέφωνα, κονσόλες παιχνιδιών, ταμπλέτες και φορητούς υπολογιστές, και ιδιαίτερα στο εμπόριο παροχής αγαθών και υπηρεσιών που πραγματοποιείται εξ αποστάσεως με ηλεκτρονικά μέσα.
Από την έρευνα προέκυψε ότι το παραπάνω κύκλωμα των επιχειρήσεων (carousel) λειτουργούσε μεθοδευμένα και διαχρονικά, με την ίδρυση νομικών προσώπων με διαχειριστές ή νομίμους εκπροσώπους φυσικά πρόσωπα ημεδαπής ή αλλοδαπής που είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν και φέρουν τα χαρακτηριστικά του «εξαφανισμένου εμπόρου». Από τη δράση του κυκλώματος προέκυψε ζημιά για το Ελληνικό Δημόσιο άνω των 14 εκατ. ευρώ μόνο από μη απόδοση ΦΠΑ για τα έτη 2019 και 2020, ενώ εκτιμάται ότι η συνολική ζημιά ξεπερνά τα 30 εκατ. ευρώ.
Στις πιο «φρέσκες» εφόδους, στο πρώτο εξάμηνο του έτους οι Ράμπο της ΑΑΔΕ είχαν ολοκληρώσει ελέγχους σε 108 τέτοιες υποθέσεις «εξαφανισμένων» εμπόρων, όπου εμπλέκονται πάνω από 100 φυσικά και νομικά πρόσωπα. Τα διαφυγόντα έσοδα μόνο από αυτές τις υποθέσεις ξεπερνούν τα 20 εκατ. ευρώ. Το 2022 οι ΥΕΔΔΕ ολοκλήρωσαν 176 έρευνες - ελέγχους ΦΠΑ, ενώ η εντοπισθείσα παραβατικότητα ανήλθε στο απίστευτο 83,5%!
Από τη διενέργεια των παραπάνω ερευνών εντοπίστηκαν 147 περιπτώσεις «εξαφανισμένων» εμπόρων που συνδέονται με ενδοκοινοτική απάτη στον ΦΠΑ και ακολούθησε η διαδικασία απενεργοποίησης του κοινοτικού τους ΑΦΜ. Μόνο για την περασμένη χρονιά τα προσδιορισθέντα διαφυγόντα έσοδα από αυτές τις περιπτώσεις «εξαφανισμένων» εμπόρων ξεπέρασαν τα 28 εκατ. ευρώ.
Σωρευτικά, μέσα σε λιγότερα από τέσσερα χρόνια υπολογίζεται ότι «έκαναν φτερά» πάνω από 130 εκατ. ευρώ!
Σφίγγει ο κλοιός
Η αύξηση των περιπτώσεων απάτης ΦΠΑ, ειδικά σε αυτή τη συγκυρία όπου το ηλεκτρονικό εμπόριο «καλπάζει», δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητο το οικονομικό επιτελείο και την ΑΑΔΕ. Έτσι, στο νομοσχέδιο για τη φοροδιαφυγή, και συγκεκριμένα στο άρθρο 5, συμπεριλήφθηκε ειδικό πλαίσιο υποχρεώσεων το οποίο δεν είχε τεθεί στη δημόσια διαβούλευση.
Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών -μεταξύ των οποίων οι τράπεζες και τα γραφεία ταχυδρομικών επιταγών- θα πρέπει, λοιπόν, να τηρούν λεπτομερή αρχεία δικαιούχων και πληρωμών σε σχέση με τις υπηρεσίες που παρέχουν για κάθε ημερολογιακό τρίμηνο, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στις υπηρεσίες της ΑΑΔΕ να διενεργούν ελέγχους των παραδόσεων αγαθών και των παροχών υπηρεσιών οι οποίες θεωρούνται ότι λαμβάνουν χώρα σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος. Κοινώς, δημιουργείται μια νέα βάση δεδομένων, που θα καταστήσει πιο εύκολες τις διασταυρώσεις για απάτες ΦΠΑ.
Πότε είναι υποχρεωμένοι οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών να κρατάνε τέτοια στοιχεία και να ενημερώνουν τις ελεγκτικές υπηρεσίες; Όταν παρατηρούνται πολλά πάρε-δώσε εκτός Ελλάδας και συγκεκριμένα όταν:
- Οι υπηρεσίες πληρωμών που παρέχονται αφορούν στις διασυνοριακές πληρωμές. Μια πληρωμή θεωρείται διασυνοριακή όταν ο πληρωτής βρίσκεται σε ένα κράτος-μέλος και ο δικαιούχος βρίσκεται σε άλλο κράτος-μέλος, σε τρίτο έδαφος ή σε τρίτη χώρα.
- Κατά τη διάρκεια ενός ημερολογιακού τριμήνου ο πάροχος υπηρεσιών πληρωμών παρέχει υπηρεσίες πληρωμών που αντιστοιχούν σε περισσότερες από 25 διασυνοριακές πληρωμές στον ίδιο δικαιούχο.
Και κάτι ακόμα που δείχνει τη διάθεση και πρόθεση των ελεγκτικών αρχών να στήσουν ένα ηλεκτρονικό δόκανο για τους... πονηρούς, ανταλλάσσοντας πληροφορίες με διωκτικές αρχές άλλων χωρών.
Αυτά τα υπερπολύτιμα αρχεία, με τις διασυνοριακές πληρωμές, αφενός θα πρέπει να τηρούνται από τον πάροχο υπηρεσιών πληρωμών (π.χ. από τις τράπεζες) σε ηλεκτρονική μορφή για περίοδο 3 ετών, αφετέρου να είναι διαθέσιμα για τη διοικητική συνεργασία και την καταπολέμηση της απάτης ΦΠΑ στο κράτος-μέλος προέλευσης του παρόχου υπηρεσιών πληρωμών ή στα κράτη-μέλη υποδοχής, όταν ο πάροχος υπηρεσιών πληρωμών παρέχει υπηρεσίες πληρωμών σε κράτη-μέλη διαφορετικά από το κράτος-μέλος προέλευσης.