Μέσα στις επόμενες εβδομάδες αναμένεται να «κλειδώσουν» οι λεπτομέρειες του νέου επιδόματος ανεργίας, που θα τεθεί πιλοτικά σε ισχύ, φιλοδοξώντας να διορθώσει στρεβλώσεις του ισχύοντος πλαισίου.
Δύο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου επιδόματος:
- ένα μέρος του επιδόματος θα διαμορφώνεται ανάλογα με τον χρόνο εργασίας και τις αποδοχές, λαμβάνοντας υπόψη την ασφαλιστική ιστορία του ανέργου, έτσι ώστε εργαζόμενοι με μεγάλη προϋπηρεσία να μην έχουν το ίδιο επίδομα ανεργίας με κάποιον νέο εργαζόμενο
- το επίδομα θα είναι μεγαλύτερο τους πρώτους μήνες, ώστε να στηρίξει τον άνεργο στην αρχή της δύσκολης αυτής περιόδου, ενώ αυτή η εμπροσθοβαρής καταβολή θα λειτουργεί ως κίνητρο για γρήγορη επανένταξη στην αγορά εργασίας
Γιάννης Καρούζος: Οι πληροφορίες και τα σημεία - «κλειδιά»
Σήμερα, το ημερήσιο επίδομα ανεργίας ισούται με το 55% του κατώτατου ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη (δηλαδή 20,39 ευρώ) ενώ το μηνιαίο επίδομα ισούται με το 25πλάσιο του ποσού αυτού και ως εκ τούτου ανέρχεται στα 509,75 ευρώ.
Σύμφωνα με τον εργατολόγο Γιάννη Καρούζο, το νέο επίδομα υπολογίζεται το πρώτο τρίμηνο της ανεργίας να ανέρχεται αντί για 55% σε 70% επί του κατώτατου μισθού με σταδιακή μείωση από τον 4ο μήνα και μετά. Εφαρμόζοντας το ποσοστό αυτό στο κατώτατο ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη, που σήμερα ανέρχεται στα 37,07 ευρώ, προκύπτει ένα ημερήσιο επίδομα ανεργίας της τάξεως των 25,95 ευρώ, ενώ το μηνιαίο επίδομα ανεργίας ανέρχεται στα 648,75 ευρώ, έναντι των 509,75 που ισχύει μέχρι και σήμερα. Κοντολογίς το επίδομα ανεργίας αναμένεται να δει αύξηση 140 ευρώ περίπου, δηλαδή γύρω στο 28%.
Επιπλέον, ενδέχεται να συνυπολογιστεί στο ποσό αυτό και ένα πρόσθετο επίδομα της τάξεως των 200 ευρώ εν είδει bonus, με κριτήριο τα χρόνια προϋπηρεσίας αλλά και το ύψος του μισθού του δικαιούχου πριν χάσει την θέση εργασίας του. Αυτό σημαίνει πρακτικά πως τα πρόσωπα τα οποία θα λάβουν και το πρόσθετο επίδομα θα εισπράττουν το πρώτο τρίμηνο ποσό ύψους περίπου 850 ευρώ και στην πορεία θα επέρχεται η προαναφερθείσα σταδιακή μείωση.
«Παρατηρούμε πως με κριτήριο τα όσα ήδη γνωρίζουμε, το νέο επίδομα ανεργίας μαζί με την προσαύξηση τύπου bonus αθροίζεται σε ένα ποσό πολύ παρόμοιο με τον σημερινό κατώτατο νομοθετημένο μισθό πλήρους απασχόλησης (830,00 ευρώ). Χωρίς το bonus θα μοιάζει περισσότερο με έναν σημερινό μισθό μερικής απασχόλησης ο οποίος σε ανώτατα όρια, με εργασία πενθήμερη και επτάωρη αγγίζει τα 726,25 ευρώ μικτά, με εργασία πενθήμερη και εξάωρη τα 622,50 ευρώ μικτά κ.ο.κ. Μέρος του επιδόματος θα υπολογίζεται με κριτήριο τον χρόνο εργασίας και το ύψος των αποδοχών και ως εκ τούτου θα διαφέρει από εργαζόμενο σε εργαζόμενο», σημειώνει ο Γ. Καρούζος.
Το επιπλέον κίνητρο και τα παραδείγματα στην Ευρώπη
Ποια είναι η παρέμβαση, που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως επιπλέον κίνητρο για επανένταξη στην αγορά εργασίας, το συντομότερο δυνατόν; Η αλλαγή της βάσης υπολογισμού του επιδόματος ανεργίας.
Σύμφωνα με τον Γ. Καρούζο ενδέχεται και το νέο επίδομα, ακριβώς επειδή υπολογίζεται επί του κατώτατου μισθού, να μην είναι αρκετό για τον δικαιούχο του- ειδικά αν κινείται στα επίπεδα του μέσου μισθού- και έτσι εκείνος να στραφεί σε ένα νοσηρό συνδυασμό είσπραξης του επιδόματος και παράλληλης αδήλωτης απασχόλησης προκειμένου να συμπληρώσει ένα εισόδημα της τάξεως των 1.000 ευρώ, εγκλωβίζοντας τον και τελικώς αποθαρρύνοντας τον να βγει εκ νέου στην αγορά εργασίας.
«Για τον λόγο αυτό ίσως θα ήταν άξια λόγου η εξέταση της συσχέτισης του επιδόματος ανεργίας με τον πραγματικό μέσο μισθό εκάστου δικαιούχου, ώστε να παρέχεται στον καθένα ξεχωριστά διαφορετικό επίδομα που να προσιδιάζει στην προηγούμενη του μισθολογική κατάσταση, δίνοντας του έτσι κίνητρο να διεκδικήσει άμεσα έναν εργασιακό βίο αντίστοιχο εκείνου τον οποίο είχε προτού περιέλθει σε καθεστώς ανεργίας», σημειώνει ο Γ. Καρούζος επισημαίνοντας ότι σε αυτά τα πρότυπα κινούνται ήδη, χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κατεξοχήν παραδείγματα τη Γαλλία, τη Γερμανία αλλά και την Ιταλία.
Ειδικότερα, το επίδομα ανεργίας στη Γαλλία υπολογίζεται σε ημερήσια βάση και καταβάλλεται μία φορά το μήνα. Για να υπολογιστεί χρησιμοποιείται ένας μαθηματικός τύπος από τον οποίο προκύπτει ένα ατομικό μέσο ημερομίσθιο ( μέσος ημερήσιος μισθός – SJR) το οποίο ωστόσο δε μπορεί να είναι μικρότερο από 30,42 και μεγαλύτερο από 256,96 ευρώ μικτά. Στη συνέχεια ανάλογα με το χρονικό διάστημα της απασχόλησης υπολογίζεται το τελικό ποσό του επιδόματος ανεργίας. Είναι διαθέσιμοι δύο τύποι υπολογισμού από τους οποίους ελεύθερα επιλέγεται ο πιο συμφέρων.
Στην Ιταλία το επίδομα ανεργίας υπολογίζεται με βάση ένα ποσό αναφοράς το οποίο αναθεωρείται ετησίως με κριτήριο τις μεταβολές του δείκτη ISTAT και το 2023 ήταν 1.352,19 ευρώ. Εάν ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι μικρότερος από το ποσό αναφοράς, ο υπολογισμός γίνεται επί του 75% του μέσου μηνιαίου μισθού σε βάθος τετραετίας. Εάν ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι μεγαλύτερος από το ποσό αναφοράς τότε το επίδομα ανεργίας υπολογίζεται στο 75% του μέσου μηνιαίου μισθού σε βάθος ενός έτους + 25% επί της διαφοράς αυτού με το ποσό αναφοράς. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να ξεπερνά το ανώτατο καθορισμένο από την ISTAT ποσό το οποίο επίσης μεταβάλλεται ετησίως και το 2023 ήταν 1470,33 ευρώ.
Στη Γερμανία, το επίδομα ανεργίας υπολογίζεται με βάση τον καθαρό μισθό εκάστου δικαιούχου το τελευταίο 12μηνο πριν την ανεργία τους. Ανέρχονται δε σε ποσοστό 60% επί του μέσου αυτού μισθού, 67% εάν πρόκειται για δικαιούχους με ανήλικα τέκνα. Συνήθως τα επιδόματα αυτά υπόκεινται σε ασφαλιστικές κρατήσεις. Για το 2023 ο μέσος ακαθάριστος μισθός είναι 7.300 ευρώ το μήνα στη Δυτική Γερμανία και 7.100 ευρώ στην Ανατολική.