Από το «μαζικό» taxibeat που πουλήθηκε1.000 φορές ακριβότερα από την αρχική επένδυση, ο Νίκος Δρανδάκης περνά στο επόμενο διεθνές επιχειρηματικό στοίχημα, με πιο «ελίτ» προφίλ, στον χώρο του real estate, με 10.000.000 αρχική χρηματοδότηση. Τη Flyway.
Αγαπάς το Λονδίνο, τις μεγαλουπόλεις. Ταξιδεύεις συχνά εκεί για δουλειές ή προσωπική διασκέδαση. Θα ήθελες να μένεις περισσότερο, να γίνεις μέρος του τόπου, αλλά δεν μπορείς να αγοράσεις ένα σπίτι. Τώρα γίνεται, αγοράζοντας μια μετοχή από τις 12 που συγκροτούν την ιδιοκτησία ενός πολυτελούς διαμερίσματος. Μπουμ: η νέα επιχειρηματική κίνηση του Νίκου Δρανδάκη που γνωρίσαμε μέσα από τη δημουργία της taxibeat, είναι η Flyway και σου επιτρέπει να είσαι ιδιοκτήτης σπιτιού στις μεγαλουπόλεις, μέσα από μια εξελιγμένη μορφή πολυιδιοκτησίας: αγοράσεις από μια ως έξι από τις 12 μετοχές ενός σπιτιού στο κέντρο του Λονδίνου.
Ο Νίκος Δρανδάκης εξηγεί στο iefimerida το νέο καινοτόμο επιχειρηματικό μοντέλο που εφαρμόζει παγκοσμίως, τη λογική πίσω από αυτό, αλλά και τις διαδρομές που ακολουθεί στις τολμηρές, καινοτόμες επιχειρηματικές του δράσεις. Το ρίσκο, η τύχη, η ιδέα, η διεθνής απήχηση, η προδοσία, η επόμενη μέρα. Λέει ότι θέλει να παντρεύεται τις επιχειρήσεις του, απαντά αν τον ενοχλεί που τον αποκαλούν ακόμα κύριο Beat και εξηγεί γιατί διαβάζει Ιστορία και βιογραφίες.
Από το taxibeat στο real estate με την Flyway. Οι διαφορές είναι τεράστιες. Πώς κινείστε επιχειρηματικά, με ποια κριτήρια;
Για να δραστηριοποιηθώ επιχειρηματικά σε έναν τομέα, θέλω να λύσω ένα πρόβλημα που έχω εγώ ο ίδιος. Δεν αναζητώ δηλαδή πιθανές ανάγκες και λύσεις για τους άλλους. Συνήθως υπάρχει μια ιδέα που μπορεί να είναι πρωτογενής, μπορεί να την έχω δει κάπου αλλού αλλά να την μετεξελίξω, όπως έκανα στο παρελθόν με το Uber που είχα δει στην Αμερική.
Και η Flyway, πώς γεννήθηκε;
Είμαι ένας άνθρωπος που ταξιδεύω πολύ. Εχω φτάσει μέχρι την Ανταρκτική, αλλά πάντα ήθελα να επιστρέφω στις μεγαλουπόλεις. Εκεί συνδέομαι με ανθρώπους, με ιδέες, γίνομαι μάρτυρας δημιουργίας σημαντικών πραγμάτων. Δεν μπορούσα να αγοράσω σπίτι έστω σε μια από τις πόλεις που περισσότερο αγαπώ, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, ενώ όσο κοιτούσα πίσω συνειδητοποιούσα ότι είχα ξοδέψει πολλά χρήματα σε ξενοδοχεία και Airbnb. Αυτή η λύση που τώρα προωθώ με την Flyway βοηθάει ανθρώπους σαν κι εμένα: έχω την μικρή οικονομική δυνατότητα να αγοράσω ένα μέρος από αυτά τα σπίτια που βρίσκονται στο Λονδίνο ή στη Νέα Υόρκη. Δεν μπορώ να το αγοράσω όλο βεβαίως. Από την άλλη μπορώ να το έχω διαρκώς, χωρίς να πληρώνω ενοίκια γιατί έχω στην ιδιοκτησία μου, αυτό που ονομάζουμε real estate ownership asset. Είναι αυτό που παλαιότερα ονομάζαμε πολυϊδιοκτησία, αλλά ήταν αποτυχημένο μοντέλο. Τώρα κάνουμε ένα σύνθετο μοντέλο που έχει μεν μια πολυπλοκότητα, αλλά μόνο ως προς το πώς το στήνεις και το τρέχεις ως επιχείρηση. Ως εμπειρία του πελάτη είναι πολύ απλό.
Τι αγοράζει ουσιαστικά ο πελάτης σε ένα σπίτι στο Mayfair, για παράδειγμα;
Αγοράζει μια μετοχή σε μια εταιρεία και μετά έχει πρόσβαση στο συγκεκριμένο σπίτι για τριάντα μέρες κάθε χρονο. Αγοράζει μια από τις 12 μετοχές του σπιτιού. Αυτές τις τριάντα μέρες μπορείς να τις μοιράσεις όπως θέλεις. Αυτό διασφαλίζεται μέσα από ένα κοινό ημερολόγιο όπου κλείνεις ποιες μέρες θες να μείνεις στο σπίτι.
Αρα όποιος προλάβει κλείνει τις μέρες που επιθυμεί;
Όχι. Υπάρχει ένας αλγόριθμος που καθορίζει τι μπορεί να κάνει ο καθένας ώστε όλοι να έχουν ίση μεταχείριση. Δεν μπορείς να πάρεις τριάντα συνεχόμενες μέρες, το μέγιστο είναι 14 μέρες.
Tι γίνεται όταν, για παράδειγμα, και οι 12 μέτοχοι-ιδιοκτήτες του σπιτιού θέλουν να κάνουν Χριστούγεννα στο Λονδίνο;
Ο λόγος που δεν κάναμε εξοχικές κατοικίες είναι ότι όλοι θα ήθελαν να πάνε εκεί τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Το ίδιο ισχύει με τα χειμερινά, π.χ. στην Ελβετία. Στις πόλεις η ζήτηση υπάρχει καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ανεξάρτητα από την εποχικότητα: δουλειές, κονσέρτα, μουσεία, αγορές… Αν υπάρχουν ίδιοι ιδιοκτήτες του ίδιου σπιτιού που θέλουν οπωσδήποτε να είναι εκεί τα Χριστούγεννα, τότε θα υπάρχει ένα κυκλικό σύστημα. Οι άνθρωποι που θέλουν σπίτι σε μεγαλουπόλεις έχουν πολύ διαφορετικές ανάγκες.
Ποιο είναι το προφίλ του ανθρώπου στον οποίο απευθύνεται το Flyway;
Είναι άνθρωποι σαν κι εμένα. Εχω φτιάξει κάτι για τον εαυτό μου και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι εκεί έξω που αναζητούν κάτι παρόμοιο. Ειδικά την εποχή μας που πολλοί δουλεύουμε από απόσταση, μπορούμε να βρισκόμαστε σε οποιαδήποτε πόλη θέλουμε. Ένα από τα σλόγκαν που έχουμε είναι «γίνε part time κάτοικος στην πόλη που αγαπάς και όχι τουρίστας». Τόσα χρόνια που πάω σε αυτές τις πόλεις είμαι μονίμως τουρίστας και αυτό δεν μου αρέσει. Θέλω να νιώθω μέρος της Νέας Υόρκης ή του Λονδίνου χωρίς να χρειαστεί να μετακομίσω μόνιμα εκεί. Να νιώθω ότι ξέρω τον μπακάλη, τον μανάβη, να ανήκω στη γειτονιά.
Μιλάμε για ένα συνολικό lifestyle, δηλαδή.
Ακριβώς. Πιστεύω ότι θα δημιουργήσουμε ένα κύμα ανθρώπων που θα μπορούν να αγοράζουν ένα ποσοστό αυτών των σπιτιών και να ζήσουν μια ζωή που ως σήμερα μπορούν να ζουν μόνο οι σούπερ πλούσιοι. Αυτή τη ζωή μπορούμε να την παρέχουμε σε ανθρώπους που βρίσκονται κάποιες κλίμακες παραπάνω. Όμως εκεί που είχε πρόσβαση σε αυτό τον τρόπο ζωής το 1% του πληθυσμού, τώρα θα έχει πρόσβαση το 10%. Οι άνθρωποι γίνονται όλο και περισσότερο μέρος του παγκόσμιου χωριού και όχι μόνο του δικού τους χωριού.
Αν εγώ έχω την μία μετοχή, ξέρω τους υπόλοιπους 11;
Όχι. Δεν χρειάζεται να τους ξέρεις. Μπορείς να συνεννοείσαι μέσα από μια ειδική εφαρμογή για οποιοδήποτε θέμα, είτε να προτείνεις κάποιο έξοδο, πχ. να αλλάξουμε την τηλεόραση. Αν ψηφιστεί, τότε εμείς ως εταιρεία κάνουμε την αντικατάσταση και το κόστος καλύπτουν ισόποσα όλοι οι ιδιοκτήτες.
Προσωπικά αντικείμενα μπορεί να έχει κάποιος στον χώρο;
Ναι, διότι θέλουμε να ενισχύσουμε την αίσθηση ότι είναι δικό σου το σπίτι, με δικά σου αντικείμενα και ρούχα. Όταν φεύγεις αφαιρούμε τα πράγματά σου, τα αποθηκεύομαι και όταν επιστρέφεις τα βρίσκεις πάλι στη θέση τους. Ταξιδεύεις light, γυρίζεις στο σπίτι σου κάθε φορά.
Ποιο είναι το κόστος της μετοχής;
Εχουμε τρια ακίνητα αυτή τη στιγμή στο κέντρο του Λονδίνο. Το ένα πουλιέται 130.000 η κάθε μετοχή, στο άλλο 250.000 κάθε μετοχή και στο τρίτο λίγο λιγότερο από 500.000. Εχουν μια με δυο κρεβατοκάμαρες. Αυτά τα σπίτια τα έχουμε αγοράσει και τα ετοιμάζουμε. Το πρώτο, το πιο ακριβό, που είναι νέα κατασκευή από την Mandarin Residence και παραδίδεται τον Δεκέμβριο. Τα υπόλοιπα τα επιπλώνουμε και θα είναι έτοιμα τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο. Ηδη δεχόμαστε προκρατήσεις.
Πώς θα απευθυνθείτε στην αγορά για να προωθήσετε την υπηρεσία αυτή; Ανοίγετε μια νέα εντελώς νέα αγορά στην Ευρώπη. Πώς ένα καινοτόμο προϊόν και δη στο real estate προσελκύει και πείθει;
Είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων αυτή. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που έχει να κάνει και με τον τρόπο που θα αναπτυχθεί το ελληνικό οικοσύστημα. Επειδή πρόκειται για ένα καινοτόμο πρότζεκτ, θέλεις άτομα με συγκεκριμένο οικονομικό προφίλ. Η περιουσία τους πρέπει να αγγίζει το 1 με 10 εκατομμύρια για να μπορούν να πάρουν μια τέτοια μετοχή. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο όμως πρέπει να έχεις και έναν συγκεκριμένο τρόπο που βλέπεις τη ζωή. Θες αυτούς που βλέπουν κάτι καινούριο και το δοκιμάζουν, τους early adopters. Ηταν αυτοί που πρώτοι μπήκαν στην εφαρμογή του taxibeat για παράδειγμα. Εμείς τώρα απευθυνόμαστε σε αυτούς στο παγκόσμιο σκηνικό.
Εχετε αντλήσει ήδη 10 εκατομμύρια χρηματοδότησης, ισχύει;
Ναι. Τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν μπει στην εταιρεία, είναι δάνεια για την αγορά των σπιτιών που θα πληρωθεί μόλις πουλήσουμε στις μετοχές και τα υπόλοιπα όσα χρειάζονται για τα λειτουργικά έξοδα. Τα σπίτια είναι το μεγαλύτερο κόστος που έχουμε αυτή τη στιγμή, είναι γύρω στα 8 εκατομμύρια ευρώ. Ένα πράγμα στο οποίο ποντάρω πολύ είναι ότι δεν θέλουμε να αγαπήσει κάποιος μόνο το οικονομικό μοντέλο (δίνεις λιγότερα χρήματα για να έχεις την ίδια εμπειρία που θα είχες αν ήταν όλο το σπίτι δικό σου). Με ενδιαφέρει και η εμπειρία που θα έχεις μέσα στο ίδιο το σπίτι. Είναι τεχνολογικά εξελιγμένα σπίτια, με έξυπνα στοιχεία που κάνουν τη ζωή καλύτερη, πιο εύκολη αλλά και βοηθούν την προστασία της υγείας. Θα είναι ένα σούπερ μοντέρνο.
Αν αγοράσω μια μετοχή σε σπίτι στο Λονδίνο, που θα φορολογηθώ;
Κανονικά εδώ στην Ελλάδα. Επίσης στην δική μας περίπτωση η αγορά είναι υπόθεση μίας μέρας. Αν την αγοράσεις σήμερα αύριο θα έχεις δικό σου σπίτι.
Μέχρι πόσες μετοχές μπορεί να αγοράσει κάποιος;
Από μια ως έξι. Το μισό σπίτι.
Αν κάποιος αποφασίσει ότι δεν την θέλει πλέον;
Μπορεί να στραφεί είτε στην ελεύθερη αγορά, είτε μέσω μεσίτη, είτε μέσα από εμάς για να την πουλήσει. Και αυτό είναι ένα επιπλέον έσοδο για τη Flyway με τη μορφή προμήθειας.
Υπάρχει κάποια μορφή ελέγχου των ιδιοκτητών; Eνα vetting;
Όταν πρόκειται να αγοράσει κάποιος μετοχή μας περνάει από μια διαδικασία έρευνας, ποιος είναι, αν έχει προφίλ που δικαιολογεί τέτοιου είδους αγορές. Όταν όμως θα μπαίνεις εσύ στο σπίτι, δεν θα ξέρεις καν αν έμενε κάποιος πριν από σένα, δεν θα το καταλαβαίνεις. Επίσης η πρόσβαση στο σπίτι είναι ασύρματη μέσα από την εφαρμογή μας. Όταν έχεις εσύ διαμονή μόνο η δική σου εφαρμογή εξασφαλίζει την είσοδό σου.
Ποια είναι η στόχευσή σας;
Τοι ιδανικό σενάριο είναι να πουλάμε και τις 12 μετοχές κάθε σπιτιού μέσα σε τέσσερις μήνες από τη στιγμή που το αγοράζουμε. Δεν θα γίνει αυτό στα πρώτα σπίτια, το γνωρίζουμε, αλλά όταν θα αρχίσει να ωριμάζει η αγορά θα είναι το καλό σενάριο αυτό.
Εχει ενδιαφέρον πώς από ένα μοντέλο επιτυχίας που απευθυνόταν στο μαζικό κοινό, περάσατε σε ένα μοντέλο που απευθύνεται στην ελίτ.
Από τη μια μεριά δεν με ενδιαφέρει να κάνω τα ίδια πράγματα, θέλω να δοκιμάζω καινούρια πράγματα που κοιτάζουν στο μέλλον. Όταν ξεκινήσαμε το taxibeat ήξερα ότι ήταν πρώιμο αλλά ότι σε δυο χρόνια θα απλωθεί σε όλο τον κόσμο. Τότε ήμασταν η τέταρτη εταιρεία σε όλο τον κόσμο που τολμούσε κάτι τέτοιο. Το ίδιο κάνουμε και τώρα. Μου αρέσει να μπαίνω σε νέους χώρους και μαθαίνω γρήγορα. Επίσης το καινούριο πράγμα που θα κάνω δεν ήθελα να στηρίζεται πολύ στην τεχνολογία.
Για ποιο λόγο;
Ηθελα να κάνω κάτι με διεθνή απήχηση, όπως και πριν. Αν ξεκινάς όμως από την Ελλάδα, ακόμα και από την Ευρώπη, δεν έχεις το τεχνολογικό πλεονέκτημα για να κάνεις κάτι σε παγκόσμια κλίμακα που θα μπορεί να είναι ανταγωνιστικό όπου θέλεις στον κόσμο. Το αντιμετώπισα αυτό στα χρόνια της beat: τεχνολογικά ήμασταν μονίμως πίσω από τους ανταγωνιστές μας, την Uber και την κινέζικη Didi. Το δικό μας πλεονέκτημα ήταν στο ανθρώπινο στοιχείο και την σκληρή εργασία. Ετσι τα καταφέραμε και ξεχωρίσαμε. Ηθελα λοιπόν το νέο μου επιχειρηματικό εγχείρημα να έχει πολύ πιο έντονο το στοιχείο του φυσικού κόσμου που θα στηριχθεί στην δουλειά και στην λειτουργική απόδοση και οργάνωση. Τελικά αυτή ήταν και η ειδικότητα που έχτισα, το κομμάτι λειτουργιών και οργάνωσης. Αυτό έγινε η βάση μας.
Και η απεύθυνση στην «ελίτ»;
Αυτό είναι μόνο το ξεκίνημα. Σκέψου το παράδειγμα της Tesla. To πρώτο της αυτοκίνητο στοίχιζε 250.000 δολάρια, ήταν μόνο για τους σούπερ πλούσιους. Είχε όμως ένα πλάνο να κατεβαίνει σταδιακά και έτσι το επόμενο αυτοκίνητο στοίχησε 100.000, το μεθεπόμενο 50.000…
Αυτός είναι ο στόχος σας; Το μοντέλο της Tesla;
Ναι. Ξεκινάς από το πάνω μέρος της αγοράς και αυτό να πάει καλά αρχίζεις και κατεβαίνεις. Ετσι και εμείς, ξεκινάμε από Λονδίνο και Νέα Υόρκη και αν πάει καλά θα συνεχίσουμε με Μιλάνο, Αθήνα, ακόμα και Αλεξανδρούπολη. Αν δουλέψει μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλές κλίμακες. Μπορείς να το κάνεις επίσης σε σπίτια που δεν βρίσκονται στις ακριβές γειτονιές, αλλά πιο έξω από το κέντρο.
Τις «παντρεύεστε» τις επιχειρήσεις σας, ή ξέρετε ότι θα έρθει η στιγμή που θα τις αποχωριστείτε;
Θα ήθελα να την παντρευτώ. Την taxibeat δεν την έφτιαξα με σκοπό να την πουλήσω.
Πουλήθηκε 1.000 φορές πάνω από την αρχική επένδυση. Από τις 40.000 στα 45 εκατομμύρια περίπου.
Θα μπορούσε να γίνει κάτι πολύ μεγαλύτερο. Για μένα το ιδανικό και τα role models που έχω – ο Στιβ Τζομπς, ο Μπέζος- είναι να φτιάχνω μια εταιρεία και την μεγαλώνω όσο γίνεται περισσότερο σε νέα πεδία.
Σας ενοχλούσε που σας έλεγαν ο κύριος Beat;
Όχι… (παύση). Μια χαρά.
Όταν τώρα συνεχίζουν να σας συνδέουν με την Beat τι νιώθετε; Σας μελαγχολεί, νιώθετε να σας περιορίζει;
Όχι. Δεν με απασχολούν τέτοια πράγματα. Είναι μέρος της ζωής. It’s ok. Εχω πιο σοβαρά πράγματα να ασχοληθώ, να στεναχωρηθώ. Ας με αποκαλούν όπως θέλουν.
Το ρίσκο τι ρόλο παίζεις στις αποφάσεις σας;
Παίρνω διαρκώς υψηλού ρίσκου αποφάσεις. Διαρκώς. Είμαι και πολύ παρορμητικός. Και αυτή τη στιγμή αυτό που κάνω είναι υψηλού ρίσκου, δεν είναι από τις ιδέες που ακούς συχνά.
Είναι σχεδόν αγεωγράφητο.
Ακριβώς. Μόνο άνθρωποι με κατάλληλο προφίλ προχωράνε τέτοιες ιδέες με τόσο ρίσκο.
Ποιο είναι αυτό το προφίλ; Βάλτε μου λέξεις σε αυτό.
Ανθρωποι σαν και εμένα. Ένα χαρακτηριστικό είναι ότι πρόκειται για ανθρώπους με μια μακροπρόθεσμη οπτική για τα πράγματα, για τη ζωή.
Παρά την παρορμητικότητα;
Ναι, γιατί η παρορμητικότητα είναι αυτή που τους βοηθάει να μην έχουν φόβο του ρίσκου. Για να μπορούν να κάνουν τα μακροπρόθεσμα στοιχήματα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι η μεγάλη φιλοδοξία. Θέλω να ξέρω ότι δουλεύω με ανθρώπους που έχουν υψηλές φιλοδοξίες για τον εαυτό τους, για τη ζωή τους. Η φιλοδοξία, ναι, είναι σημαντικό κομμάτι: που θέλεις να φτάσεις; Αυτή καθορίζει τις αποφάσεις που παίρνεις στην καθημερινότητά σου. Βοηθάει πολύ και το να διαβάζεις.
Να διαβάζεις πολύ πάνω σε αυτό με το οποίο ασχολείσαι;
Γενικότερα. Να ξέρεις τι συμβαίνει στον κόσμο, να διαβάζεις Ιστορία, φιλοσοφία. Βιογραφίες. Πολλές φορές, κάνω μια συνέντευξη σε υποψήφιο και τον ρωτάω πώς μαθαίνει. Και μου λέει «Ι learn by doing». Οσο κάνω κάτι μαθαίνω. Αυτό το κάνουν όλοι όμως, πώς ξεχωρίζεις; Οι φιλόδοξοι άνθρωποι αγαπάνε το διάβασμα γιατί τους επιταχύνει τη μάθηση, τη γνώση. Γίνεσαι καλύτερος, πετυχαίνεις καλύτερα τους στόχους σου. Το διάβασμα είναι μέρος της δουλειάς μας, δεν είναι χόμπι.
Η τύχη τι ρόλο παίζει;
Είναι σημαντικός παράγοντας. Σε ένα βαθμό είναι αυτό που λένε ότι συναντάει τους τολμηρούς. Η τύχη μπορεί να βοηθήσει ή να σε γκρεμίσει αλλά μόνο βραχυπρόθεσμα. Σε έναν ορίζοντα δέκα ή είκοσι ετών δεν θα σταματήσει η τύχη κάποιον που έχει τις προϋποθέσεις να πάει μακριά.
Οι άνθρωποι δίπλα σας, οι συνεργάτες, ο κίνδυνος της προδοσίας τι ρόλο παίζουν; Πόσο επιφυλακτικός είστε;
Παρόλο που είχα κακές εμπειρίες, δεν διαπιστώνω να αλλάζω χαρακτήρα και προσέγγιση στους ανθρώπους. Είμαι πολύ απαιτητικός και ταυτόχρονα πολύ δοτικός. Το έχω εύκολο να δώσω πολλές μετοχές σε κάποιον αν είμαι ευχαριστημένος, αλλά στην καθημερινότητα είμαι απαιτητικός. Αυτό που διαπιστώνω είναι ότι όσο και να δώσεις, αν είσαι περισσότερο απαιτητικός από όσο αντέχει κάποιος, τότε θα σε προδώσει. Αυτό το έχω ζήσει. Η προδοσία έρχεται στις δύσκολες στιγμές. Η taxibeat δεν ήταν ποτέ μόνο στα πάνω της, ήταν ένα ρόλερκοστερ. Υπήρξαν ατυχίες, έκανα κι εγώ λάθη, Εκεί δοκιμάζονται οι άνθρωποι. Αυτό που μαθαίνεις είναι ότι οι περισσότεροι στη δύσκολη στιγμή θα φύγουν. Αυτό πρέπει να το περιμένεις.
*Πληροφορίες για το πρότζεκτ, τα σπίτια και τον τρόπο λειτουργίας στο https://flyway.app