Σε θέση αναμονής, αλλά όχι για πολύ ακόμα, βρίσκεται η Αθήνα, έχοντας τα μάτια και τα αυτιά στραμμένα στις Βρυξέλλες.
«Η κυβέρνηση αξιολογεί την πιθανότητα τέτοιων αποφάσεων και περιμένει να δει πού μπορεί να καταλήξουν», αναφέρει κυβερνητικός παράγοντας σχολιάζοντας τις ζυμώσεις, που γίνονται εν όψει της Συνόδου Κορυφής το Μάιο, με βασικό αντικείμενο την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους. Το ζητούμενο από την Αθήνα -και όχι μόνο- είναι μια κεντρική παρέμβαση είτε στο φυσικό αέριο είτε στο ηλεκτρικό ρεύμα, που θα «φρενάρει» τις εξωφρενικές αυξήσεις στα τιμολόγια νοικοκυριών κι επιχειρήσεων. Ωστόσο, ο πήχης των προσδοκιών παραμένει χαμηλά δεδομένων των διαφορών που έχουν καταγραφεί τους προηγούμενους μήνες, ως προς την αναγκαιότητα και τη σκοπιμότητα τέτοιων παρεμβάσεων.
Πώς οι περαιτέρω κυρώσεις θα ανατρέψουν τα δεδομένα
Αυτό που μπορεί, πάντως, να ανατρέψει τα σημερινά δεδομένα είναι μια κλιμάκωση της κρίσης στις σχέσεις Ευρώπης-Ρωσίας, με την επέκταση των οικονομικών κυρώσεων και στο πεδίο της Ενέργειας. Το σενάριο αυτό περιλαμβάνεται στις Προβλέψεις του ΔΝΤ και οι εκτιμήσεις των επιπτώσεων προκαλούν αίσθηση.
Στο σενάριο αυτό, όχι μόνο η Ευρώπη αλλά ο κόσμος ολόκληρος θα «νιώσει» υψηλότερες τιμές στα αγαθά, διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και σίγουρα πιο «σφικτές» χρηματοοικονομικές συνθήκες. Αυτό το σοκ στην προσφορά, σε μια συγκυρία ήδη υψηλών τιμών, θα ανατροφοδοτήσει τις πληθωριστικές πιέσεις και σύμφωνα με το Ταμείο θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη σύσφιξη νομισματικής πολιτικής. Η Ευρώπη είναι η περιοχή, που κατά το ΔΝΤ, θα επηρεαστεί περισσότερο, λόγω της μεγαλύτερης της έκθεσης στο ρωσικό κίνδυνο.
Σε αυτό το σενάριο, η τιμή του πετρελαίου υπολογίζεται ότι θα αυξηθεί 10% μέσα στο 2022 και 15% το 2023, ενώ αυξήσεις 5% και 7% αντιστοίχως θα πρέπει να αναμένονται και στις τιμές των μετάλλων, που ήδη έχουν πάρει «φωτιά». Από αυτόν τον κύκλο ανατιμήσεων δεν θα γλιτώσουν τα τρόφιμα λόγω του υψηλότερου ενεργειακού κόστους στα λιπάσματα, με το Δείκτη Τροφίμων να ανεβαίνει 4% και 6%, το 2022 και το 2023 αντιστοίχως. Όσο για την τιμή του φυσικού αερίου, εκτιμάται ότι θα κινηθεί 20% πάνω από το βασικό σενάριο για τη φετινή χρονιά.
Ούτε η Ρωσία βγαίνει αλώβητη
Η «ζημιά» στην Ευρώπη υπολογίζεται σε 3 μονάδες χαμηλότερα από το σενάριο βάσης για το 2023- κάτι που συνεπάγεται οριακή ανάπτυξη- λόγω των υψηλότερων τιμών εμπορευμάτων και πληθωριστικών προσδοκιών. Φυσικά ούτε η Ρωσία θα μείνει ανέγγιχτη. Τουναντίον. Η διεύρυνση των κυρώσεων θα προκαλέσει μια παρατεταμένη συρρίκνωση της παραγωγής και των εξαγωγών, με αποτέλεσμα να χάσει 15 μονάδες του ΑΕΠ της το 2027, όταν ήδη για φέτος και του χρόνου προβλέπεται ύφεση 8,5% και 2,3% αντιστοίχως.
«Οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος αυτό το μήνα είναι οι χειρότερες» σημειώνει ο ίδιος κυβερνητικός αξιωματούχος, εξηγώντας ότι οι υψηλές τιμές χονδρικής του Μαρτίου περνάνε τώρα στην κατανάλωση. Με αυτήν τη διαπίστωση, ο κατεπείγων χαρακτήρας της ανάγκης λήψης μέτρων γίνεται απολύτως σαφής. Έτσι, ενώ το Μάιο θα διατηρηθεί το μοντέλο των επιδοτήσεων του ρεύματος, όλα δείχνουν ότι από τον Ιούνιο θα τεθεί σε εφαρμογή το Plan B της κυβέρνησης, προκειμένου να αποτραπεί το νέο σοκ των λογαριασμών που θα έρθουν με την εκτεταμένη χρήση των κλιματιστικών.
Το δημοσιονομικό κόστος των παρεμβάσεων
Το μόνο σίγουρο είναι ότι οποιαδήποτε εθνική παρέμβαση θα έχει δημοσιονομικό κόστος. Στην περίπτωση εφαρμογής «κόφτη», το κόστος αυτό υπολογίζεται στα 2 δισ ευρώ ως το τέλος της χρονιάς και όλα δείχνουν ότι σε αυτήν την περίπτωση το φετινό πρωτογενές έλλειμμα θα ξεπεράσει την «κόκκινη γραμμή» του 2%. Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι αν θα αξιοποιηθούν τα ταμειακά διαθέσιμα ή αν οι Ευρωπαίοι θα συμφωνήσουν τουλάχιστον ως προς την αξιοποίηση των 230 δισ ευρώ από τα αδιάθετα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Αφήνοντας στην άκρη το μάλλον απίθανο σενάριο θα δοθούν αυτά τα 230 δισ. ευρώ ως επιχορήγηση στα κράτη-μέλη, δύο είναι τα εναλλακτικά σενάρια, που θα μπορούσαν να «τρέξουν». Στο πρώτο, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την κοινή προμήθεια LNG, όπως έγινε με τα εμβόλια για τον κορωνοϊό. Σε αυτήν την περίπτωση εκτιμάται ότι οι τιμές θα έκαναν «βουτιά» την επόμενη ημέρα από τη λήψη της απόφασης. Στο δεύτερο σενάριο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση για το δανεισμό από τις αγορές με χαμηλά επιτόκια.