Σε συνθήκες πρωτόγνωρες, που ξεπερνούν και τη σφοδρή κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, κοινωνικοί και ερευνητικοί φορείς καλούνται να αποκρυπτογραφήσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας και να εισηγηθούν το νέο κατώτατο μισθό.
Η προβλεπόμενη διαδικασία ξεκινά στο τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου κι αφού γίνει η επεξεργασία όλων των δεδομένων, ως την 31η Μαίου πρέπει να διαβιβαστούν όλα τα υπομνήματα και η τεκμηρίωση των διαβουλευομένων, καθώς και η έκθεση των εξειδικευμένων επιστημονικών και ερευνητικών φορέων στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) προς σύνταξη Σχεδίου Πορίσματος Διαβούλευσης. Το πόρισμα θα πρέπει να υποβληθεί ως τις 30 Ιουνίου στον υπουργό Οικονομικών και τον υπουργό Εργασίας, ο οποίος μέσα στο δεύτερο μισό του Ιουλίου θα πρέπει να εισηγηθεί στο υπουργικό Συμβούλιο, τον νέο κατώτατο μισθό.
Υπό άλλες συνθήκες, η διαδικασία θα ήταν μάλλον ρουτίνα και το ενδιαφέρον θα περιοριζόταν στο ύψος της αύξησης του κατώτατου μισθού. Μετά τις ανατροπές, που έφερε η πανδημίας, όλα τα μάτια είναι στραμμένα στο πώς θα αξιολογήσουν οι κοινωνικοί και επιστημονικοί φορείς τις “επίκαιρες οικονομικές συνθήκες”, όπως προβλέπει ο νόμος.
Σύμφωνα με τα συγκριτικά στοιχεία, που δημοσίευσε η Eurostat, για τα 21 κράτη- μέλη της Ένωσης (Δανία, Ιταλία, Κύπρος, Αυστρία, Φινλανδία, Σουηδία δεν έχουν κατώτατο μισθό), η Ελλάδα βρίσκεται στη 2η κατηγορία, μαζί με τις χώρες όπου ο κατώτατος μισθός σε 12μηνη βάση διαμορφώνεται πάνω από τα 700 ευρώ. Στην πραγματικότητα είναι ουραγός σε αυτήν την κατηγορία, όντας πίσω από την Πορτογαλία και τη Μάλτα, ενώ η Ισπανία κινείται οριακά πάνω από τα 1.000 ευρώ. Η κατάσταση διαφοροποιείται ελαφρώς, αν ο κατώτατος μισθός αποτυπωθεί σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης, δηλαδή συνυπολογιστούν οι τιμές προϊόντων και υπηρεσιών. Με αυτήν τη μέθοδο, ο μεγαλύτερος κατώτατος μισθός (Λουξεμβούργο) είναι 2,7 φορές υψηλότερος από το χαμηλότερο (Βουλγαρία), ενώ με την αποτύπωση σε ευρώ η διαφορά τους είναι 6,6 φορές!
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας, συνολικά το 2020 το σύνολο των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας μειώθηκε. Ωστόσο, η αρνητική επίδραση στην απασχόληση και στις μέσες αμοιβές λόγω των περιοριστικών μέτρων και των γενικότερων οικονομικών συνεπειών της πανδημίας αντισταθμίζεται έως ένα βαθμό από τις ειδικές πολιτικές που ασκούνται. Επειδή η παραγωγικότητα αναμένεται επίσης να εμφανίσει μείωση το 2020, που μάλιστα θα είναι μεγαλύτερη από την υποχώρηση των μέσων αμοιβών, το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος θα αυξηθεί το 2020. Αυτό είναι ένα από τα “αγκάθια” στη διαδικασία για το νέο κατώτατο μισθό.
Από την άλλη, δεν μπορούν παρά να συνυπολογιστούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις που ολοκληρώθηκαν το προηγούμενο διάστημα και κατέληξαν σε μισθολογικές αυξήσεις. Συγκεκριμένα, βάσει του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, στον επιχειρηματικό τομέα το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2020 υπογράφηκαν 121 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, που αφορούσαν 76.574 μισθωτούς. Από αυτές, 29 συμβάσεις προβλέπουν αυξήσεις μισθών, έξι προβλέπουν μείωση, ενώ με βάση τις υπόλοιπες οι αποδοχές παραμένουν αμετάβλητες. Επίσης, συγκρατημένες αυξήσεις προβλέπουν και ορισμένες κλαδικές συλλογικές συμβάσεις.
Για παράδειγμα, η διετούς διάρκειας σύμβαση των ηλεκτρολόγων ηλεκτρολογικών καταστημάτων προέβλεπε αυξήσεις 1% από 1/9/2019 και 1% από 1/7/2020, ενώ η τριετούς διάρκειας σύμβαση των τραπεζοϋπαλλήλων προέβλεπε αυξήσεις 0,50% από 1/12/2019, 0,75% από 1/12/2020 και 1,5% από 1/12/2021. Εξάλλου, η σύμβαση της τσιμεντοβιομηχανίας για τα έτη 2018- 2020 προέβλεπε σταθερότητα μισθών έως το τέλος του 2020, αλλά και χορήγηση εφάπαξ διατακτικών σίτισης έως το τέλος Μαρτίου των ετών 2019 και 2020. Πιο πρόσφατα (21/10/2020) η σύμβαση του προσωπικού των βιομηχανικών-βιοτεχνικών επιχειρήσεων ζαχαρωδών προϊόντων προβλέπει αυξήσεις των ημερομισθίων κατά 10,5-11,6% από 1/10/2020 σε σχέση με εκείνα που είχαν συμφωνηθεί την 1/6/2018. Επιπλέον, Μετά από 12 χρόνια, υπογράφηκε στις 12 Δεκεμβρίου η κλαδική συλλογική σύμβαση για τους εργαζόμενους στα πάσης φύσεως Τουριστικά και Επισιτιστικά Καταστήματα της χώρας. Η σύμβαση τίθεται σε εφαρμογή αναδρομικά από την 21η Φεβρουαρίου του 2019 έως και την 20ή Φεβρουαρίου 2021, προβλέποντας σωρευτική αύξηση μισθών 1,5%.